Bursa shqiptare e energjise ALPEX është pritur prej kohësh nga ana e bizneseve prodhuese të vendit. ALPEX do të arrijë një optimizim të shitjeve dhe blerjeve të energjisë, që shumë shpejt do të mund të përkthehet në çmime të energjisë elektrike më të ulëta për qytetarët dhe bizneset e Shqipërisë dhe Kosovës.
Në mars 2023, në Tiranë u zhvillua Konferenca rajonale “Sfidat e energjisë drejt tranzicionit dhe zhvillimit të qendrueshëm”. Në këtë konferencë, ZvKryeministrja Belinda Balluku bëri me dije se në fund të marsit 2023, do të hapet bursa shqiptare e energjisë ALPEX.
Çfarë është ALPEX?
Bursa shqiptare e energjisë është pritur prej kohësh nga ana e bizneseve prodhuese të vendit dhe investuesve të huaj të energjisë në vend. Ajo do të ndihmojë sipërmarrjet prodhuese të Shqipërisë dhe Kosovës, për të gjetur energji elektrike me çmim më të lirë në këtë bursë. Më 31 mars, bursa ALPEX hapet në Tiranë dhe pranon kërkesat e para për energji. Do të ketë 7-8 ekspertë punonjës të saj. Shteti ynë ka investuar 4.4 milionë euro në këtë bursë.
Bursa do të përdorë algoritmin(program kompjuterik) mbarë-evropian EUFEMIA(njësoj si bursa HUDEX në Budapest). Platforma ndërkohë është instaluar dhe gati për veprim.
Pas tre-katër muajsh, kohë që duhet për çështje teknike, bursa ALPEX do të hapet edhe në Prishtinë, me një staf me numër të ngjashëm, të përbërë nga ekspertë kosovarë.
Çfarë është bursa ALPEX?
1. Janë 7-8 specialistë në dy ose tre mjedise pune(dhoma) qe do të çelin bursën shqiptare më datën 31 mars 2023. Palët do të paraqesin kërkesat për energji tre ditë përpara. Bursa zyrtarisht hapet më 3 prill 2023. Në 3 prill publikohen kontratat e shitjes së energjisë për datën 4 prill.
2.Bursa-investim shtetëror 500 milionë lekë ose 4.4 mln euro
3.Do të përdorin algoritmin(program kompjuterik) mbarë-evropian EUFEMIA(njësoj si bursa HUDEX në Budapest). Platforma është instaluar.
4.Platforma do të lejojë çmime për 24 orë të ditënatës. Pra do të jene 24 çmime. Ne fund, kur mbyllet dita ne oren 14.00, del çmimi i dites.
5.Pas 3-4 muajsh hapen zyrat ne Prishtine. Do te jete burse per tregun e perbashket Shqiperi-Kosove. Stafi teresor 14-15 veta. Po te rritet vellimi i punes, do te rritet edhe stafi.
ALPEX do të ulë ndjeshëm kostot e sigurimit të energjisë nga ana e bizneseve prodhuese, si dhe kohën që u duhet për të gjetur shitës të energjisë jashtë kufijve të vendit.
ALPEX: konkurrencë e hapur dhe transparencë e plotë
Bursa e Shqipërisë ALPEX do të krijojë kushtet për një treg konkurrues, duke lejuar vendosjen e çmimeve të drejta dhe, sigurisht më të lira se sa çmimet që prodhuesit shqiptarë gjejnë sot në tregjet përtej Shqipërisë. Kjo bursë do të prodhojë më shumë transparencë të kontratave të shitblerjes së energjisë elektrike.
Ajo do të mundësojë një treg energjitik të orientuar drejt investimeve dhe rritjes se kapaciteteve prodhuese të energjisë në vend, në përfitim të menjëhershëm të qytetarëve shqiptarë-konsumatorë të energjisë, si dhe të bizneseve, në rradhë të parë atyre prodhuese në Shqipëri.
Bursa ALPEX-avantazhet
·Integron tregun shqiptar me tregun evropian te energjise
·Do te gjeje energji elektrike me çmim me te lire se importi i paorganizuar ne burse
·Do te ule kostot dhe kohen qe duhet per te gjetur shites dhe bleres jashte kufijve te Shqiperise
·Do te krijoje treg konkurrues te energjise
·Do te prodhoje me shume transparence te kontratave te shitblerjes se energjise elektrike, per perdoruesit e vendit. Te gjithe do te kuptojne teknikisht si shitet dhe blihet energjia
·Do te bashkoje tregun e dites ne avance me tregun brenda dites(çmimi i energjise ne oren pik ndryshon me here me çmimin e paradites ose nates)
·Do te ndihmoje bashkimin e tregut te energjise me Kosoven
ALPEX do të ofrojë fleksibilitet për integrimin e tregut shqiptar të energjisë elektrike dhe bashkimin e tregut të ditës në avancë dhe tregut brenda ditës. Sikurse dihet, çmimi i energjisë elektrike të shitur brenda një dite varion shumë dhe bursa të mundëson ta blesh më përpara, duke ulur kostot e blerjes.
Bursa shqiptare do të krijoje kushtet për kalimin transparent dhe efiçient të flukseve të fondeve dhe llogarive të blerësve dhe shitësve në Bursë, duke përdorur Bursën si garantuese për të gjitha veprimet në tregun e organizuar shqiptar të energjisë elektrike.
ALPEX do të krijojë një strukturë, brenda së cilës do të zhvillohet konkurrenca si në tregun me shumicë ashtu edhe me pakicë, duke promovuar dhe siguruar ndryshimin e shpejtë të furnizuesit.
Sfidat e ALPEX
Sigurisht që bursa e energjisë, si eksperiencë e parë, ka dhe shumë pikëpyetje dhe sfida përpara saj. Ka një simotër, Bursa e Tiranës e titujve, e cila ende nuk po ngrihet në nivelin e një burse të mirëfilltë të kapitaleve. Me fjalë të tjera, ka një traditë jo fort të mirë në funksionimin e një burse në Shqipëri. Dhe do të përballet me sfida të shumta.
Tabela 3. Bursa ALPEX-sfidat
1.Si do të funksionojë bursa e energjisë elektrike ALPEX? Do të ketë një ndërtesë të sajën? Do të kent një grup ekspertësh-brokera si staf?
2.Do të jetë 100 përqind shtetërore, apo bashkëpronësi me kompani private eksperte në fushën e menaxhimit të një burse energjie?
3.Kemi një eksperiencë jo shumë pozitive deri tani, me funksionimin dhe efektivitetin e bursës financiare të titujve të Tiranës.
4.A rrezikon bursa fillimisht ta ngrejë çmimin e energjisë në treg?
5.A do arrijë ALPEX të sigurojë më shumë transparencë të kontratave të shitblerjes së energjisë elektrike?
6.A do arrijë ALPEX të nxisë investuesit e huaj për të investuar në kapacitete prodhuese në Shqipëri dhe Kosovë?
Së pari, si do të menaxhohet kjo bursë e energjise elektrike ALPEX? Do të ketë një ndërtesë të sajën? Do të ketë një grup ekspertësh-brokera si staf? Do të jetë 100 përqind shtetërore, apo bashkëpronësi me kompani private eksperte në fushën e menaxhimit të një burse energjie? A do ta besojnë kompanitë e mëdha shqiptare ALPEX dhe të listohen në të?
Megjithë këto pasiguri dhe sfida, bursa shqiptare do të përmirësojë padyshim imazhin e Shqipërisë, si një treg i mirë-rregulluar dhe i organizuar i energjisë elektrike, duke krijuar mundësitë për Korporatën Elektroenergjitike Shqiptare(KESH), që të gjejë partnerë më të përshtatshëm dhe më me leverdi, për importet që Shqipëria do të jetë e detyruar të sigurojë si shtet, për periudha të ndryshme të vitit, por edhe për eksportet e KESH, të cilat, me përmirësimin e operimit të kaskadës së Drinit dhe me rezervat energjitike të krijuara në Liqenin e Fierzës nga shirat e kohëve të fundit, urojmë të gjithë që të jenë të rëndësishme për ekonominë tonë.
ALPEX do të nxisë investuesit e huaj në kapacitetet prodhuese të energjisë këtu tek ne, jo vetëm nga hidrocentralet, por edhe nga burimet e tjera të gjelbra të energjisë, si fotovoltaikët dhe parqet e erës. Deri tani, Ministria e Energjitikës dhe e Infrastrukturës po punon për të përfunduar kontratat për 55 projekte me investues të huaj në fushën e energjisë, me një injektim të mundshëm kapitali prej 1.7 miliardë euro.
Bursa e energjisë në Tiranë dhe Prishtinë do të galvanizojë sigurinë e investuesve të huaj për një treg profesional energjie Shqipëri-Kosovë dhe do të përbëjë një garanci më shumë për ta, në shfrytëzimin dobiprurës për ta dhe për vendin, të burimeve energjitike të pastra të Shqipërisë dhe Kosovës.
