Filmi ‘Truman Show’ i vitit 1998 me protagonist Jim Carrey, ku tregohet për një burrë, e gjithë jeta e të cilit u shndërrua në një film me mijëra adhurues, mishëroi një epokë të re të televizionit. Sot, 25 vjet më vonë, ky film vazhdon të jetë prezent.
Filmi i publikuar në vitin 1998, një komedi-dramë psikologjike satirike fantastiko-shkencore, tregon një burrë që jeton në një realitet të sajuar nga producentët televizivë.
Është po aq e parashikueshme sa lindja dhe perëndimi i diellit, një pjesë e rutinës së pandryshueshme të përditshme të Truman, i cili nuk e di se e gjithë jeta e tij është një gënjeshtër që po shikohet nga miliona njerëz.
I shkruar nga Andrew Niccol dhe me regji nga Peter Weir, filmi fitoi mbi 125 milionë dollarë në SHBA dhe rreth 264 milionë dollarë në mbarë botën dhe fitoi tre nominime për Oscar për aktorin më të mirë dytësor, skenarin origjinal dhe regjisorin por këto statistika në vetvete nuk përfaqësojnë masën të ndikimit të saj.
Filmi përshkruan në mënyrë të ndërlikuar jetën e përditshme të shitësit të sigurimeve, Truman, i cili nuk është plotësisht i vetëdijshëm se ekzistenca e tij është subjekt i një shfaqjeje globale televizive dhe etike të pasigurt, familja dhe miqtë e tij janë aktorë dhe bota përreth tij është fasada e prodhuar.
I zgjedhur për t'u shfaqur që nga lindja, jeta e Truman është dokumentuar me 5000 kamera të vendosura në të gjithë "qytetin e tij të lindjes" në ishullin Seahaven, të cilat transmetojnë jetën e tij në një shikueshmëri besnike prej 1.5 miliardë.
Në kohën e prodhimit, historia e një njeriu, jeta e të cilit transmetohet 24/7 deri në 1.5 miliardë shikues dukej e pamundur, edhe për ata që e bënin atë.
Por suksesi mori fund kur Truman vendos me guxim të largohet nga “realiteti” i tij i ndërtuar dhe të ikë nga një manipulim i tillë.
Sigurisht, nënteksti paralajmërues i filmit nuk u përfill, sepse soditizmi mediatik vetëm sa është bërë një pjesë gjithnjë e më e rrënjosur e jetës sonë.
Në kohën e prodhimit të “The Truman Show”, televizioni ishte në fillimet e tij, me shfaqje si “The Real World” që kryesonte, por ishte formati holandez “Big Brother”, në të cilin disa persona ndanin një shtëpi për disa javë që do ta kthente zhanrin në një fenomen mbarëbotëror.
Krijuesi i Big Brother, Peter Weir tha: Pashë Truman dhe mendova më mirë të lëviznim përpara. Big Brother doli një vit e ca më vonë.Por komenti i mprehtë i Truman Show për të jetuarit nën mbikëqyrje të vazhdueshme parashikoi jo vetëm epokën e realitetit televiziv, por të gjithë kulturën e mediave sociale.
Sindroma e Truman Show
Krijuesi dhe producenti i shfaqjes Christof
Impakti i Truman Show krijoi edhe termin “Truman Show Syndrome”, i krijuar në vitin 2008 nga psikiatri Joel Gold dhe vëllai i tij akademik Ian Gold për të përshkruar pacientët që besonin se kishin një jetë për të argëtuar të tjerët. Ian Gold, profesor i asociuar i filozofisë dhe psikiatrisë në Universitetin McGill, thotë për BBC Culture se megjithëse filmi “kapi një moment të spikatur në historinë e teknologjisë”, ai nuk ishte shkaku i vetëm i iluzionit.
Aksesi i gjerë në celularë dhe media sociale vetëm sa do të kishte ngritur më shumë ankthet e ngjashme me Trumanin. Ky është sigurisht besimi i Dr Paolo Fusar-Poli, Profesor dhe Drejtues i Psikiatrisë Parandaluese në Departamentin e Studimeve të Psikozës në King’s College në Londër, dhe bashkëautor i kërkimit mbi fenomenin e sindromës Truman Show të botuar në Revistën Britanike të Psikiatrisë 2008.
Dr Fusar-Poli i tha BBC Culture: Sigurisht, digjitalizimi i thellë i kohëve të fundit dhe hiperekspozimi i jetës sonë në mediat sociale mund të shkaktojë këto përvoja [të ngjashme me Trumanin]. Profesor Gold thekson se “realitetet kulturore janë gjithmonë ndërhyrëse në përvojën psikotike”, dhe për këtë arsye kalimi në një jetë shumë digjitale mund të rrisë paranojën.
Gold dhe Fusar-Poli flasin për rëndësinë e Truman Show me identitetin modern, por Weir gjithashtu thekson faktin se filmi flet për një paranojë më themelore, pavarësisht nga tendencat aktuale kulturore. Kur u takua me aktorë në audicion për filmin, zbulon ai, disa thanë se u identifikuan me Trumanin sepse në rininë e tyre ishin ndjerë si “të mashtruar, ku të gjithë rreth tyre aktronin”.
Megjithatë, ka një grimcë shprese në fund, shpresë se Truman mund të vazhdojë të jetojë jetën e tij pa praninë e shqetësuar të një audience të kudogjendur. Shoqëria jonë do të bënte mirë ta merrte si sugjerim shembullin e tij./BBC
