Nga Wiktor Stoczkowski
Drejtor i Studimeve në Laboratorin e Antropologjisë Sociale në EHESS (Le Figaro)
Pushtimi i Ukrainës nga ushtria ruse ka ngjallur një ndjenjë habie tek perëndimorët. Duket se askush nuk e priste. Si të kuptohet kjo surprizë? Ekspertët, që shprehen në media thonë: një shpjegim i arsyeshëm është se Vladimir Putin është çmendur, pra është i paparashikueshëm.
Flasim për “vendosmërinë paranojake”, për “fiksimet”, për “vërejtjet delirante”, për “paarsyeshmërinë”, për “humbjen e ndjenjës së realitetit”, për “çmendurinë e tij luftëtare”. Ky shpjegim i nxituar vjen në mendjen e komentuesve me forcën e provës, si një dëshirë për të vendosur një diagnozë psikiatrike të përshtatshme, duke kompensuar në të njëjtën kohë paaftësinë mjekësore.
Jo shumë kohë më parë, i njëjti proces u përdor për të sqaruar sulmet islamike: ashtu si Putini, islamistët ishin të çmendur. Kur nuk arrijmë të shpjegojmë veprimet e të tjerëve, jemi të prirur të gjejmë si arsye çrregullimin mendor. Pra, ne besojmë se e kuptojmë atë, kur në realitet heqim dorë nga të kuptuarit e sjelljes së tij, duke preferuar ta quajmë të paarsyeshme atë që nuk arrijmë të kuptojmë.
Fakti që disa janë të kënaqur me “shpjegime” të tilla dëshmon për shtrirjen e tmerrshme të injorancës që Perëndimi ka për politikën ruse. Putini shpërfill të drejtën ndërkombëtare, nuk respekton sovranitetin e vendeve të huaja, kërcënon fqinjët e tij, përpiqet të ndikojë në politikën e tyre të brendshme përmes presionit, kërcënimeve dhe propagandës së bazuar në gënjeshtra të plota, përdor pushtime të armatosura, shkel të drejtat e njeriut, martirizon popullin e vet dhe nuk tutet nga atentatet politike të kundërshtarëve të saj.
A e bën këtë sepse është çmendur? Nëse kjo politikë do të ishte rezultat i çmendurisë, atëherë do të duhej të konkludohej se liderët rusë për një shekull ishin të çmendur, sepse të gjithë, me përjashtim të dukshëm të Mikhail Gorbaçovit, ndoqën të njëjtën politikë brutale dhe cinike.
Në shkurt të vitit 1919, me urdhër të Leninit, ushtria ruse pushtoi Poloninë, duke shkaktuar një luftë që zgjati gati dy vjet. Në shtator 1939, me urdhër të Stalinit dhe në bazë të një marrëveshjeje të fshehtë me Hitlerin, ushtria ruse pushtoi pjesën lindore të Polonisë.
Në nëntor 1939, Stalini sulmoi Finlandën dhe, në fund të një lufte disamujore, pushtoi një provincë finlandeze. Në qershor 1940, ushtria ruse aneksoi tre shtetet baltike: Estoninë, Letoninë dhe Lituaninë. Në nëntor 1956, Nikita Hrushovi dërgoi trupat ruse në Hungari për të rrëzuar qeverinë që kishte guxuar të shpallte organizimin e zgjedhjeve të lira dhe tërheqjen nga Traktati i Varshavës.
Në mars 1968, Leonid Brezhnev dërgoi tanket për t’i dhënë fund demokratizimit të Çekosllovakisë. Në dhjetor 1979, me urdhër po të Brezhnev, trupat ruse pushtuan Afganistanin. Në vitin 1994, si reagim ndaj shpalljes së pavarësisë së Çeçenisë, Boris Jelcin dërgoi ushtrinë ruse, duke u përfshirë në një konflikt të gjatë të armatosur, që rezultoi në vasalizimin afatgjatë të Çeçenisë.
Në gusht 2008, duke mos qenë dakord me rritjen e pavarësisë së Gjeorgjisë, e cila dëshironte të afrohej me Perëndimin, Vladimir Putin i shpalli luftë vendit dhe aneksoi dy provinca të shtetit gjeorgjian, Osetinë e Jugut dhe Abkhazinë. Në shkurt 2014, një ditë pas revolucionit popullor në Ukrainë, i cili rrëzoi presidentin që ishte i lidhur me Rusinë, Putin pushtoi gadishullin e Krimesë për ta aneksuar atë si pjesë e Rusisë, ndërsa më pas ofroi mbështetje ushtarake për grupet pro-ruse secesioniste në rajonet ukrainase të Donbass dhe Luhansk.
Duke parë të gjitha këto fakte, a duhet vërtet të habitemi që trupat ruse po sulmojnë tani Ukrainën? Putini po vepron njësoj si liderët e tjerë rusë para tij.
Perëndimorët i konsiderojnë surreale deklaratat e fundit të Putinit. Në të vërtetë, si të mos hutoheni duke dëgjuar presidentin rus që nuk e quan atë që po ndodh një luftë pushtuese, por një “operacion special” me qëllim “të mbrojë viktimat e frikësuara […], që janë të nënshtruara ndaj një gjenocidi dhe se ai po çliron Ukrainën nga një “bandë narkomanësh dhe fashistësh”.
Paturpësia e kësaj gënjeshtre është padyshim mbresëlënëse, por kushdo që njeh historinë e propagandës ruse do të dallojë në të një përdorim tashmë klasik: për një shekull, për çdo agresion për të cilin ishte fajtor, autoritetet ruse pretenduan se vepronin për të “ruajtur paqen”. “, për “çlirimin e popujve të shtypur”, për “zgjidhjen e krizave”, për “të nënshtruar fashistët apo nacionalistët”.
Kur bëjnë luftë, rusët gjithmonë flasin për “paqe”; ata folën për “çlirim” kur ekzekutuan me mijëra qytetarë të vendeve të pushtuara dhe dëbuan me qindra mijëra. A ishte kjo jashtëzakonisht e rreme? Nuk kishte rëndësi, gjëja kryesore ishte të mbulonim gjurmët, të mbillnim konfuzion, të përhapnim dezinformata.
Pas ekzekutimit të 21,768 të burgosurve polakë të luftës në pyjet e Katyń, për gjysmë shekulli zyrtarët rusë vazhduan me kokëfortësi të mohonin kryerjen e këtij krimi. Vladimir Putin është nga ajo shkollë dhe duhet të jesh shumë naiv që të shpresosh të dëgjosh diçka tjetër, përveç gënjeshtrave të pacipa nga goja e tij.
A duhet t’i besojmë atij kur shpjegoi, në një fjalim të rrjedhshëm të transmetuar në televizionin rus më 21 shkurt 2022, arsyet e vendimit të tij për të pushtuar Ukrainën? Vetë Putini nuk ka gjasa ta besojë rrëfimin e tij për historinë e Ukrainës, të krijuar nga e para nga Lenini dhe Stalini.
Por a beson ai në kërcënimin që i paraqitet Rusisë nga zgjerimi i NATO-s në Poloni dhe vendet baltike? Ai e di që vendet fqinje janë anëtarësuar në NATO jo sepse duan të kërcënojnë Rusinë, por sepse kanë frikë nga Rusia. Ai e di shumë mirë se në territoret e këtyre vendeve nuk është vendosur asnjë armë bërthamore dhe se kontigjentet e pakta dhe disa avionë të NATO-s të vendosur atje nuk janë asgjë në krahasim me fuqinë e aparatit ushtarak që ndodhet nga ana e tij e kufirit.
Ai i njeh mirë mosmarrëveshjet që po copëtojnë NATO-n, ai e njeh dobësinë politike dhe morale të kësaj Aleance të brishtë.
Zgjerimi ushtarak është në ADN-në e pjesës më të madhe të liderëve rusë. Vetëm forca ushtarake kundërshtare mund ta kundërshtojë atë. Por Putin beson se NATO, e cila heziton të përdorë forcën dhe i qëndron politikës së saj mbrojtëse, ashtu si në të kaluarën, do të mbetet e paralizuar përballë provokimeve dhe pushtimeve të tij.
Ai mund të mbështetet te disa intelektualët perëndimorë, si Luc Ferry, të cilët do të krahasojnë praninë simbolike të disa trupave konvencionale të NATO-s në kufijtë e Rusisë me përpjekjen për të instaluar raketa bërthamore ruse në Kubë.
Ai mund të mbështetet te politikanët, si Hubert Védrine, që do t’u shpjegojnë popujve të tyre se pushtimi i Ukrainës është rezultat i “luhatjeve, rastësive dhe gabimeve të Perëndimit për tridhjetë vjet”. Putini e di mirë se perëndimorët janë të përçarë, të paqëndrueshëm, pa shtyllë kurrizore dhe frikacakë. Pse do të kishte frikë prej tyre?
Megjithatë, ai ka frikë
Putini nuk ka gjasa të ketë vërtet frikë nga këta perëndimorë, që ai përçmon. Megjithatë, ai ka frikë. Por nga çfarë ka frikë? Ai ka më shumë frikë nga njerëzit e tij. Ai është një diktator i dhunshëm dhe i korruptuar, fuqia e të cilit varet mbi të gjitha nga forca brutale që përdor për të mbretëruar mbi vendin e tij dhe për të neutralizuar çdo iluzion revolte.
Dhe pikërisht nga kjo revoltë ai ka frikë. Dhe mbi të gjitha ai i frikësohet çdo shembulli që mund të inkurajojë rusët të përmbysnin diktaturën që i shtyp ata.
Kjo është arsyeja pse ai mbështeti regjimin e autokratit Aleksandër Lukashenko, të cilin bjellorusët e sfiduan me guxim në muaj të gjatë protestash, pas zgjedhjeve të manipuluara në vitin 2020.
Kjo është arsyeja pse Putini nuk pranoi kurrë faktin që ukrainasit vendosën të rrëzonin nga pushteti vasalin e tij, Viktor Janukoviç. Ai nuk ua fali kurrë, që dëshironin të jetonin në një vend demokratik, sovran dhe të lirë. Që nga helmimi me dioksinë i Viktor Jushçenkos, një kandidat presidencial në zgjedhjet e para të lira të mundësuara nga
Revolucioni Portokalli në 2004, deri në aneksimin e rajoneve të Donbass dhe Luhansk në shkurt 2022, politika ruse ka konsistuar vazhdimisht në destabilizimin, ndarjen dhe dobësimin e Ukrainës.
Qëllimi i kësaj politike nuk ishte vetëm të aneksonte një pjesë të territoreve të Ukrainës dhe t’i kthente të tjerat nën ndikimin rus. Një nga qëllimet e Putinit është t’i tregojë popullit rus se çdo revoltë që dëshiron të ndjekë rrugën e hapur nga ajo që ukrainasit e quajnë Revolucioni Portokalli (2004) dhe Revolucioni i Dinjitetit (2014) do të jetë i kotë.
Kur, në fjalimin e tij të 21 shkurtit, Putin theksoi se Ukraina dhe Rusia i përkasin “të njëjtës kulturë” dhe “të njëjtës hapësirë shpirtërore”, kjo nuk ishte një thirrje për vëllazëri, sepse presidenti rus po përgatitej të dërgonte trupat e tij për të qëlluar kundër “vëllezërve” të tij ukrainas; tingëllonte më shumë si një kërcënim i fshehur në detaje: “Ju ukrainasit jeni si rusët, një popull skllevërsh dhe kështu do të mbeteni, jua garantoj”.
Nuk ka asnjë dyshim se suksesi i reformave të ndërmarra nga Ukraina mbarte rrezikun t’i provonte popullit rus se është e mundur të përmbyset një pushtet diktatorial dhe të fitohet liria. Kjo është ajo nga e cila ka frikë Putini. Dhe pikërisht për këtë arsye ai është i vendosur të shkatërrojë pavarësinë e Ukrainës.
Për të, ky është kushti i mbijetesës së regjimit të tij. Çdo gjë që mund të rrezikojë qëndrueshmërinë e këtij regjimi do të zgjojë zemërimin dhe agresionin e tij. Dhe nuk janë vetëm aspiratat e popullit ukrainas apo popullit bjellorus që e acarojnë atë.
Prosperiteti i Europës Perëndimore mbetet për të një sfidë dhe një akuzë, përballë neglizhencës ekonomike që ka sjellë regjimi i tij. Vetëm çrregullimet e shoqërive perëndimore mund ta qetësojnë atë. Ai gëzohet duke komentuar në televizionin rus demonstratat e jelekverdhëve, sulmet e blloqeve të zeza anarkiste, grindjet fëminore të politikanëve tanë dhe intelektualëve tanë.
Është koha që Perëndimi të kuptojë se kjo botë ekziston vetëm në ëndrrat e Putinit. Nëse sot nuk jemi në gjendje t’i kundërvihemi diktatorit rus në Ukrainë, nesër do të jemi të detyruar të përballemi me të në shtëpi.
Është koha të kuptojmë që përplasja mes “Perëndimit” dhe “Lindjes” nuk ishte kurrë konflikti mes kapitalizmit dhe komunizmit apo midis ekonomisë së tregut dhe ekonomisë së planifikuar. Kemi pasur gjithnjë të bëjmë me një konflikt të pakalueshëm midis demokracive dhe diktaturave.
Zhdukja e komunizmit nuk e zhduku këtë antagonizëm. Ukraina është sot arena ku kalon vija e frontit. Ata që pranuan, në Konferencën e Jaltës, t’ia linin gjysmën e Europës despotizmit rus, për t’i blerë vetes gjysmë shekulli paqe dhe prosperitet, bëjnë sikur nuk kuptojnë as shtrirjen dhe as se farë fshihet pas kësaj lufte. Dikush do të donte të besonte se problemi i vetëm është “çmenduria” e zotit Putin.
Pa këtë “çmenduri” për të ardhur keq, ne mund të kishim bërë tregti paqësisht me diktatorin rus, t’i jepnim atij teknologjitë tona të përparuara për të promovuar modernizimin e vendit të tij, të hapnim valët tona ndaj propagandës së kanaleve të tij televizive, të toleronim ndërhyrjen e tij në proceset tona zgjedhore, të pranojmë të bëhemi të varur nga furnizimi me energji, t’i paguajmë shuma të konsiderueshme në këmbim të gazit që ai përdor për ta bërë ushtrinë e tij të fuqishme.
Është koha që Perëndimi të kuptojë se kjo botë ekziston vetëm në ëndrrat e Putinit. Nëse sot nuk jemi në gjendje t’i kundërvihemi diktatorit rus në Ukrainë, nesër do të jemi të detyruar të përballemi me të në shtëpi./Monitor
