“Akademia Suedeze ka njoftuar mëngjesin e sotëm se nuk do të ketë laureatë për letërsinë e zgjedhur në vitin 2018, pasi përpiqet të marrë parasysh polemikat mbi lidhjet e saj me një person të akuzuar për sulme seksuale.”, shkruan “The Guardian”. Më tej në median britanike shkruhet se:
"Për herë të parë që nga viti 1949, juria sekrete që jep çmimin më prestigjioz të letërsisë botërore, nuk do shpall një fitues këtë vjeshtë, por do të shpallë dy fitues njëherësh në vitin 2019.
Vendimi, i shpallur në 19.00 me orën suedeze, në 19.00, në një takim të së enjtes mes anëtarëve të jurisë, ka ardhur pas një varg akuzash për sulmet seksuale të bëra kundër fotografit francez Jean-Claude Arnault, burri i anëtares së akademisë dhe poetes Katarina Frostenson, e cila dha dorëheqjen duke iu dorëzuar presioneve që nisën pas vendimeve të saj për t’i dhënë subvencione Shoqatës Kulturore të të shoqit, Jean-Claude Arnault.”
Akademia suedeze ka deklaruar se e mori vendimin "duke pasur parasysh akademinë e rrudhur aktualisht dhe rënien e besimit të publikut në akademi".
Çfarë po ndodh në të vërtetë me çmimin Nobel?
“Anëtarët aktivë të Akademisë Suedeze janë natyrisht plotësisht të vetëdijshëm se kriza aktuale e besimit i vendos përpara kërkesave të larta në një punë afatgjatë dhe të madhe për ndryshim. Ne e konsiderojmë të nevojshme të marrim kohë për të rifituar besimin e publikut në akademi para se të shpallet laureati i ardhshëm. Kjo bëhet për të respektuar laureatët e mëparshëm dhe të ardhshëm të letërsisë, Fondacionin Nobel dhe publikun e gjerë ", tha Anders Olsson, sekretar tashmë i përhershëm i akademisë.
Pasi akuzat kundër Arnault u bënë publike në nëntor, tre anëtarë të jurisë 18-vjeçare që zgjedhin laureatin e letërsisë dhanë dorëheqjen në protestë kundër vendimit për mos ta përjashtuar Frostenson. Arnault u akuzua gjithashtu për heqjen e emrave të shtatë ish fituesve të çmimit Nobel. Ai i mohon të dyja pretendimet. Me anëtarët e akademisë që përfshihen në debate të ashpra në shtypin suedez, sekretarja e përhershme e akademisë Sara Danius dha dorëheqjen më 12 prill.
Anëtarësia e akademisë, e themeluar në 1786 nga mbreti suedez Gustav III, kishte për qëllim të ishte e përjetshme, duke rezultuar në çdo dorëheqje lënia e një karriges bosh deri në vdekjen e anëtarit të jurisë. Por kur gjërat ndryshuan, Mbreti Carl XVI Gustaf i Suedisë njoftoi se do të ndryshonte rregullat, duke lejuar anëtarët e rinj të emëroheshin për të zëvendësuar anëtarët që dhanë dorëheqjen.
Sipas statutit, në përzgjedhjen e anëtareve të rinj duhet marrin pjesë të paktën dymbëdhjetë anëtare. 18 anëtarët e Akademisë zgjidhen për gjithë jetën e tyre, dhe në dokumentin bazë të saj nuk parashikohen masa për raste largimi vullnetar.
Me vetëm 10 anëtarë aktivë në jurinë e 18 personave, akademia tha se ky vit do të kalojë duke rindërtuar anëtarësimin e saj dhe duke përmirësuar praktikat e saj, duke përfshirë "modernizimin" e statuteve të kësja akademie. Ai gjithashtu tha se "rutinat do të shtrëngohen në lidhje me çështjet e konfliktit të interesit dhe menaxhimit të informacionit të klasifikuar si sekret".
Se si akademia e zgjedh fituesin e çmimit të letërsisë, ka mbetur e pazbardhur gjatë shekullit të kaluar. Çdo shkurt, anëtarët e akademisë shqyrtojnë rreth 200 nominime, që vijnë deri në një listë të ngushtë deri në maj, dhe pastaj lexojnë deri në pesë autorët ende në drejtimin për çmimin gjatë verës. Fituesi është autori që konsiderohet se përmbush më së miri dëshirën e Alfred Nobelit për të shpërblyer "punën më të shquar në një drejtim ideal".
Nobeli nuk është dhënë në shtatë raste që nga fillimi i saj në vitin 1901, edhe pse kurrë më parë nuk ka ndodhur për një skandal. Çmimi ka humbur në vitet 1914, 1918, 1940, 1941, 1942 dhe 1943, gjatë luftës së parë dhe të dytë botërore, dhe në vitin 1935 për arsye që nuk u zbuluan. Ai gjithashtu është "rezervuar" - për shkak të mungesës së fituesve të përshtatshëm - në vitin 1915, 1919, 1925, 1926, 1927, 1936 dhe 1949.
Reputacioni i çmimit, i fituar nga shkrimtarët nga Samuel Beckett në Rabindranath Tagore, u vu në pikëpyetje edhe në vitin 2016, kur akademia zgjodhi muzikantin Bob Dylan si laureatin e saj Nobel "për krijimin e shprehjeve të reja poetike në traditën e madhe të këngëve amerikane ".
Kryetari i bordit të Fondacionit Nobel, Carl-Henrik Heldin tha: "Kriza në Akademinë Suedeze ka ndikuar negativisht në çmimin Nobel. Vendimi i tyre nënvizon seriozitetin e situatës dhe do të ndihmojë në ruajtjen e reputacionit afatgjatë të çmimit Nobel. Asnjë nga këto nuk ndikon në dhënien e çmimeve Nobel 2018 në kategoritë e tjera të çmimeve", u shpreh Heldin.
Fondacioni Nobel tani pret që akademia të "vërë të gjitha përpjekjet e saj" në rivendosjen e besueshmërisë së saj”, shtoi Heldin, duke u bërë thirrje anëtarëve të mbetur të tregojnë "hapje më të madhe ndaj botës së jashtme" në të ardhmen.
Ky nuk është problemi i vetëm për institucionin e nderuar të Nobelit. Dorëheqjen e paraqiti edhe vetë kryetarja e tij Sara Danius. Me njëmbëdhjetë anëtare që kanë mbetur, akademia e përbërë nga shkrimtarë, studiues të letërsisë e të gjuhësisë dhe historiane, nuk është më në gjendje të marrë vendime.
(Akademia suedeze)
Sulltanë e bimbashë të përjetshëm ka gjithandej
Përgjigju