Vasile Lupu (Tiranë, 1595 – 1661) ishte një sundimtar moldav, vojvodë i Moldavisë nga viti 1634 deri në vitin 1653. I njohur me nofkën Ujku, ai u ngjit në fronin e Moldavisë në vitin 1634 pas një sërë intrigash të ndërlikuara dhe qëndroi atje për rreth njëzet vjet. Ai ishte djali i një aventurieri shqiptar dhe një trashëgimtarje moldave.
Ai ishte një administrator i aftë dhe një financier i shkëlqyer dhe shpejt u bë njeriu më i pasur në Lindjen e krishterë. Bujaria e tij e mençur e çoi atë të krijonte marrëdhënie të mira me autoritetet osmane.
Edhe pse në kohën e tij përgjithësisht konsiderohej shqiptar, pasi kishte mbajtur një detyrë të lartë nën Miron Barnovschin, Vasile Lupu u zgjodh princ nga bojarët vendas, si shenjë reagimi ndaj konkurrencës nga grekët dhe levantinët.
Kjo ndodhi sepse Vasile Lupu kishte udhëhequr një revoltë kundër Alexandru Ilias dhe mbështetësve të tij të huaj, dhe u dërgua në mërgim nga Moise Movilă (megjithëse ai mbështetej nga Matei Basarab dhe Pashai i fuqishëm i Silistrës, Abaza Mehmed Pasha).
Mbretërimi i tij u shënua nga shkëlqimi dhe luksi i madh. Ai ndërtoi monumente të rëndësishme (Kisha Trei Ierarhi në Iași) dhe ishte një mbrojtës i kulturës dhe arteve (ai prezantoi shtypjen, themeloi Akademinë Vasiliană - e cila u bë "Școala mare domnească" dhe zgjati deri në vitin 1821). Kjo pati edhe efekte negative, pasi taksat arritën nivele të patolerueshme.
Pasi marrëdhëniet midis dy princërve u tendosën, Vasile Lupu e kaloi pjesën më të madhe të mbretërimit të tij duke luftuar sundimtarin vllah Matei Basarab, duke u përpjekur të impononte të birin, Ioan, në fronin e Bukureshtit. Ushtria e tij u mund dy herë në vitin 1639 (në Ojogeni dhe Nenişori) dhe një herë të tretë në Betejën e Fintës në vitin 1653. Pas kësaj beteje të fundit, bojarët moldavë u rebeluan dhe e zëvendësuan atë me të preferuarin vllah, Gheorghe Ştefan. Vasile Lupu u dërgua në mërgim dhe vdiq ndërsa mbahej i burgosur në burgun turk të Yedikule në Stamboll.
Vasile Lupu krijoi aleanca me zyrtarët osmanë, veçanërisht me ish-Vezirin e Madh Tabanıyassı Mehmed Pasha. Lidhja e Lupu-së me këtë të fundit bazohej në origjinën e tyre të përbashkët shqiptare.
.jpeg)
Komente
