Marrëveshja kornizë e Donald Trump për përfundimin e luftës në Gaza dhe rindërtimin e territorit të shkatërruar po fiton mbështetje.
Pjesa më e madhe e kësaj mbështetjeje vjen nga vetë presidenti. Ajo vjen gjithashtu nga vendet kryesore arabe dhe islame që e kanë përkrahur planin, përfshirë Jordaninë, Egjiptin, Katarin, Arabinë Saudite, Emiratet e Bashkuara Arabe, Pakistanin, Indonezinë dhe Turqinë. Edhe kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu, duke qëndruar pranë Donald Trump, e pranoi atë, megjithëse plani përmend mundësinë e një rruge drejt shtetit palestinez – diçka që ai e ka kundërshtuar shpesh.
Për të mbajtur ritmin, Trump tha se Hamas ka “tre deri në katër ditë” kohë për të vendosur nëse do të pranojë apo jo. Nëse përgjigjja është jo, lufta do të vazhdojë.
Plani i propozuar ngjan shumë me një iniciativë të paraqitur nga Joe Biden më shumë se një vit më parë. Që atëherë ka pasur vrasje masive të civilëve palestinezë, më shumë shkatërrim në Gaza dhe tani edhe uri, ndërsa pengjet izraelite në Gaza kanë kaluar muaj të tërë vuajtjesh dhe robërie.
Mediat izraelite raportuan shpesh se iniciativa e Biden dështoi sepse Netanyahu ndryshoi kushtet nën presionin e krahut të djathtë radikal në kabinetin e tij.
Megjithatë, plani kornizë është një moment domethënës. Për herë të parë, Donald Trump po ushtron presion mbi Izraelin që të përfundojë luftën. Ai është shndërruar në një lider të cilit është e vështirë t’i thuash jo. Askush nuk dëshiron të përfundojë si presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky, i cili në shkurt u përball me kritika të ashpra në Zyrën Ovale. Por gjërat mund të ndryshojnë kur liderët largohen nga Shtëpia e Bardhë.
Përpara se Netanyahu të largohej nga Uashingtoni për t’u kthyer në Izrael, stafi i tij e regjistroi duke dhënë versionin e vet të ngjarjeve. Një element ishte ideja e një Palestine të pavarur pranë Izraelit – zgjidhja me dy shtete që Britania e Madhe dhe vende të tjera perëndimore kanë tentuar ta ringjallin duke njohur Palestinën.
Dokumenti i Trump i referohet në mënyrë të paqartë idesë së pavarësisë palestineze. Aty thuhet se pas reformimit të Autoritetit Palestinez, me qendër në Ramallah dhe nën drejtimin e Presidentit Mahmoud Abbas, “mund të krijohen më në fund kushtet për një rrugë të besueshme drejt vetëvendosjes dhe shtetësisë palestineze, të cilën e njohim si aspiratë të popullit palestinez.”
Edhe mendimi për një perspektivë të largët të një shteti palestinez ishte shumë për Netanyahu, i cili i kishte dhënë mbështetje të plotë Trump në Shtëpinë e Bardhë duke i thënë: “Mbështes planin tuaj për të përfunduar luftën në Gaza, që arrin objektivat tona ushtarake.”
Në video, duke folur në hebraisht për popullin izraelit para kthimit të gjatë në atdhe, Netanyahu u pyet nëse kishte pranuar një shtet palestinez. Ai ishte i prerë:
“Jo, absolutisht jo. Madje nuk është as e shkruar në marrëveshje. Por thamë një gjë: që do ta kundërshtonim me forcë një shtet palestinez.” Ai shtoi se Trump ishte dakord.
Fuqia e planit qëndron te momenti politik. Dobësia e tij qëndron te mungesa e detajeve, një tipar i zakonshëm i diplomacisë së Trump. Dokumenti i mbështetur nga Trump dhe Netanyahu, dhe i përkrahur edhe nga Britania e Madhe dhe vende të tjera evropiane, përfshin një hartë të përafërt për tërheqjen graduale të forcave izraelite, por jo detajet e domosdoshme që përcaktojnë nëse një marrëveshje diplomatike përfundon me sukses apo dështon.
Nëse do të funksionojë, nevojiten negociata të vështira – dhe në atë proces ka shumë mundësi që gjithçka të prishet.
Partitë kryesore opozitare në Izrael e kanë mbështetur planin. Ai është dënuar nga ultra-nacionalistët ekstremistë në koalicionin e Netanyahut, të cilët kishin përqafuar planin e mëparshëm të quajtur “Trump Riviera” – shoqëruar nga një video e çuditshme me liderët e SHBA dhe Izraelit në veshje plazhi duke pirë kokteje me sfondin e një Gazë të re me kulla qelqi. E djathta ekstreme izraelite ishte entuziaste sepse ai plan parashikonte dëbimin e mbi dy milionë palestinezëve nga Gaza. Ekstremistët hebrenj duan që toka të aneksohet dhe palestinezët të zëvendësohen me kolonë hebrenj.
Plani i ri thotë se asnjë palestinez nuk do të detyrohet të largohet. Bezalel Smotrich, ministri i financave dhe udhëheqës i kolonëve ultra-nacionalistë, e krahasoi atë me marrëveshjen e Mynihut të vitit 1938, kur Britania dhe Franca detyruan Çekosllovakinë t’i dorëzonte territore dhe pak më vonë pavarësinë Gjermanisë naziste.
Nëse Hamas e pranon marrëveshjen, dhe nëse Netanyahu përpiqet të kënaqë Smotrichin dhe ekstremistët e tjerë që mbajnë koalicionin e tij në pushtet, ai do të ketë shumë mundësi ta sabotojë procesin e negociatave dhe ta fajësojë Hamasin. Struktura e planit kornizë të Trump i jep Izraelit një gamë të gjerë mundësish për të vënë veto ndaj hapave që nuk i pëlqen.
Mund të mos jetë e mundur të zgjidhet një konflikt i thellë që ka zgjatur më shumë se një shekull. Në afat të gjatë, Britania dhe shumë vende jashtë SHBA dhe Izraelit besojnë se çdo zgjidhje që nuk çon drejt pavarësisë palestineze nuk do të sjellë paqe.
Kur ministrat e jashtëm të vendeve arabe dhe islame publikuan deklaratën e tyre të mbështetjes, ata thanë se besonin që plani do të sillte tërheqjen e plotë izraelite dhe rindërtimin e Gazës, si dhe “një rrugë për paqe të drejtë mbi bazën e zgjidhjes me dy shtete, sipas së cilës Gaza integrohet plotësisht me Bregun Perëndimor në një shtet palestinez në përputhje me ligjin ndërkombëtar.” Kjo mund të shihet si një referencë e fshehtë ndaj vendimit të Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë, e cila e konsideron të paligjshme pushtimin e tokave palestineze nga Izraeli.
Netanyahu beson se marrëveshja e çon më pranë fitores së shumëpërfolur ndaj Hamasit. Ai mohon çdo të drejtë palestineze mbi tokën mes lumit Jordan dhe detit.
Një plan, dy interpretime shumë të ndryshme të asaj që do të thotë. Korniza është aq e paqartë sa të lejojë të dyja këndvështrimet. Kjo nuk është një nisje premtuese./ BBC
Komente
