Përfaqësuesi i Lartë i BE-së për Politikën e Jashtme dhe Sigurinë, Josep Borrell, ishte ndër të parët që e quajti sulmin në Banjska një vit më parë një "sulm terrorist". Ky term nuk përdoret lehtë. Prandaj, disa vende kanë hezituar ta përdorin atë. Por pas fjalëve të forta të BE-së për "sulmin terrorist" prej një viti, nuk kemi parë asnjë veprim që do të çonte në presion për të nxjerrë para drejtësisë përgjegjësit për Banjskën. Për më tepër, ne kemi parë përpjekje për ta shpëtuar Serbinë nga ndëshkimi.
Kështu tha një vit më parë zëdhënësi i BE-së për Banjskën dhe kërkesat e atëhershme që BE-ja të vendoste masa ndëshkuese ndaj Serbisë për këtë sulm.
"Tani kemi një ndryshim të rëndësishëm të situatës pas sulmeve terroriste të së dielës në Kosovë. Për ne është e rëndësishme që hetimet të zhvillohen dhe të përfundojnë. Dhe kur ta kemi pasqyrën e qartë nga hetimet, çfarë ka ndodhur, kush qëndron pas kësaj dhe kush Është përgjegjëse pasi kjo të jetë e qartë, ne do të marrim vendimet e duhura”, tha më pas zëdhënësi i BE-së.
Por pavarësisht përdorimit të vazhdueshëm të termit “sulm terrorist” në deklaratat gojore, në dokumentin kryesor të Komisionit Evropian, në Raportin e Progresit për Serbinë, ky sulm është reduktuar në “një operacion të madh të trafikut të armëve”.
Asnjë fjalë apo fjali në raportet e Progresit nuk përdoret rastësisht. Prandaj edhe ky term është përdorur qëllimisht dhe qëllimi mund të ketë qenë vetëm që të ndihmohet Serbia të kalojë pa pasoja. Dhe në reagimet e para të liderëve të Serbisë pas Banjskës, ka pasur përpjekje që ky operacion të paraqitet më shumë si “armë pa leje” sesa si sulm paramilitar terrorist.
Për gati një vit, BE-ja e ka arsyetuar mosvendosjen e masave ndaj Serbisë për Banjskën duke “pritur që autoritetet e Kosovës të përfundojnë hetimet”. Dhe tani që janë ngritur aktakuzat për pjesëmarrësit në këto sulme, ndërsa përshëndeti aktakuzat, BE-ja sërish ka blerë kohë për të marrë masa ndaj Serbisë, duke thënë se tani do të presin përfundimin e procesit gjyqësor.
Ndërkohë, ata i bëjnë thirrje Serbisë që të bashkëpunojë “plotësisht” për të nxjerrë përgjegjësit para drejtësisë, por nuk thonë se me kë duhet të bashkëpunojë Serbia. Pasi thonë se autoritetet e Kosovës kanë kompetenca për të hetuar dhe ndjekur këtë rast që ka ndodhur në territorin e Kosovës dhe Kosova ka prova, BE-ja duhet të thotë qartë se Serbia duhet të bashkëpunojë me Kosovën.
Në bazë të gjithçkaje që dëgjohet prej një viti nga BE-ja, por edhe nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, të krijohet përshtypja se nuk janë shumë seriozë kur kërkojnë nga Serbia që të nxjerrë para drejtësisë përgjegjësit për Banjskën. E njëjta gjë vlen edhe për ata që sulmuan ushtarët e KFOR-it dhe mediat në maj të vitit 2023, emrat dhe vendndodhjen e të cilëve i dinë edhe Kosova edhe Serbia, por edhe BE-ja dhe SHBA-ja. BE-ja dhe SHBA-ja duken të kënaqur me premtimet që, sipas disa diplomatëve, u ka dhënë presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq. Këto premtime, sipas këtyre burimeve, janë se “të tilla nuk do të ndodhin më” dhe se “përgjegjësit do të dalin para drejtësisë”.
Serbia vazhdon të pohojë se “nuk ka lidhje me Banjskën”, pasi vazhdon të thotë se nuk ka qenë pjesëmarrëse në luftërat në Kroaci dhe Bosnje-Hercegovinë. Kjo nuk është çudi. Por përkushtimi ndërkombëtar që Serbia të mos ketë pasoja për Banjskën është shqetësues. Një vit pas Banjskës, BE-ja dhe SHBA-ja vetëm përsërisin të njëjtat thirrje të cilat Serbia, me të drejtë, nuk i merr seriozisht, sepse nuk janë mjaft serioze.
Edhe këtu Beogradi luan lojën e dyfishtë. Për bashkëbiseduesit ndërkombëtarë duket se dënojnë vrasjen e policit Afrim Bunjaku dhe shprehin keqardhje, ndërsa në çdo paraqitje presidenti Vuçiq nuk harron të thotë se “nuk kishte të drejtë të ishte fare aty”, gjë që në njëfarë mënyre e arsyeton. sulmi. Përsëritja e vazhdueshme se Policia e Kosovës është “pushtuese” në veri mund të kuptohet edhe si nxitje për sulme kundër saj. Dhe kjo ka ekzistuar para Banjskës dhe ekziston edhe sot.
Pavarësisht se sa të zemëruar janë me disa veprime politike të Kosovës, zyrtarët ndërkombëtarë, veçanërisht NATO-ja, BE-ja dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës, nuk duhet të lejojnë që Banjska të harrohet. Sepse kjo është një çështje jetike e sigurisë. Mosndëshkimi për Banjskën rrezikon sigurinë e qytetarëve të Kosovës, por edhe të ushtarëve të KFOR-it, të cilët ndonjëherë duket se janë viktima të kalkulimeve politike të vendeve të tyre.
Banjska ishte edhe dështim i NATO-s, sepse para syve të misionit të udhëhequr nga kjo aleancë në Kosovë, kishte hyrë një sasi kaq e madhe armatimi. Sulmi në Banjskë ishte gjithashtu dëshmi se kërcënimi ndaj Kosovës nga Serbia nuk është hipotetik dhe as paranojë e liderëve të Kosovës, por është real. Përpjekjet për ta detyruar Serbinë të marrë masa ndaj përgjegjësve për Banjskën përmes deklaratave gojore nuk kanë dhënë asnjë rezultat. Tani duhet të ndryshohet qasja e BE-së dhe e SHBA-së.
