Të martën, më 15 shtator, në Luksemburg, Shqipëria do të hapë negociatat për klasterin e parë në procesin e bisedimeve të anëtarësimit në BE. Në procesin historik të integrimit në BE, ka disa hapa historikë. Të tilla si marrja e statusit të kandidatit, fillimi i negociatave, përfundimi i negociatave, nënshkrimi i Traktatit të anëtarësimit dhe anëtarësimi në BE.
Hapja praktike e kapitullit të parë në këtë proces ka vërtet një rëndësi historike. Ky hap shënon kalimin e procesit nga niveli politik në atë praktik. Sepse në fund të fundit, procesi ka të bëjë me hapjen dhe mbylljen e kapitujve, dhe suksesi i procesit varet dhe matet nga kjo. Jo nga qëndrimet dhe deklaratat politike. Sepse nëse do të vlerësohej në bazë të deklaratave politike, si nga Shqipëria ashtu edhe nga BE, anëtarësimi do të kishte ndodhur dhe do të ishte harruar.
“Shqipëria e ka vendin në BE” dhe se “rruga drejt BE-së është e pakthyeshme” e kemi dëgjuar nga goja e liderëve politikë që nga viti 2000, kur u zhvillua në Zagreb Samiti i parë BE-Ballkani Perëndimor. Jo vetëm për Shqipërinë, por për të gjithë rajonin, kemi dëgjuar fjalë të mira për perspektivën e garantuar evropiane. Ndërkohë, progresi drejt anëtarësimit ka qenë shumë i ngadaltë.
Në fakt, krahasuar me periudhën kohore që ka kaluar ka qenë një dështim i plotë. Shpesh për arsye politike nuk kishte lëvizje. Ndonjëherë janë bërë disa lëvizje për interesa politike. Por jo mjaftueshëm. Dhe tani më në fund fillon pjesa praktike e negociatave për Shqipërinë. Nëse ekipi negociator, Qeveria, Kuvendi (përfshirë opozitën) do ta kryejnë punën e tyre me dëshirë dhe me profesionalizëm, Shqipëria ka mundësinë të arrijë dy vendet e tjera të rajonit që janë shumë përpara saj, Malin e Zi dhe Serbinë.
Imazhi i mirë politik që Shqipëria ka prej vitesh në sytë e BE-së nuk është kthyer në përfitime në procesin e integrimit. Tani, me hapjen e klasterit të parë, ky proces hyn në fazën praktike. Prandaj, suksesi do të varet nga kapacitetet për të përmbushur kriteret, nga konsensusi i brendshëm në Shqipëri dhe nga gatishmëria e BE-së për të përshpejtuar procesin.
Negociatat kanë të bëjnë më shumë me madhësinë e vrimës në rrjetat e peshkimit sesa me deklaratat më të bukura politike. Ky proces bëhet për shtetin dhe qytetarët, jo për politikanët. Përvoja më e mirë që nuk ka rëndësi kush është në pushtet në çfarë momenti kur arrihet një sukses është pikërisht Shqipëria. Sukseset më të mëdha, si hyrja në NATO dhe liberalizimi i vizave, kanë ndodhur në mandatin e Sali Berishës. Ish-kryeministri i Kroacisë, Ivo Sanader, i cili e bëri vendin anëtar të NATO-s dhe bëri punën më të madhe për integrimin në BE, ndodhet në burg. Prandaj, procesi, i cili është një interes strategjik kombëtar, nuk duhet të personalizohet.
Shqipëria ka pasur episode të shumta dështimesh për shkak të grindjeve të brendshme politike. Në çdo vend ka konkurrencë mes mazhorancës qeverisëse dhe opozitës dhe kjo është pjesë përbërëse e demokracisë. Por është e vështirë të gjesh një vend ku kultura politike konfliktuale i ka kushtuar shtetit aq sa Shqipëria.
Kur Shqipëria u bë anëtare e NATO-s në mandatin e PD-së dhe kur u liberalizuan vizat, kishte anëtarë të PS-së që thoshin në takimet ndërkombëtare se Shqipëria nuk e meritonte këtë, sepse është një “vend i krimit dhe i korrupsionit”. Më pas, gjatë qëndrimit në opozitë, njerëz të PD-së kanë lobuar te “miqtë” europianë që “të mos e ndihmojnë Qeverinë Rama duke hapur negociatat e anëtarësimit”.
Në një kohë kur marrëdhëniet mes opozitës dhe qeverisë në Shqipëri janë pothuajse në nivel armiqësie, do të duhej të punohej për ndërtimin e konsensusit dhe koalicionit për Europën. Duhet të arrihet një marrëveshje mes qeverisë dhe opozitës që përderisa të mund të debatojnë për çështje të tjera, të punojnë së bashku për avancimin e procesit të integrimit në BE, sepse tani po bëhet vetëm hapi i parë, ndërsa anëtarësimi do të vijë. pas disa vitesh dhe askush nuk mund ta dijë sot se kush do të jetë në pushtet ditën kur Shqipëria të bëhet anëtare.
Edhe shoqëria civile dhe media duhet të jenë më proaktive në mbështetjen dhe monitorimin e procesit të integrimit. Ata duhet ta shohin këtë proces si mënyrën më të mirë për të përmirësuar jetën e qytetarëve dhe jo si një garë se kush përfiton politikisht. Mënyra se si mbulohet procesi i integrimit europian në Shqipëri është shumë sipërfaqësore.
Aq sa të krijohet përshtypja nga disa raportime mediatike se fillimi i negociatave për një nga 35 kapitujt është pothuajse hapi vendimtar në prag të anëtarësimit në BE. Procesi tashmë që ka hyrë në fazën praktike do të ndihmojë shumë që Shqipëria të ndryshojë për mirë. Sepse duke plotësuar kërkesat strikte, shumë prej të cilave janë të panegociueshme, por duhet të zbatohen, Shqipëria do të rrisë standardet dhe do të bëhet më e mirë për qytetarët e saj. Kjo mund të shihet në rastin e Kroacisë, vendi i cili edhe pas 11 vitesh që nga hyrja në BE, vazhdon të jetë “anëtari më i ri”.
Dhe duhet pasur kujdes për të arritur një ekuilibër të duhur në marrëdhëniet me vendet e BE-së. Që raportet e mira politike të pasohen nga plotësimi i kritereve brenda vendit. Sepse në mungesë të suksesit në reforma, mbështetja politike nuk do të mund të ndihmojë. Dhe nga ana tjetër, mungesa e mbështetjes politike do të bllokojë procesin edhe kur të plotësohen të gjitha kushtet, Shqipëria ka pasur përvojë në këtë dhjetë vitet e fundit.
Suksesi i shënuar të martën me hapjen e grupit të parë është edhe pasojë e përputhjes së dy kushteve; nga njëra anë vullneti politik në BE dhe nga ana tjetër përmbushja e kritereve nga Shqipëria. Në të vërtetë, Hungaria ka bërë pjesën e saj të punës si kryetar i radhës, dhe kjo nuk duhet mohuar. Por nga ana tjetër, kjo hapje ndodh sepse Greqia ka hequr bllokadën dhe jo për shkak të lidershipit të kryeministrit hungarez
Viktor Orban, dhe kryeministri i Shqipërisë duhet të jetë pak më i kujdesshëm dhe të mos gabojë se Hungaria është një vend. shembull për Shqipërinë se si bëhen reformat. Sepse Hungaria, e cila deklarativisht i mbështet të gjitha vendet e rajonit, me përjashtim të Kosovës, nëse është shembull për diçka, kështu nuk duhet bërë reforma. Ndërkohë që në BE nuk janë të paktë ata që, pikërisht për shkak të përvojës së keqe me Hungarinë, janë skeptikë ndaj procesit të zgjerimit.
Gjithsesi, mundësia që po i jepet Shqipërisë nuk duhet humbur. Sepse përvoja vërteton se kur humbet një rast, një tjetër nuk vjen shpejt.
