Nuk do të gabojmë nëse paralajmërojmë se dialogu ndërmjet Kosovës dhe Serbisë nuk pritet të jetë prioritet i lartë në agjendën e BE-së në 5 vitet e ardhshme. Dhe kjo mund të jetë e kuptueshme. Sepse BE-ja ka shumë prioritete të tjera.
Dhe kur ke shumë prioritete, në një moment humbasin epitetin e prioriteteve. Zakonisht prioritetet janë çështje urgjente. Prej disa vitesh, dialogu nuk është vërtet një çështje urgjente për BE-në, megjithëse fjala "urgjente" mund të jetë ndër fjalët më të përdorura në komunikimin e vogël që zyrtarët e BE-së, të cilët luajnë rolin kryesor, kanë bërë me mediat në procesin e dialogut.
Ashtu si në postimet e tyre në rrjetet sociale, të cilat duket se kanë qenë mënyra e preferuar për të informuar për procesin e dialogut, gjë që në vetvete tregon se sa seriozisht e kanë marrë atë, pasi në deklaratat zyrtare janë kërkuar shumë gjëra nga palët që të bëjnë “urgjentisht. Dhe pas 12 vitesh, kjo thirrje përsëritet për shumë gjëra, ndërsa vetë BE-ja, siç do të shihet në raportet e Progresit për Kosovën dhe Serbinë që do të miratohen dhe publikohen të mërkurën (30 tetor). marrëveshjet janë përmbushur pjesërisht ose nuk përmbushen.
Sigurisht që BE-ja do të thotë se dialogu ndërmjet Kosovës dhe Serbisë është dhe do të mbetet prioritet i lartë. Por në realitet do të jetë prioritet vetëm për ato struktura që në BE do të kenë një përshkrim pune për këtë dialog. Pra do të jetë prioritet në nivelet e mesme apo të ulëta të strukturave të BE-së, edhe pse rast pas rasti edhe zyrtarët më të lartë do ta flasin si prioritet, për të mos e lënë në harresë.
Ja një shembull se sa prioritet është ky dialog për strukturat e ardhshme të BE-së. Në një korrespondencë mes deputetëve të Parlamentit Evropian në prag të seancave dëgjimore për konfirmimin e anëtarëve të rinj të Komisionit Evropian, në pyetje-përgjigjet me shkrim për kandidaten për përfaqësuese të lartë Kaja Kallas dhe për kandidaten për komisionere të zgjerimit, Marta Kos, asnjëherë nuk është përmendur dialogu mes Kosovës dhe Serbisë.
Nëse nuk kemi bërë asnjë lëshim gjatë leximit të pyetjeve dhe përgjigjeve, në nja 40 faqe së bashku, ky “prioritet” është përmendur ZERO herë. Deputetët e Parlamentit Evropian nuk kanë pyetur për këtë dhe as nuk kanë përmendur në asnjë mënyrë në përgjigjet e tyre kandidatët për anëtarë të Komisionit Evropian. Po të ishte vërtet prioritet do ta kishin përmendur, sepse kanë përmendur shumë gjëra të tjera që realisht do t'i konsiderojnë si prioritete.
Ka gjasa që gjatë seancave dëgjimore në Komisionin për Politikë të Jashtme të Parlamentit Evropian, edhe Kallas edhe Kos të pyeten për dialogun. Ose e përmendin vetë. Dhe atëherë do të krijohet përshtypja se ky do të jetë prioritet për BE-në. Por a mund të jetë me të vërtetë prioritet diçka që zgjat kaq gjatë pa dhënë rezultate konkrete? Edhe ato marrëveshje që janë arritur, jo se nuk janë përmbushur por as që është e sigurt se janë arritur. Sepse vetë përfaqësuesit e BE-së kanë lejuar që palët t'i shpëtojnë përgjegjësive të tyre duke lejuar Serbinë, përmes kreut të shtetit, të shprehet se nuk ka pranuar dhe as ka nënshkruar detyrime për vendin e tij që nga ana tjetër janë të përmendura në marrëveshje.
Dialogu mes Kosovës dhe Serbisë është kthyer në një “status quo” që vështirë se mund të kapërcehet, sepse kështu e dëshiron shumica në BE. Në 12 vjet ka devijuar aq shumë nga qëllimi fillestar, saqë strukturat e reja të BE-së do ta kenë të vështirë të sjellin ndonjë rezultat përfundimtar me epilogun e normalizimit të plotë të marrëdhënieve Kosovë-Serbi. Prandaj nuk duhet krijuar pritshmëri të mëdha nga strukturat e reja të BE-së, sepse ato duhet të vazhdojnë aty ku kanë mbetur të tjerat, pra në qorrsokak.
Me apo pa epitetin “Prioritet”, dialogu do të jetë përgjegjësi e strukturave të reja të Bashkimit Europian. Sidomos Kaja Kallas, e cila do të zëvendësojë Josep Borrell në postin e përfaqësuesit të lartë për politikën e jashtme dhe sigurinë. Ajo së bashku me ministrat e jashtëm të vendeve anëtare do të duhet të vendosin se si do t'i qasen këtij detyrimi. Ai do të vlerësojë se duhet të ketë një pasardhës të Miroslav Lajçakut në rolin e të dërguarit të posaçëm për dialogun, ose se kjo punë, ashtu si edhe para emërimit të tij, duhet të kryhet nga strukturat e Shërbimit të Veprimit të Jashtëm të BE-së (EEAS). .
Por nëse vërtet dëshiron të ketë sukses në dialog, BE-ja duhet të vendosë se çfarë dëshiron realisht nga ai dialog. A dëshiron ai të kalojë nga një status quo në tjetrin, duke e kthyer de fakto marrëdhënien mes Kosovës dhe Serbisë në një konflikt të ngrirë, apo dëshiron vërtet një zgjidhje përfundimtare. Nëse për shkak të 5 vendeve të BE-së, apo për shkak të nevojave politike ditore të Serbisë, BE-ja nuk do të mund të thotë se dialogu duhet të rezultojë në njohje reciproke, atëherë kjo vetëm do të rrisë iluzionet dhe nuk do të sjellë zgjidhje më afër.
Kushdo që merret me dialogun nuk do të heqë dorë nga detyrimet që u janë dhënë palëve gjatë procesit të deritanishëm. Dhe për përmbushjen e tyre, përveç vullnetit të sinqertë politik, do të duhet edhe kohë. Në disa raste edhe vite, sepse nevojiten vendime që kalojnë nëpër procedura të gjata në institucione. Dhe ato institucione, siç është Kuvendi i Kosovës, kanë një sëmundje kronike të mosfunksionimit të duhur. Përveç që do të vazhdojë të insistojë në të gjitha detyrimet nga e kaluara, BE-ja do të përpiqet të arrijë edhe marrëveshje të reja.
Dhe sa më shumë marrëveshje "të reja" të kenë që ose nuk do të zbatohen ose do të zbatohen shumë vonë, aq më shumë do të largohet nga arritja e rezultatit përfundimtar të marrëveshjes përfundimtare, gjithëpërfshirëse. Prandaj nuk duhet të krijohen pritshmëri të mëdha as nga strukturat e reja të BE-së. Do të ishte mirë të na surprizojnë. Jo më një status quo e re, por me një zgjidhje.
Ah po! Gati harruam të përmendim se fjalia shumë e përdorur ishte se "status quo-ja është e paqëndrueshme dhe përbën rrezik"!!! Ndërsa vetë përfaqësuesi i lartë i BE-së, kur iu tha se u arrit marrëveshja për "rrugën drejt normalizimit të marrëdhënieve" me shumë kënaqësi pohoi se "Kjo shënon hyrjen në një status quo të re", mund të presim një tranzicion. nga një status quo në tjetrin, por nuk do të jenë zgjidhje. Problemi është se pafuqia dhe pamundësia për të sjellë zgjidhjen i bën këto status quo të dëshirueshme për BE-në, ndërsa ata që duan ta thyejnë i kritikojnë dhe madje i ndëshkojnë për përpjekje të tilla./Koha
