As katër ditë pas përfundimit të zgjedhjeve parlamentare të 9 shkurtit, Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ) nuk ka publikuar rezultatet përfundimtare. Gjatë numërimit të votave ka pasur probleme teknike, për të cilat ende nuk ka një shpjegim zyrtar nga KQZ. Rreth 80.000 vota të diasporës kanë mbetur të pa numëruara, administrimi dhe transportimi i të cilave është shoqëruar edhe me probleme dhe shkelje të dyshuara. Pra, mund të konstatoj se ndërsa dita e votimit shkoi mirë, me një nivel të lartë kulture të shprehur nga qytetarët, shteti nuk arriti të kryente detyrat e tij gjatë procesit zgjedhor.
Vetëm për të përmendur, unë kam ende një shenjë të zbehtë të markerit, i cili është përdorur sepse boja/spërkatja e përdorur për të shënuar votuesit gjithashtu nuk funksionoi. Ka vend për llogari nga kryetari i KQZ-së deri tek drejtuesit e pjesës teknike të këtij institucioni. Megjithatë, duke qenë se çdo votë dhe çdo deputet ka pak a shumë peshë dhe mund të jetë vendimtar për përllogaritjen e aleancave dhe koalicioneve paszgjedhore, për sa kohë që nuk i kemi ende rezultatet përfundimtare të zgjedhjeve, është ende herët të flasim për opsionet përfundimtare të formimit të koalicioneve qeverisëse.
Prandaj, do të përpiqem të paraqes një sërë opsionesh bazuar në rezultatet e deritanishme të KQZ-së - me 40.84% të fituara nga Lëvizja Vetëvendosje (LVV), 22.05% nga Partia Demokratike e Kosovës (PDK), 17.67% nga Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK), 7.45% nga Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës 5%. nga Lista Serbe dhe 0.47% për Lirinë, Drejtësinë dhe Mbijetesën e Nenad Rashiqit, që sipas raportimeve mund të fitojë një deputet nga dhjetë të garantuara për komunitetin serb. Dhjetë deputetë të tjerë u takojnë partive që përfaqësojnë komunitetet tjera joshumicë, si boshnjakët, turqit, romët, egjiptianët, ashkalitë. Duhet theksuar që në fillim se tradicionalisht partitë e komuniteteve joshumicë nuk luajnë rol në formimin e koalicioneve. Ata i janë bashkuar gjithmonë koalicionit apo partisë që ka formuar shumicën parlamentare. Pra, vendimi për koalicionet paszgjedhore i takon partive shqiptare.
Ekzistojnë tre opsione kryesore, nëse përjashtojmë variantin konspirativ që një numër deputetësh të opozitës, më konkretisht nga NISMA, mund të ndërrojnë kampin e tyre politik dhe t'i japin LVV-së votat e nevojshme për të krijuar një shumicë të ngushtë parlamentare. Kjo teori konspirative, të cilën e kisha dëgjuar nga mbështetësit e LVV-së menjëherë pas zgjedhjeve, nuk u mohua nga përfaqësuesit e NISMA-s, megjithëse u fol edhe publikisht. Megjithatë, në këtë artikull ky opsion do të përjashtohet. Po ashtu, nëse LVV me votat e diasporës arrin të ketë 50 deputetë, nuk ka nevojë për koalicione me partitë shqiptare, pasi që mund të marrë mbështetjen e komuniteteve joshumicë dhe një deputet serb, përkatësisht Rashiqin. Në këtë rast mund të kemi një shumicë të brishtë që do të varej nga një votë e vetme dhe Lista Serbe.
Për të formuar një opinion se cili opsion është më i miri, duhet të merren parasysh ndryshimet e mëdha politike në SHBA dhe ato që mund të ndodhin në Evropë nëse ekstremi i djathtë "AfD" arrin të fitojë zgjedhjet në Gjermani. Politika e SHBA-së ndaj Kosovës dhe rajonit të Ballkanit në përgjithësi do të ndryshojë rrënjësisht. Administrata Trump nuk ka durim të merret me një problem për një kohë të gjatë dhe nuk ka durim me liderët që nuk ecin në këmbë dhe nuk flasin.
Prandaj, politika e Kosovës në këto katër vite do të ndryshojë sepse nuk mund të llogarisë në partneritetin amerikan dhe rolin e saj si garantuesi kryesor i sigurisë në Kosovë dhe rajon nëse palët nuk bashkëpunojnë plotësisht në zgjidhjen e problemeve të mbetura. Kosova madje mund të përballet me kushte dhe zgjidhje të vështira nga administrata Trump. Nëse ai kërkon nga kanadezët, aleatët tanë më të afërt, të heqin dorë nga pavarësia e tyre, unë vetëm mund të imagjinoj se çfarë mund të ndodhë në Kosovë. Me Trump në krye, gjithçka është e mundur. Prandaj, politika duhet të jetë e mençur, e pjekur dhe të dijë të lundrojë në kompleksitetin ndërkombëtar të krijuar nga ardhja e Trump në pushtet.
Nëse LVV nuk arrin të ketë deputetë të mjaftueshëm për të bërë koalicion me partitë joshumicë dhe me partinë e Rashiqit, atëherë situata ndryshon dhe hapet rruga për më shumë opsione politike. I paraqes këto më poshtë: Opsioni numër 1 është formimi i qeverisë së unitetit, një koalicion i përkohshëm i të gjitha forcave politike parlamentare që do t'i mundësojë Kosovës të marrë vendime të vështira që e presin Kosovën në periudhën e ardhshme.
Kjo qeveri e unitetit do të merrte vendimin për themelimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe dhe do të merrte përsipër dialogun Kosovë-Serbi deri në marrëveshjen përfundimtare, e cila me gjasë do të kërkohet nga administrata Trump. Deri më tani askush nuk ka folur publikisht për këtë lloj koalicioni të gjerë. Përkundrazi. Madje, kryeministri Kurti ka fyer partitë opozitare dhe votuesit e tyre me fjalët “hajvan” dhe “hajvanat”, duke treguar kështu se nuk di të sillet si fitues, me hir dhe me nur (me dashamirësi). Njerëzit duhet të kenë hir dhe nur edhe kur humbasin, të dinë të pranojnë edhe humbjen edhe fitoren. Megjithatë, teorikisht ky opsion është i mundshëm dhe mund të shpërbëhet me zgjedhje të parakohshme parlamentare në vitin 2026, para zgjedhjes së presidentit të ri.
Opsioni numër 2 është një koalicion i partive opozitare, të cilat së bashku mund të kalojnë LVV-në me numrin e deputetëve të fituar. Edhe ky opsion nuk është i lehtë, duke qenë se të gjitha partitë opozitare synojnë postin e kryeministrit. Që ky opsion të zbatohet, partitë politike duhet të bëjnë një marrëveshje që merr parasysh rezultatet e zgjedhjeve. Pra, me këtë opsion posti i kryeministrit do të duhej t'i kalonte PDK-së, posti i zëvendëskryeministrit të parë LDK-së, ndërsa postet ministrore do të mund të negocioheshin, varësisht nga përgjegjësia dhe pesha që kanë ministritë e ndryshme.
Këto ministri mund të riformatohen për t'iu përgjigjur kërkesave të partive opozitare. Nëse LVV nuk arrin të formojë shumicën, ky opsion është plotësisht i mundshëm dhe madje do të kishte mbështetje ndërkombëtare dhe mbi 47% të votuesve, më shumë se LVV. Një qeveri e formuar nga opozita kërkon mirëkuptim dhe marrëveshje si dhe konfirmim të gatishmërisë për të mbetur pjesë e koalicionit dhe për të zgjidhur çështjet e diskutueshme që mund të lindin në mënyrë miqësore. Natyrisht, pjesë e negociatave për formimin e koalicionit të partive opozitare do të ishte edhe pozita e presidentit, i cili do të zgjidhet në vitin 2026. Mos harrojmë se në raundin e tretë për zgjedhjen e presidentit nuk kërkohet më shumë se shumica prej 61 votash të deputetëve të Kuvendit.
Opsioni numër tre do të ishte që partitë opozitare të bien dakord të mbështesin formimin e një qeverie të pakicës, të udhëhequr nga LVV. Është një mundësi teorike, por në praktikë nuk ka gjasa të realizohet dhe mund të jetë një kumar me të ardhmen e Kosovës.
Pse do të kishte një arsye për të votuar për një qeveri të pakicës të udhëhequr nga LVV? Së pari, LVV-ja do të merrte përsipër barrën e përfundimit të proceseve politike, siç është krijimi i Asociacionit, dhe gjithashtu do të përballej me një politikë të ndryshme nga administrata Trump, në këtë rast shumë nga qëndrimet e partisë do të zhvlerësoheshin. Për më tepër, një qeveri e pakicës do t'i lejonte opozitës ta rrëzonte atë përpara zgjedhjeve presidenciale dhe do t'i lejonte asaj të tregonte në mënyrë sistematike mangësitë e qeverisjes së LVV-së. Në varësi të mbështetjes së opozitës, Kurti do të ndryshonte tërësisht metodën e qeverisjes despotike që ka ushtruar në katër vitet e fundit, pasi do të detyrohej të jepte llogari në parlament.
Si përfundim, rezultati i zgjedhjeve parlamentare nuk i siguron askujt një shumicë parlamentare të qëndrueshme. Edhe nëse një nga partitë opozitare i bashkohet LVV-së, që ka më pak gjasa, do të kemi zgjedhje të parakohshme parlamentare, sigurisht para zgjedhjes së pasardhëses së Vjosa Osmanit apo konfirmimit të saj për një mandat tjetër. Gjatë këtyre dy viteve do të kemi një mazhorancë të brishtë, përgjegjësia politike e së cilës do të jetë e madhe - madje mund ta quajmë historike - sepse po hyjmë në një periudhë që mund të jetë vendimtare për fatin e Kosovës dhe qytetarëve të saj.
Populli nuk tha se kush është më i përshtatshmi për të udhëhequr proceset e vështira që na presin. Vota popullore tregoi se ka nevojë për dialog dhe bashkëpunim mes forcave politike për të hapur rrugën më të mirë për tejkalimin e proceseve të vështira, të cilat nuk mund të lihen në dorën e vetëm një force. Kosova është e të gjithëve, prandaj verdikti i qytetarëve të 9 shkurtit përcolli mesazhin e bashkëpunimit dhe jo dominimit./Koha
Komente
