Debati për një Muze në Tepelenë kushtuar periudhës se diktaturës ka disa vite që është hapur. Fillimisht nga Ministrja Kumbaro (deputete e zonës) e cila, mbështeti me fonde një projekt të iniciuar nga një numër personazhesh nga Tirana, të cilët përveç specializimit në marrjen e grante të huaja për çdo kauzë të hedhur në treg, nuk është se kishin ndonjë lidhje me historinë e “Kampit të Tepelenës”.
Me një vrull dhe zhurmë qe krijohet ne përgjithësi për të impresionuar donatorët, grupi i iniciatorëve i cili solli në Tepelenë edhe një kamion “Zis” të komunizmit ( në kohën e transferimit të familjeve të internuara nuk kishin ardhur ende “Zis”- ët sovjetik. Lëvizjet bëheshin kryesisht me kamionë “Ford” apo “Shevrolet” amerikanë të sjella nga ndihmat e “UNRRAS” ) premtoi plot buje se do te ngrinte nje Muze si simbol te persekutimit komunist. Por pervec disa leksioneve në fushën e ish Komandës se Divizionit Italian “Modena” , dhe mbjelljes se disa Qiparisëve për sytë e medias, nuk u be me asgjë. Qiparisët e braktisur jane dëshmia e vetme e fondeve të marra dhe që nga mbjellja e tyre e deri më tani, grupi i iniciatorëve qe harxhuan nja 250 mijë euro e kusur , nuk u ndien më për “vuajtjet e ish të internuarve
Qiparisët nuk i vadit më njeri dhe “Muzeu” i shpallur me aq bujë nuk dihet se ku ndodhet. Rastësisht kam qenë pjesëtar i këtij debati publik kur kjo ide u hodh në media dhe si detyrim për debatin e dikurshëm po i shkruaj këto rreshta.
Që Shoqëria shqiptare ka bërë shume pak për të kujtuar dhe mbrojtur trashëgiminë materiale të kohës së diktaturës si një mënyrë e rëndësishme e memories historike kjo eshte e qarte. Brezat që vijnë gjithnjë e me pak po shohin gjurmët e një periudhe diktature ekstreme.
Që shoqëria shqiptare nuk ka treguar asnjë shenjë të pendesës për atë që ndodhi 40 e ca vjet te diktaturës edhe kjo është më se e dukshme.
Por Shteti Shqiptar ka detyrën historike për te mbrojtur, ruajtur dhe shpjeguar ne mos të gjitha, pjesën me të rëndësishme të gjurmëve të diktaturës për brezat që do të vine. Si një mënyrë për të mos lejuar më historinë te ripërsëritët dhe diktatoret te rikrijohen.
Por le ti kthehemi idesë së Ministrisë se Kulturës për një Muzeum ne ish kapanonet e ushtrisë italiane në Tepelenë. Perse ne Tepelene? Ne fakt Shqipëria ka një seri kampesh dhe burgjesh të tmerrshme të cilat mund të ishin Muzeume të memories kolektive mbi Diktaturën.
Spaçi për vete historinë që ka dhe pozicionin natyror do te ishte nje Muze i jashtë zakonshëm por edhe një mundësi e madhe turistike për banoret e zonës. Përpara disa viteve së bashku me Artan Shkrelin e vizituan me idene dhe propozimin për një Muzeum mbi Diktaturën komuniste qe humbi sirtareve. Por përveç Spaçit, janë një sere kampesh te tjera te cilat ishin ngritur dhe funksionuan për te burgosurit politike.
I ashtu quajturi Kamp i Tepelenës ne fakt ishte një kazerme ushtarake e ndërtuar nga Italianet përgjatë Luftes Italo - Greke. Pas Clirimit te vendit, ky garnizon u përdor per te internuar nje numër familjesh dhe personash te cilët kishin lidhje me ata qe ne terminologjinë komuniste quheshin si “Diversante” një emër qe përmblidhte një numër kundërshtarësh te rrëgjimit komunist, qofshin ata realisht njerez qe e kundërshtuan me arme ne dore komunizmin apo ata qe hidheshin ne Shqiperi nga Sherbimet inteligjente Jugosllave, Italiane apo anglo amerikane. Kushtet ne këtë kamp sigurisht ishin te vështira për një vend qe sapo kishte dale nga Lufta. Urija, sëmundjet dhe jetesa ne nje vend ekstremisht te varfër si Tepelena e asaj kohe sollën vdekjen e një numri te internuarish ku me e dhimbshmja ishin ato te fëmijëve.
Por a është ky Kamp i improvizuar internimi ne Tepelene simboli i Diktaturës Komuniste? Simboli i te “Keqes Shqiptare” Perse jo Spaçi? Maliqi? Savra? Elbasani?
Sot Ministria e Kulturës dhe dje personat qe e shpallen këtë ide nuk kane dhënë ende ndonjë studim te thelluar mbi këtë Kamp dhe kontekstin lokal për kohen? Ne se Kampi jetonte ne kushte urije, a ishte popullata e pas luftës ne zonën e Tepelenës ne kushte mbi jetese, sëmundjesh dhe vështirësish?
A ka ndokush nga Ministria e Kulturës raportet e UNRRAS te cilat flasin për një varfëri ekstreme te Jugut Shqiptar ku popullata e djegur dhe e dëbuar nga Lufta disa vjeçare jetonte ne mjerim? A ka ndonjë te dhënë statistikore për vdekjen e fëmijë ne zonën e Tepelenës ne ate kohe nga tifo e morrit, urija apo semundje te ndryshme? Këto dhe te dhëna te tjera mund te na jepnin një panorame me te qarte për te kuptuar kontekstin lokal dhe faktin se popullata e kësaj zone ishte po ashtu ne kushte te mjera por nuk ishte nje popullate armiqësore ndaj te internuarve “veriore”. Ide kjo e përçuar nga mbjellësit e Qipariseve.
Mos ndoshta ideja e këtij Muzeumi ne Tepelene dedikuar një kampi internimi shume jetëshkurtër behet me qellim ne një prej zonave me aktive te rezistencës anti fashiste si nje lloj revanshi historik?
Për te ngritur një “Muze” te Memories historike kaq te rëndësishëm per brezat e ardhshëm, nuk është e nevojshme vetëm dëshira e mire por ne radhë te pare e vërteta historike. Një e vërtetë qe nuk duhet te varet nga pazarexhinjte e granateve te huaja por nga serioziteti i një Shteti i cili kërkon te ndriçojë dhe nxjerre mësime nga e kaluara. Përndryshe edhe kjo përpjekje në dukje pozitive do të përfundojë si realiteti në Gazermat Italiane të Tepelenës ku Qiparisët e mbjellë nuk i vadit askush më.
Komente
Do kishte kush t'i vadiste.
PërgjigjuNuk ka pendese sepse ka hipokrizi. E di gjithe populli qe keta vetem per para e kane mendjen. Jane te njejtet njerez qe mbajne ende ne krye Saliun dhe Meten te dy ish bashkepuntore te sigurimit dhe bejne moral per krimet e komunizmin. Ndonje muze per 97, vrasjet, grabitjes se pronave, shpopullimin ne mase, drogen dhe prostuticionin e ketyre 33 vjeteve kur do hapet?
PërgjigjuPo normale se kelyshi kuq termeti llum mbi llumrat. Gjyshi tij ishte xhelati atij kampi dhe shume kampeve te tjere. Turp i eames qe mban xhahila te tille dhe verteton se ska shume ndryshim edhe ai me te tjeret.
Përgjigju