Liberalizimi i vizave ka qenë dhe është një nga instrumentet më të suksesshme të BE-së në rajonin tonë. Por jo vetëm në rajonin tonë. BE ka liberalizuar vizat për gjithsej 65 vende të botës. Liria e lëvizjes së njerëzve është sot themeli i shkëmbimeve kulturore, turistike, politike, biznesore, akademike dhe sportive.
Megjithatë, nga ana tjetër, BE-ja ka ndërmarrë hapa për të siguruar që regjimi i liberalizimit të vizave të mos keqpërdoret dhe të mos kthehet në rrezik sigurie apo migrimi për vendet e BE-së. Instrumenti kryesor i BE-së në këtë drejtim është Mekanizmi i Pezullimit të Liberalizimit të Vizave. Mekanizmi përcakton kriteret që duhet të respektohen nga të gjitha vendet që përfitojnë nga liberalizimi i vizave si dhe përcakton hapat dhe procedurat përmes të cilave institucionet e BE-së mund të pezullojnë përfundimisht liberalizimin e vizave për një vend përkatës.
Për të monitoruar përmbushjen e kritereve të liberalizimit të vizave, Komisioni Evropian publikon raportin vjetor, i cili analizon progresin e vendeve përkatëse në përmbushjen e vazhdueshme të standardeve të BE-së në këto gjashtë fusha: (1) harmonizimi i politikës së vizave, (2) siguria e dokumenteve, (3) menaxhimi i integruar i kufijve, menaxhimi i migracionit dhe azilit, (4) monitorimi i tendencave të migracionit, mbrojtja e përkohshme, aplikimet për mbrojtje ndërkombëtare dhe ripranim, (5) rendi dhe siguria publike, dhe (6) të drejtat themelore.
Raporti për vitin 2024 është publikuar pak ditë më parë dhe është hera e parë që raporti përfshin edhe Kosovën. Raporti ka identifikuar disa rekomandime për Kosovën.
Së pari, në kuadër të liberalizimit të vizave, Kosova ka marrë përsipër të harmonizojë politikën e saj të vizave me atë të BE-së. Në këtë drejtim, Kosova aktualisht ka hequr kërkesat për viza për gjashtëmbëdhjetë shtete për të cilat BE-ja kërkon viza. Ato janë: Bahreini, Belize, Esëatini, Fixhi, Guajana, Jordania, Kuvajti, Lesoto, Malavi, Maldivet, Omani, Papua Guinea e Re, Katari, Sao Tome dhe Principe, Arabia Saudite dhe Turqia.
Kështu që BE-ja kërkon që Kosova të përafrohet me politikën e vizave të BE-së dhe të vendosë një regjim vizash për këto gjashtëmbëdhjetë vende. Duke pranuar faktin se kjo mund të jetë e vështirë të arrihet në një periudhë të shkurtër kohore, BE-ja së paku kërkon që në afat të shkurtër Kosova të fillojë një monitorim më të rreptë të hyrjes së qytetarëve që vijnë nga vendet që paraqesin rrezik për sigurinë apo migrimin. për BE-në.
Së dyti, ka një rritje të konsiderueshme të kërkesave të pabazuara të qytetarëve të Kosovës për azil brenda vendeve të BE-së. Pra, në shtatë muajt e parë të këtij viti kemi 108% më shumë kërkesa të pabazuara krahasuar me shtatë muajt e parë të vitit të kaluar. Në këtë drejtim, BE-ja pret që Kosova të fillojë të marrë masa për monitorimin e trendeve të migrimit të parregullt dhe azilit, si dhe të marrë masa parandaluese për të kontrolluar këtë trend.
Së treti, në kapitullin për të drejtat themelore, raporti nxjerr disa gjetje që prekin çështje të ndjeshme politike. Për shembull, raporti thekson se Kosova ende nuk e ka miratuar Kodin Civil, i cili do të avanconte mbrojtjen e të drejtave civile. Gjithashtu, raporti kritikon veprimet e qeverisë për shpronësimet në veri, ndalimin e dinarit dhe mbylljen e bankave dhe postës së Serbisë. Në të njëjtën frymë, raporti thekson se Ligji për Komisionin e Pavarur të Mediave është miratuar në kundërshtim me rekomandimet e BE-së. Megjithëse këto gjetje nuk janë formuluar në cilësinë e rekomandimeve formale, ato megjithatë nënvizojnë peshën e shqetësimit të BE-së në lidhje me këto zhvillime.
Ekzistojnë edhe disa rekomandime standarde burokratike për vazhdimësinë e zbatimit të kornizës ligjore në fushat përkatëse, por thelbi kryesor i këtij raporti është se Kosova duhet të fillojë të marrë masa për të reduktuar numrin e kërkesave të pabazuara për azil brenda vendeve të BE-së. Trendi aktual është larg të qenit ndonjë kërcënim për liberalizimin e vizave për Kosovën, megjithatë vazhdimi i trendit të rritjes së azilkërkuesve do të ngrejë pikëpyetje për kapacitetin e institucioneve të Kosovës për të marrë përsipër obligimet që dalin nga liberalizimi i vizave.
Historia e liberalizimit të vizave nuk mbaroi më 1 janar 2024. Në fakt, ajo nuk mbaron kurrë. Ai vazhdon të jetë testi i vazhdueshëm i vitalitetit dhe shëndetit të institucioneve tona. Shteti duhet të demonstrojë vazhdimisht kapacitetin e tij për të zbatuar standardet dhe kërkesat që dalin nga procesi i liberalizimit të vizave. Kriteret e atij udhërrëfyesi të famshëm për liberalizimin e vizave nuk mund të konsiderohen kurrë përfundimisht të "plotësuara". Përmbushja e vazhdueshme e tij do të jetë edhe testi i vitit 2025./Tema
