Ndonjëherë dorëheqja e një futbollisti është më e rëndësishme se dorëheqja e një ministri. Kjo ndodhi një javë më parë në Zvicër, kur Xherdan Shaqiri përmes platformës X njoftoi se nuk do të luajë më për kombëtaren e Zvicrës, të cilën zviceranët e quajnë “Nati”, që shqiptohet “naci” – dhe ky shqiptim shpesh shkakton konfuzion në Gjermania. Epo, kjo është një temë tjetër.
Dorëheqja e Shaqirit ishte kryefjala në gazeta, platforma digjitale, televizione, radio. U shkruan portrete, analiza, komente, u transmetuan kronika, televizioni publik zviceran ndau në rrjetet sociale një kolazh me 32 golat që Shaqiri shënoi për Zvicrën gjatë kohës që ishte në shërbim të kombëtares zvicerane.
Tash e tutje shihet qartë se deklaratat e Shaqirit do t'i mungojnë shumë gazetarëve jo vetëm sportiv. Ata ishin ironikë, gojëhapur, mendjemprehtë, pa dashje komike. Në një rast Shaqiri ka thënë: "Banesa jonë (në Zvicër) nuk kishte ngrohje. Kishte vetëm një tufë të madhe. Për t'u ngrohur vrapova si i çmendur nëpër banesë". Kështu nis karriera e futbollistëve në Zvicër nëse je rritur si fëmijë i një të ashtuquajturi punëtor mysafir, i cili për një pagë të ulët duhet të punojë në ndërtim ose të lajë enët në restorant.
Përkundër gjithë kësaj përvoje, Shaqiri nuk donte të ishte figurë politike – edhe pse ishte shumë i njohur. Në vitin 2018, pas ndeshjes emocionuese dhe të paharrueshme kundër Serbisë, Shaqiri tha se familja e tij i ka borxh gjithçka Zvicrës. “Dhe unë mundohem t’i kthej në kombëtare të gjitha të mirat që na ka dhënë Zvicra”.
Jo vetëm Zvicra ka përfituar nga arti i lojës me top. Edhe një herë një deklaratë e Shaqirit: “Dua të jem shembull për ata që bëjnë budallallëqe, por më pas e shohin karrierën time dhe ndoshta duan të arrijnë atë që kam arritur”.
Për një kohë të gjatë imazhi i shqiptarëve të Kosovës në Zvicër nuk ka qenë aspak i mirë. Disa kanë qenë shpërndarës droge, disa kanë grabitur vilat e të moshuarve, të tjerë kanë rrezikuar njerëzit me makinat e tyre të shpejta. Një turmë kriminelësh kishte njollosur imazhin e një komuniteti të tërë. Ishte perfide se si partia populiste e djathtë SVP i futi të gjithë shqiptarët në një thes dhe mbuloi tre qytete të Zvicrës me postera me përmbajtje raciste.
Fushata të tilla lanë gjurmë në çdo familje shqiptare në Zvicër. Shumë prej tyre kishin përshtypjen se në këtë vend në rastin më të mirë mund të durojnë, por nuk pranojnë. Është vërtetuar edhe shkencërisht se personat me origjinë të huaj në Zvicër diskriminohen kur kërkojnë strehim. Të rinjtë me mbiemra tipikë kosovarë – Berisha, Gashi – shpeshherë injorohen kur duan të merren me një profesion në kompanitë zvicerane.
Kombëtarja e Zvicrës "është një ekip multikulturor ballkanik pa pothuajse asnjë zviceran", shkruante disa vite më parë një publicist provokator dhe politikan i djathtë. Ju thoni se diversiteti është një plagë dhe homogjeniteti etnik është shpëtim. As Shaqiri nuk u pranua në këto qarqe, me gjithë golat shpeshherë spektakolar për Zvicrën. Atij iu mohua përkatësia zvicerane, akuzat tingëlluan bajate: thuhej se nuk po këndonte himnin kombëtar të Zvicrës, po “bënte shqiponjën” – ju thoni se ky gjest simbolik, që na kujton origjinën e prindërve tanë, është një. mëkat i madh.
Me kalimin e kohës Shaqiri mësoi një gjë: t'i shpërfillte këto debate. Në komunitetin shqiptar të Zvicrës u shfaq si kometë. Ai e forcoi ndjenjën tek shumë njerëz se në këtë vend suksesi është i mundur nëse punon shumë dhe - edhe më e rëndësishmja - nëse heq dorë nga roli i viktimës. Shaqiri në vitin 2012 është nderuar me çmimin “Diaspora Prix” e komunitetit shqiptar nga Kosova me arsyetimin se ishte shembull i integrimit të suksesshëm. Në fakt, ai pothuajse nuk ka thënë asnjë fjalë për integrimin. Ai ka luajtur vetëm futboll. Kaq mjaftoi.
Karriera futbollistike e Xherdan Shaqirit zgjati rreth 15 vjet. Ndoshta ishte rastësi që në këto 15 vite më së shumti përparoi integrimi i shqiptarëve të Kosovës në Zvicër. Së fundmi Google organizoi një takim të njerëzve nga Kosova në Cyrih. Ata u vlerësuan për zellin e tyre dhe etjen për sukses. Ata mund të quhen “Gjenerata Shaqiri”. Me golat e tij në fushën e futbollit ai hapi shumë dyer jashtë stadiumeve.
