Festivali Ndërkombëtar i Video Artit “Gjon Mili” rikthehet këtë vit për edicionin e tretë, duke sjellë nga 27 gushti deri më 30 shtator 2025 një pasqyrë të gjallë të artit më bashkëkohor dhe eksperimental të imazhit në lëvizje. Ky manifestim, i cili nderon emrin e pionierit shqiptar-amerikan Gjon Mili, zhvillohet njëkohësisht në tre vende simbolike: Muzeun e Fotografisë “Gjon Mili” në Korçë – qytetin ku nisi udhëtimi i mjeshtrit të dritës, fshatin e vjetër të Dhërmiut – ku deti Jonian krijon një sfond spektakolar për eksperiencat audio-vizive, dhe Manhattan-in e Nju Jorkut – hapësirën ku Mili zbatoi fuqinë e mediave të reja për t’u lidhur me skenën globale të artit.
Festivali i dytë, i zhvilluar vitin e kaluar, tërhoqi një valë të jashtëzakonshme interesi me rreth 2,600 aplikime nga artistë të të gjitha kontinentëve. Punimet e përzgjedhura nga një juri ndërkombëtare prezantuan mënyra të reja të të menduarit përmes imazhit në lëvizje, duke sfiduar konventat e kinemasë tradicionale dhe duke zgjeruar hapësirën e shprehjes vizuale.
Gjatë tre ditëve të festivalit në Muzeun e Fotografisë “Gjon Mili” në Korçë, vizitorët patën mundësinë të ndërvepronin me instalacione komplekse, dokumentarë eksperimentalë dhe video-hibridë që theksonin marrëdhënien mes kujtesës kulturore dhe teknologjisë bashkëkohore. Atmosferën krijuese e pasuruan edhe diskutimet publike për rëndësinë e video artit si mjet reflektimi social dhe formë rezistence artistike.
Çmimi i parë i festivalit iu dha Elenës Muchnaya për veprën e saj që krijon përvoja immersive në hapësira liminale. Ajo fton audiencën të lëvizë përtej përditshmërisë, duke zbuluar botë të fshehta dhe duke nxitur një vetëdije të thellë ndaj momentit të tanishëm. Stilistikisht kinematografik dhe estetikisht qetësues, çdo kornizë e saj shndërrohet në një portal drejt të panjohurës, duke lënë një jehonë të gjatë në kujtesën e shikuesit.
Video arti është një formë arti që bazohet në teknologjinë e videos si medium vizual dhe audio, e lindur në fund të viteve 1960 me përhapjen e regjistruesve video të konsumit të gjerë. Ai shkëputet nga kinemaja tradicionale — shpesh pa aktorë, pa dialog dhe pa rrëfim linear — duke eksploruar dhe sfiduar strukturat konvencionale të tregimit filmik. Themeli i lëvizjes i atribuohet Nam June Paik-ut, i cili në mars të vitit 1963 në Galerinë Parnass të Wuppertalit prezantoi instalacionin “Exposition of Music – Electronic Television” dhe më vonë krijoi veprën ikonike TV Cello, duke ringritur televizorin nga një mjet konsumimi masiv në një skulpturë lëvizëse dhe performative.
Në edicionin e tretë, publiku do të përjetojë një gamë të gjerë formatësh eksperimentale: nga narrativa vizuale dhe filmat e shkurtër eksperimentalë, te dokumentarët hibrid, animacionet dhe instalacionet interaktive që ftojnë shikuesit të bëhen bashkë-krijues në përvojë. Për herë të parë, programi zgjerohet për të përfshirë performanca në kohë reale që ndërthurin video me artin e performancës, duke krijuar një dialog të drejtpërdrejtë midis teknologjisë dhe trupit njerëzor.
Festivali ofron gjithashtu mundësi edukative për artistët, me masterklase dhe punëtori të udhëhequra nga ekspertë ndërkombëtarë, si dhe programin VIDEOARTLAB, i cili synon të fuqizojë krijuesit e rinj me njohuri teknike dhe kritike lidhur me trashëgiminë kulturore dhe mjetet digjitale. Gjatë sesioneve intensive të VIDEOARTLAB, pjesëmarrësit përfshihen në mesime të specializuara për video art, dokumentar, fotografi, promovim vizual dhe dizajn, duke përvetësuar softuerë montazhi, teknika kompozicioni, strategji storytelling dhe prototipizim interaktiv. Përmes seancave mentorimi me artistë dhe kuratorë me përvojë ndërkombëtare, ata marrin feedback të drejtpërdrejtë, që i shndërron në krijues kritikë me vetëdije kulturore të thelluar.
Edhe për këtë edicion, interesi i artistëve për të marrë pjesë ka qenë i jashtëzakonshëm. Pas mbylljes së afatit të aplikimeve, selektorët ndërkombëtarë do të shqyrtojnë me kujdes të gjitha projektet dhe do të përzgjedhin 60 krijime përfundimtare, të cilat do të garojnë mes tyre gjatë ditëve të festivalit, duke ofruar një panoramë të pasur e shumëllojshme të inovacionit në video art.
Komente
