Ilir Ikonomi është fituesi i Çmimit “Lumo Skëndo” për vitin 2023. Vlerësimi për veprën më të mirë në publicistikën dhe eseistikën shqiptare iu dorëzua gjatë ceremonisë së mbajtur sot nga Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit, ku të pranishëm ishin figura të letërsisë por edhe përfaqësues të Ministrisë së Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit.
Mes 10 kandidaturash, juria e kryesuar nga Arlinda Dudaj përzgjodhi librin “Fan Noli -Apostull” të studiuesit e gazetarit, me motivacionin “Për trajtesën me objektivitet dhe profesionalizëm të jetës dhe veprës së personalitetit të shquar të kombit Fan S. Noli, duke dhënë gjithashtu një mesazh të rëndësishëm sesi studimi i historisë dhe kulturës së të shkuarës, na ndihmon për të kuptuar të tashmen e të ardhmen”.
Pasi mori ccmimin Ikonomi rrëfeu edhe disa detaje të miqësisë së shkurtër që ka zbuluar përgjatë studimit të tij mes Fan Nolit dhe Mit'hat Frasherit.
“Jam shumë i gëzuar që marr sidomos çmimin “Lumo Skëndo”. I madhi Lumo Skëndo, për të cilin unë gjithashtu kam zbuluar detaje të një miqësie të shkurtër me Fan Nolin. Në vitin 1921 Fan Noli ishte përfaqësues i Shqipërisë në Gjenevë. Dhe, Mit’hat Frashëri urdhërohet që të shkojë në Gjenevë dhe të ndihmojë Fan Nolin sepse çështja e kufirit u transferua në Lidhjen e Kombeve. Ishte data 1 shtator e vitit 1921 kur shkuan në zyrin e lordit Arthur Balfour, ish-kryeministri i Britanisë.
Hapet dera hynë të dy dhe i thanë duam që ju anglezët të na ndihmoni me çështjen e kufirit se kjo arriti kulmin, serbët dhe grekët nuk njohin kufirin.
Po thotë ai “unë jam asnjanës, pse duhet t’ju ndihmoj juve shqiptarëve?”. Dhe Noli me Frashërin i përgjigjen: Sepse ju jeni fuqi e madhe dhe duhet të na ndihmoni se ne kemi të drejtë”, tregon Ilir Ikonomi, studiues e gazetar.
"Fan Noli - Apostull"
Fan Nolin si “Apostull” studiuesi Ilir Konomi zgjedh ta sjellë përballë lexuesit përmes fakteve. Vëllimi i parë i jetëshkrimit e sjell këtë personazh kyç të historisë kombëtare të plotë, ku krahas kontributit historic, fetar e intelektual ai i paraqet lexuesve edhe ambiciet e dobësitë e tij. Në 430 faqe Konomi ka hulumtuar në arkivat vendase e të huaja, duke sjellë fakte pak të njohura rreth Nolit nga viti 1906, me mbërritjen e tij në Amerikë, deri në vitin 1920 kur vjen në Shqipëri.
Si e përgjonin amerikanët, me dyshimin se ai ishte agjent i Austrisë, dëshira e tijpër t’iu bashkuar Shpalljes së Pavarësisë apo për t’u bërë ministër, janë vetëm disa prej ngjarjeve që sjellin Fan Nolin e plotë, por edhe sfondin historik të kësaj periudhe.
Çmimi mban emrin e një figure të rëndësishme në historinë e kulturën vendase siç është Mit’hat Frashëri. Fituesit e mëparshëm të këtij çmimi, të themeluar tre vjet më parë, janë Ben Blushi dhe Lea Ypi.
