Natyra njerëzore është e tillë që njeriu mësohet me gjithçka, madje edhe me netët e bombardimeve ruse. Në mëngjes ne lexojmë pa shumë tronditje lajmet për qindra dronë dhe dhjetëra raketa që bien mbi qytete, trena apo termocentrale. Për ata që jetojnë aty poshtë, është ndryshe.
Sistemet ruse janë zhvilluar aq shumë saqë mbrojtja ajrore ukrainase ka arritur të rrëzojë vetëm 6% të raketave balistike të lëshuara në shtator. Të tjerat kanë goditur objektivat e tyre – pothuajse gjithmonë civile.
Arma më e rrezikshme ndër to është Iskander-M, një raketë balistike me rreze veprimi 500 kilometra dhe shpejtësi 800 metra në sekondë. Ajo përdor karburant të ngurtë dhe është e aftë të bëjë manovra të paparashikueshme, gjë që e bën të vështirë edhe për sistemet amerikane Patriot ta godasin. Sot, Iskander-M përbën ndoshta kërcënimin më vdekjeprurës për Ukrainën, përtej vijës së frontit.
Në fund të gushtit, një nga këto raketa dëmtoi selinë e Bashkimit Evropian në qendër të Kievit. Në mes të shtatorit, një Iskander-M u drejtua nga një autostradë në Kaliningrad drejt Polonisë, në kuadër të një “stërvitjeje”. Por inteligjenca ukrainase e kishte analizuar prej muajsh çdo pjesë të kësaj rakete dhe kishte arritur në një përfundim që përfshin Italinë dhe kontradiktat e Bashkimit Evropian.
Fibra “cudibërëse”
Një nga sekretet e raketës Iskander-M lidhet me fibra karboni, një material që zakonisht përdoret në industrinë ajrore, në makina, biçikleta luksoze apo turbina ere. Motori i raketës është i mbështjellë me këtë material, po ashtu edhe pjesa e pasme, që duhet të përballojë temperatura deri në 4,000°C.
Fibra e karbonit është 80% më e fortë dhe 30% më e lehtë se çdo aliazh metalik dhe përballon temperatura të larta dy herë më mirë se çeliku. Për më tepër, ajo thith valët e radarit, duke e bërë raketën më të padukshme derisa të jetë tepër vonë për ta interceptuar.
Pa fibrën e karbonit, nuk do të kishte Iskander-M. Dhe pa Iskander-M, Rusia do ta kishte shumë më të vështirë të godiste qytetet dhe qendrat energjetike të Ukrainës, duke lënë miliona njerëz pa ngrohje në dimrin e pestë të luftës.
Por Rusia, megjithëse prodhon vetë fibrën e karbonit, nuk prodhon lëndën lidhëse – rrëshirat epokside – që shërbejnë për ta ngurtësuar dhe i japin asaj vetitë e nevojshme. Ky është një element kritik në zinxhirin industrial ushtarak rus. Rusia prodhon vetëm 1.5% të nevojave të veta për rrëshira epokside, prandaj duhet t’i importojë.
Hetimi i shërbimeve sekrete
Pikërisht për këtë arsye, inteligjenca ukrainase ka kërkuar të gjurmojë eksportuesit e këtyre rrëshirave drejt Rusisë. Analistët e Këshillit të Sigurisë Ekonomike të Ukrainës kanë studiuar mijëra të dhëna doganore nën kodin “HS 3907300009” – që i përket rrëshirave epokside – dhe kanë zbuluar se:
Kina ishte furnizuesi më i madh i Rusisë në vitin 2024 (42% e importeve totale).
Italia ishte furnizuesja më e madhe evropiane dhe e dyta në botë, me 21% të importeve të këtij materiali nga Rusia (janar-shtator 2024).
Edhe në muajt e parë të 2025-s janë regjistruar disa dërgesa të tjera të konsiderueshme.
Sipas autoriteteve ukrainase, furnizuesi ishte kompania “Sir Industriale”, një prodhues kimik me rreth 200 punonjës me seli në Macherio, Brianza (Itali). Këshilli i Sigurisë Ekonomike të Ukrainës thotë se blerësit rusë ishin kompani si Uralprotekt LLC, NPP Yazpk dhe Prime Top LLC, të gjitha të lidhura me zyrën e projektimit KBM, përgjegjëse për raketën Iskander-M.
Përgjigjja e kompanisë italiane
Gazetari i ka shkruar kompanisë Sir Industriale, duke pyetur nëse ishin të vetëdijshëm për përdorimin e mundshëm ushtarak të rrëshirave të tyre dhe nëse kishin verifikuar identitetin e klientëve rusë.
Në një përgjigje të sjellshme, drejtori ekzekutiv Marco Bencini dha disa argumente:
Nuk ekzistonte asnjë ndalim ligjor për eksportin e rrëshirave epokside drejt Rusisë në atë periudhë.
Sanksionet për këto produkte hynë në fuqi vetëm më 20 korrik 2025, pra pas tre vjetësh e gjysmë lufte.
Kompania, sipas tij, nuk kishte hasur asnjë dyshim për aktivitetet e klientëve rusë.
Ai shtoi se produktet e tyre janë vetëm për përdorim civil, për shembull për bojërat e kutive të konservave, jo për përdorim ushtarak.
Sipas tij, rrëshirat e tyre janë në formë të ngurtë dhe me peshë të lartë molekulare, ndërsa për ndërtimin e fibrës së karbonit për raketa duhen rrëshira të lëngshme me peshë më të ulët molekulare.
Por të dhënat tregtare tregojnë ndryshe
Një ekspert kimie i kontaktuar nga gazetari tha se kjo mund të ishte e mundur. Por kur gazetari kontrolloi regjistrat doganorë rusë, gjeti se kompania italiane kishte dërguar 232 tonë rrëshira epokside në gjendje të lëngshme gjatë vitit 2024, përfshirë disa dërgesa të drejtpërdrejta te kompanitë e lidhura me programin Iskander-M.
Në disa raste, në të njëjtën ditë janë dërguar edhe rrëshira të ngurta, edhe të lëngshme. Disa ngarkesa janë bërë përmes ndërmjetësit polak Kamex Magazyn, që vetë kompania italiane pretendon se nuk e njeh.
Morali i historisë
Nuk ka asnjë provë që “Sir Industriale” të ketë bashkëpunuar me programin e raketave Iskander-M – aq më pak me dijeni të plotë. Kompania nuk ka shkelur ligjin.
Por kjo histori tregon paradoksin e sanksioneve evropiane: për vite është ndaluar dërgimi i një shalli në Moskë, por jo i materialeve që mund të përdoren në armë vdekjeprurëse.
Ndërkohë, kompania austriake Starlinger & Co. dyshohet se ka shitur në Rusi makineri për përpunimin e fibrës së karbonit, po ashtu të ligjshme, por që lidhen me të njëjtin program ushtarak.
Zyrtarja ukrainase Olena Yurchenko nga Këshilli i Sigurisë Ekonomike thekson:
“Bashkimi Evropian ende nuk ka vendosur sanksione ndaj asnjë prej kompanive ruse që janë pjesë e zinxhirit industrial të Iskander-M.
Eksportuesit evropianë mund – dhe duhet – të verifikojnë lidhjet e klientëve të tyre rusë me industrinë ushtarake.”
Pra, inteligjenca ukrainase po ndjek me kujdes çdo lëvizje të kompanive evropiane, përfshirë edhe ato italiane që ende janë aktive në tregun rus./ Corriere della Sera
Komente
