Komisioni për Edukimin dhe Mjetet e Informimit Publik ka rrëzuar me shumicë votash dekretin e Presidentit Meta mbi rishikimin e ligjit mbi Akademinë e Shkencave.
Pasi u hodh në votim, dekreti i Metës për ligjin mbi Akademinë e Shkencave është rrëzuar me 12 vota kundër dhe vetëm 1 votë pro dekretit.
Ashtu si në komisionet për të rrëzuar dekretet e tjera të Metës, edhe në këtë Komision ka patur debate mes anëtarëve të komisonit dhe përfaqësuesve të Presidencës.
Meta kthimin e ligjit mbi Akademinë e Shkencave e bëri me 9 gusht duke dhënë 4 arsye kryesore sipas tij. Arsyeja e parë sipas Presidencës ishte se ligji bie ndesh me parashikimet e Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë, cenon autonominë e institucioneve të arsimit të lartë, cenon kompetencat e Presidentit të Republikës dhe nuk është në harmoni me kuadrin ligjor ekzistues në Republikën e Shqipërisë.
“Akademia e Shkencave nuk mundet dhe, në fakt, nuk do duhej të trajtonte e vetme problematikat delikate të përshtatjes, unifikimit, ndryshimit të simbolit kryesor të identitetit të kombit tonë, me ndryshimet e vrullshme që jeta ka sjellë që nga kongresi i fundit gjuhësor i mbajtur në vitin 1972”, thuhej në dekret.
Ligji i miratuar në Kuvend detyron Presidentin që brenda 10 ditëve të kryejë emërimin e kryetarit të Akademisë së Shkencave që i është propozuar. Për Metën kjo është antikushtetuese, pasi Kushtetuta nuk ka vendosur një afat të përcaktuar, brenda të cilit Presidenti i Republikës duhet të shprehet.
Pak javë më parë, në datë 12 korrik Meta refuzoi dekretimin e Skënder Gjinushit në postin e kryetarit të Akademisë së Shkencave, ndërsa në 19 korrik Akademia deklaroi se do i ripropozojë kreut të shtetit dekretimin. Por Meta thotë se nuk mundet që një organ i Akademisë së Shkencave të shqyrtojë dhe të shprehet me vendim për Dekretet e Presidentit të Republikës. "Afatet dhe mekanizmat zhbllokues të proceseve në raste të caktuara, duhet të vendosen në Kushtetutë.
Në këtë komsioni ka patur debate të ashpra. Nënkryetari i ASH Vasil Tole u shpreh se në Akademinë e Shkencave duhet të ketë një hirarki në mënyrë që të mos vendos vetëm ajo për kërkimet, por një bashkëpunuese me ta. Kjo rrëzon sipas Toles edhe dekretin e Presidentit. Ndër të tjera ata u ndalën edhe tek gjuha shqipe ku sipas Presidencës nuk mund të merren vendime vetëm nga ASH. Ndërkohë për Tolen ASH është e vetmja Akademi që duhet të merret ashtu siç ka bërë më parë.
Pjesë nga debati:
Ismet Beqiraj: Është bërë krim shkencor me ligjin në fuqi, sic u bë me tre institutet e naftës. Kush do ta bëjë ekspertizën dhe monitorimin e kompanive publike dhe atyre private. Për të mos ndal tek intitutet e tjera në të gjithë Shqiperinë. Më vjen keq që kjo frymë negativiteti ka gjetë vend edhe në Presidencë.
Fatjona Dhimitri-Ismet Beqiraj: Përgjigjet për këto i ke në ligjin tënd.
Përfaqësuesja e presidencës: të gjitha përgjigjet e pyetjeve të ngritura nga relatori janë të gjitha në dekret. Më vjen keq që nuk ndalët edhe në pikën tetë, që flet për kufizimin e kompetencave të presidentit
Vasil Tole,zvkryetar i Akademisë: Mendimet tona si institucion për çdo pikë të kontestuar i kemi dërguar edhe pranë kuvendit edhe presidentit. Për ne të gjitha çështjet qe diskutohen nuk janë të reja. Është bërë punë e madhe për të arrit aprovimin e këtij ligji, pasi çështjet sjanë vetëm të diskutuara, por u është dhënë përgjigje në kohën e duhur. Për te heq merakun e dikujt qe mendon se do të këtë monopol përballë institucioneve të tjera, po ju rendit disa fjalë: akademia këshillon, propozon, etj, i vetmi rast që është ose, është pranimi i anëtarëve të saj
Vasil Tole: Ne kemi një mision të përbashkët pa shkel autonomin e institucioneve të tjera, thelbi i këtij oigji ëhstë hapja ndaj institucioneve
Vasil Tole: Ne flasim në ligj për hierarki vlerash, jo për vendime
Vasil Tole: të vetmet organe autoritare për gjuhën shqipe janë ato qe quhen këshilla autoritare të gjuhës shqipe, që janë ne ASh dhe në Akademinë e Kosovës
Vasil Tole: Kongresi i gjuhës shqipe është organizuar nga ASh, ne jemi vetëm gardianët e gjuhës për të sinjalizuar për shkeljen e saj. Në përdorimin e saj në institucionet publike na rezulton një gjendje e rëndë, këtë kërkojmë që të ruajme
Vasil Tole për anëtarësimin e anëtarëve: është diskutuar një nga sugjerimet më brilante, për të gjithë ata anëtar shqiptar që kanë titujt akademikë jashtë Shqipërisë,
Vasil Tole për diskriminimin moshor: Kemi vendos tavanet e pranimeve, që do të thotë që anëtar i Ash mund të bëhesh deri në moshën 68 vjec. Arsyeja përse është vendos kjo moshë, është se ka që s'pranojnë kur janë në momentin e kontributit, ne kemi bërë në këtë rast një diskriminim pozitiv.
Fatjona Dhimitri-Toles: Ju keni nevojë për komision hetimor, s'duhet të ishit këtu sot
Vasil Tole: Ne çmojmë që kjo është thjesht refuzim për ushtrimin e kompetencave te presidenti, jo shkelje ligjore
Tole-Dhimitrit: Për akademikët flisni me respekt, raportet vjetore të ASH janë online dhe këto s'përbëjnë kërcënim për ne
Tole për Gjinushin: është akademik para viteve 90 bashkë me Kadarenë dhe Omarin. Është stje për talentin qe ka bërë ne fushën e matematikës. Ai e zgjidhi çështjen që kur kandidoi në përfundim të procesit të regormës bëri atë procedur që bëri, që Gjykata ka konfirmuar kur ai ka kandiduar në 10 maj, si kryetar i ASh ka qene papajtueshmëri, ku nuk ishte kryetar i partisë i PSD-s
Fadil Nasufi-Dhimitrit: Dija gjithmonë hap probleme, por problemet nuk zgjidhen me injorancë
Fadil Nasufi: Pasi të shprehen relatorët ligji duhet ë kalojë sërish në seancë plenare. Para se të kalojë tek presidenti kryetarin ASh i ka kaluar të gjitha procedurat
Nasufi-Dhimitrit: Tregohuni më e rezervuar ndaj atyre që ftojmë këtu. Prej atyre që ke mësuar të flasësh, mëso dhe të heshtësh
Dhimitri: Të heshtësh ndaj shkeljeve.
Fidel Ylli: Mos duhet qe edhe Omari e Kadare duhet të ndërrojnë titull se e kanë marrë në komunizëm. Prandaj ju sugjeroj që kur të flasësh për akademikët, duhet të keni kujdes
Bujar Cela: Unë them se presidenti s'ka gabuar, prandaj ftoj amtarët e komisionit që të mbajmë qëndrimin tonë, për rrëzimin e këtij dekreti.
Komente
