'Një tokë pa popull për një popull pa tokë!" Donald Trump, me qëndrimet e tij në favor të zhvendosjes jashtë vendit të palestinezëve të Gazës, rikthen në qendër të debatit një nga sloganet më të rreme dhe më të rrezikshme që ka qarkulluar që nga fillimet e lëvizjes sioniste, madje edhe mes mbështetësve të saj në botën e krishterë. Ky slogan është i rremë, pasi në rajonet që u bënë pjesë e shtetit izraelit të themeluar në vitin 1948 dhe më pas në territoret e pushtuara prej tij pas luftës së vitit 1967, ka ekzistuar gjithmonë një popullsi arabe e thellësisht e rrënjosur (e cila në fillim të shekullit XX ishte shumë më e madhe sesa pakica e vogël hebreje, që në atë kohë ishte kryesisht fetare dhe antisioniste).
Slogani është gjithashtu i rrezikshëm, pasi ka shërbyer si justifikim për zhvillime tragjike. Siç theksojnë historianët më të njohur, përfshirë edhe ata hebrenj që studiojnë sionizmin dhe Izraelin, qëndrimi i liderëve të lëvizjes nacionaliste hebraike ka qenë shpesh të minimizojnë ose injorojnë praninë arabe në këto rajone, që ata i shihnin si zemrën e "rilindjes në tokën e etërve".
"Nga Theodor Herzl te David Ben Gurion, e më pas veçanërisht mes radhëve të së djathtës nacionaliste, ka ekzistuar gjithmonë një shpresë e hapur ose e fshehur për të bindur arabët që të shpërngulen diku tjetër, me mjete paqësore ose me forcë", thekson historiani dhe analisti Tom Segev.
Në vitet e fundit, lëvizja e kolonëve hebrenj në Bregun Perëndimor është përfaqësuar në parlament nga partitë ultranacionaliste fetare, të cilat janë pjesë e qeverisë Netanyahu dhe tani e thonë hapur atë që dikur përmendej vetëm në korridoret e pushtetit: “jo ndarjes së territorit në këmbim të paqes, por po zhvendosjes së detyruar të popullsisë palestineze në vende të tjera arabe” pohon me shqetësim historiani dhe komentatori Tom Segev
Në ditët e fundit, historiani konservator Benny Morris ka shkuar edhe më tej në një artikull për gazetën "Haaretz".
Sipas tij, projekti i zhvendosjes së palestinezëve të Gazës është një pararojë e asaj që mund të shtrihet edhe mbi palestinezët e Bregut Perëndimor dhe zbulon një "mentalitet gjenocidal". Sipas tij, gjithçka nis me dëbimin, por më pas, nëse haset rezistencë, përdorimi i dhunës ekstreme për të lehtësuar spastrimin etnik mund të bëhet dominuese.
Morris paralajmëron: "Mos harrojmë se para se të zbatonin Zgjidhjen Finale, nazistët kishin planifikuar të dëbonin hebrenjtë në vende të tjera jashtë Rajhut të Tretë".
Ai bën kështu një paralelizëm të diskutueshëm dhe të fortë mes ngjarjeve të Holokaustit dhe masakrës së palestinezëve në Gaza gjatë 15 muajve të fundit.
Jo më kot, shumica dërrmuese e analistëve dhe ekspertëve amerikanë, si dhe shumë nga bota, i konsiderojnë të çmendura, të parealizueshme dhe kundër të drejtës ndërkombëtare deklaratat e Trumpit, duke i cilësuar ato si provokuese dhe të rrezikshme. Këto qëndrime shkojnë përtej vendimeve të tij gjatë mandatit të parë, si zhvendosja e ambasadës amerikane nga Tel Avivi në Jeruzalem apo njohja e sovranitetit izraelit mbi lartësitë e Golanit, të pushtuara nga Siria gjatë luftës së vitit 1967.
Pasojat janë të dukshme: këto deklarata po varrosin përfundimisht çdo mundësi për ringjalljen e marrëveshjeve të Oslos, të cilat në vitin 1993 synonin një kompromis territorial dhe ndarjen e tokës mes dy shteteve në këmbim të paqes.
Në këtë dështim të Oslos nuk ka të pafajshëm. Terrorizmi i Hamasit, masakrat e kamikazëve, islamizimi i radikalizmit në Lindjen e Mesme, por edhe vrasja e kryeministrit laburist izraelit Jic’hak Rabin nga një ekstremist hebre, si dhe zgjerimi i kolonive radikale hebraike në tokat e destinuara për shtetin palestinez, kanë shkatërruar terrenin për dialog. Megjithatë, sot Trump nuk bën gjë tjetër veçse hedh benzinë në zjarr.
Para së gjithash, ai i jep forcë tezës së vjetër të radikalëve arabë, që gabimisht e paraqisnin Izraelin si një krijim të "kolonializmit imperialist amerikan". Si rezultat, një botë arabe që deri dje ishte e ndarë dhe e përçarë, tani po bashkohet sërish në mbrojtje të palestinezëve, një çështje që "marrëveshjet e Abrahamit", tensionet me Iranin dhe interesat ekonomike për të bërë biznes me Uashingtonin dhe vetë Izraelin, e kishin lënë mënjanë për lumturinë e izraelitëve. Tani Egjipti, Jordania, qeveria e re siriane, Arabia Saudite, vendet e Gjirit, Turqia dhe Iraku po riafirmojnë bashkërisht zgjidhjen e dy shteteve, pavarësisht se sa e realizueshme mund të jetë.
Për të kuptuar se përse ekziston një mur kundërshtimesh ndaj propozimeve të presidentit amerikan, mjafton të shohim historinë e "brezit të dëshpërimit" – Rripit të Gazës – dhe marrëdhëniet e tij me vendet fqinje.
Në fillim të shekullit XX, Gaza ishte një rajon i pasur me plantacione portokalli, me burime të bollshme uji dhe me një ekonomi që lulëzonte falë tregtarëve me karvanë që përshkonin rrugët drejt Kajros përmes Sinait.
Gjithçka ndryshoi me luftën e vitit 1948 me krijimin e shtetit të Izraelit. Në vetëm pak muaj, popullsia e Gazës u trefishua në mbi 200,000 banorë.
Kampet e refugjatëve, të cilët ishin dëbuar ose kishin ikur nga shtëpitë e tyre tashmë të pushtuara nga forcat hebreje, filluan të shfaqeshin mes plantacioneve. Egjipti e përfshiu Gazën nën administrimin e Sinait.
Situata ndryshoi përkohësisht me luftën e vitit 1956, kur Jerusalemi në aleancë me Londrën dhe Parisin kundër regjimit të Naserit për kontrollin e Kanalit të Suezit. Më vonë, ishin amerikanët që këmbëngulën që Izraeli të tërhiqej në vijat e mëparshme, duke braktisur edhe Gazën.
E njëjta gjë nuk ndodh pas konfliktit të qershorit 1967. Lufta Gjashtëditore ndryshon rrënjësisht hartën e Lindjes së Mesme: Izraeli dyfishon territorin e tij, duke pushtuar Sinain, Gazën, Jerusalemin Lindor, Bregun Perëndimor dhe Lartësitë e Golanit.
Me marrëveshjet e Camp David-it në vitin 1979, Egjipti rimerr Sinain, por nuk kërkon më kontrollin e Gazës. Arsyeja? E thjeshtë: për qeverinë e Kairos, Rripi i Gazës është vetëm një burim problemesh—varfëri e përhapur, radikalizim dhe një lëvizje çlirimtare palestineze që shërben si slogan kundër Izraelit, por më mirë ta mbajnë larg. Ndërkohë, radikalizmi islamik rritet.
Më 6 tetor 1981, Vëllazëria Myslimane—e cila është "shtëpia mëmë" e Hamasit të sotëm—vret presidentin Anëar Sadat, të cilin e akuzon për "tradhti" ndaj çështjes palestineze, pasi ai pranoi të kthente Sinain në këmbim të paqes me Izraelin. Që atëherë, vrasja e tij mbetet një paralajmërim i rëndë edhe për presidentin aktual të Egjiptit, Abdel Fattah al-Sisi, i cili e konsideron Hamasin një kërcënim të vazhdueshëm, veçanërisht pasi ky grup islamik mori kontrollin e Gazës në vitin 2007.
Në vitin 2013, Al-Sisi rrëzoi me dhunë qeverinë islamike të presidentit të zgjedhur Mohamed Morsi. Dhe, siç ka deklaruar hapur, as premtimet për ndihma financiare nga Trump nuk do ta bëjnë atë të ndryshojë qëndrim.
E njëjta gjë vlen edhe për Jordaninë, ku problemi është edhe më i mprehtë. Këtë e tregon fakti tabu mbi përqindjen e jordanezëve me origjinë palestineze. Sipas të dhënave të OKB-së, refugjatët përbëjnë rreth 3 milionë nga 11 milionë banorë, por në realitet flitet se rreth 65-70 për qind e popullsisë së Jordanisë ka origjinë palestineze.
Në vitin 1971, Yasser Arafat u përpoq të rrëzonte nga froni mbretin e atëhershëm, Husseinin, i cili vrau mijëra luftëtarë të lëvizjes çlirimtare palestineze, për të shpëtuar monarkinë hashemite. Sot, i biri i tij, mbreti Abdallah, e sheh gjithashtu propozimin e Trump-it si një kërcënim ekzistencial dhe do të bëjë gjithçka për ta penguar atë./ Corriere della Sera/
Komente
