Memorie.al / Avokat, gjykatës, ministër, botues dhe autor tragjedish e komedish, atdhetar i shquar…! Ky ishte Kristo Floqi, një ndër personalitetet më të rëndësishme të Shqipërisë së gjysmës së parë të shekullit të shkuar. Çfarë mund të bënte më shumë për vendin e tij, një njeri që kishte sakrifikuar shumë për t’u shkolluar e, më pas për t’i shërbyer vendit, në shumë fusha. Por, fundi i tij ishte tragjik. Kristo Floqi u arrestua nga komunistët sapo erdhën në pushtet, duke e shpallur fajtor, si autor i himnit të Mbretërisë. Kristo Floqi, u burgos nga vitet 1945-1950. I braktisur, i përbuzur, i vetmuar, ai vdiq në mjerim në vitin 1951. Asgjëkundi nuk u fol për vdekjen e tij, madje as në gazetën që kishte drejtuar vetë. Më poshtë, sjellim një artikull të botuar në gazetën Dielli, që i kushtohet veprimtarisë së Kristo Floqit.
Pati lindur më 24 Maj 1876, në Korçë (është shkruar se ai ka lindur në fshatin Floq, por kjo nuk i përgjigjet së vërtetës, sepse vetë ai në shënimet autobiografike, pohon se ka lindur në Korçë.) I ati, Vasili, kishte lindur në Floq. Informacion japin për Floqin edhe studiuesit Robert Elsie dhe Hasan Hasani, ndërsa gazetari Fiqiri Shahinllari, në librin e tij “Lis në Shkëmb”, sjell të dhëna interesante rreth Floqit, pasi ka shfletuar arkivin. Ndërsa Prof. Dr. Stilian Adhami, krahas studimit të kësaj figure, sjell të dhëna e dëshmi të rralla. Kristo Floqi ishte i biri i Vasil Floqit, i cili pati katër djem dhe një vajzë; Dhimitrin, Kriston, Nikollaqin, Thanasin dhe Katerinën. Mbetën gjallë vetëm Kristo me Thanasin.
Të dy studiuan për drejtësi. Mësimet e para, Kristo Floqi i mori në Korçë, ndërkohë që studimet e shkollës mesme dhe të larta, i kreu në Greqi. U diplomua për Drejtësi në Athinë, po aty e ushtroi profesionin e avokatit, deri në vitin 1900. Më pas shkon në Korçë, ku hap zyrë avokature, më pas kaloi në Vlorë. Zotëronte disa gjuhë të huaja dhe shquhej që në rini, për prirje letrare dhe publicistike. Veprimtaria politike, juridike, letrare dhe publicistike e Kristo Floqit, përfshin Shqipërinë dhe SHBA-në. Në kohën e para Luftës, shkëlqeu, pas lufte, kaloi një kalvar vuajtjesh e harrimi, ndërsa pasvdekja, ishte injorim për këtë figurë kombëtare, mbuluar me pluhur harrese e, terr.
Është shkruar se Kristo Floqi, erdhi në SHBA nga Turqia, ku kishte shkuar për të përvetësuar Turqishten. Është shkruar edhe një variant tjetër, se ai kishte mbërritur në SHBA-ës, për arsye ekonomike dhe nevoja të Lëvizjes Kombëtare, siç kishin shkuar Petro Nini Luarasi, Sotir Peci, Fan Noli, Faik Konica, Mihal Grameno, Kristo Dako e të tjerë. Asnjëra, as tjetra nuk qëndrojnë. Variantin e vërtetë, e tregon vetë ai, në “Kujtime Historike” – Formimi i Federatës Pan-shqiptare “Vatra”- botuar në nëntor 1937 në revistën “LEKA”.
Kristo Floqi, në vitin 1009, ishte avokat në Vlorë. Është koha kur ai e ka afirmuar veten në radhën e nacionalistëve që kërkojnë një Shqipëri më vete. Ishte ky, shkaku i një përleshje mes një grupi nacionalistësh shqiptarë, ku kryesor ishte Kristo Floqi dhe një grup turko-shakësh, që bënin pjesë në shoqërinë nacionaliste Turke, me emrin “Itihat Ve Tereki”, që propagandonte një Turqi të re. Dy grupimet u përleshën paq, dhe autoritetet e pushtetit lokal, “ua suallën shpirtin majë fytit”, siç kujton Kristo Floqi, në shënimet historike të botuara më 1937, në Revistën “Leka”.
Në këto rrethana, grupimi i nacionalistëve shqiptarë, menduan se kishte mbërrit rasti t’u tregonin vendin turkoshakëve dhe si hap të parë, ndërmorën sulmin mbi zyrën e Post-Telegrafës së Vlorës. Aso kohe, Ismail Qemali ndodhej në Selanik. Grupi i nacionalistëve, hyri në kontakt me Ismail Bej Qemalin dhe me të gjithë ata që ishin për iniciativën Kombëtare, brenda dhe jashtë Shqipërisë e, u prezantuan situatën ku ndodhej Vlora dhe veprimet e tyre. Duke qenë zotër të Postë-Telegrafës, nisën shifër këmbimin, duke përcjellë situatën e acaruar dhe ç’mund të bënin në atë situatë. I ndalën të gjitha telegrafët që zyrtarët lokal, përpiqeshin të nisnin drejt eprorëve.
Autoritet ushtarake u zemëruan së tepërmi dhe rrethuan Postën, duke kërkuar dorëzimin e Postës, por nacionalistët shqiptarë kundërshtuan dhe nuk ua dorëzuan as shifrën. Situata u përkeqësua dhe forcat ushtarake u shtuan. Në këto rrethana, rebeluesit shqiptarë, e lanë Postën dhe një pjesë kapërcyen detin dhe u hodhën matanë Adriatikut, ndërsa një pjesë tjetër, u ngjitën maleve. Kristo shkoi në Cakran të Fierit, nën kujdesin e Bektash Cakranit. Mirëpo, edhe aty ishte vështirë të qëndronin gjatë, pa rënë në sy. Vendosën që ta linin Shqipërinë dhe të kalonin në Brindizi e që aty morën anijen drejt SHBA-ve.
Pas disa ditësh, Kristo Floqi, arrin në Boston. Nuk bëhej fjalë për të ushtruar zanatin e avokatit, sapo vuri këmbë në Amerikë. Vendosën që të hapnin një restorant në Boston, duke shfrytëzuar klientelën shqiptare, që përbëhej kryesisht prej punëtorëve të fabrikave të Natick në Mass. Kur dukej se gjithçka po shkonte mirë, restoranti dha shenja falimentimi. Pas katër muajsh, u detyruan që ta linin atë punë. Ç’të bënin?
Nuk e dimë se ç’punë tjetër mund të ketë bërë Kristo me shokët, me të cilët pat marrë rrugën për këndej Atlantikut, por ai vetë, shkruan në kujtimet e veta se; ”nevoja na shtrëngojë të çajmë barkazi Shteteve të Bashkuara të Amerikës e të zëmë vend në qytetin e bukur të Salt-Lake City, të shtetit të Utah, pranë Kalifornias”. Në Salt-Lake, Kristo kishte kunatin e tij, Kristo Poçi, i cili merrej me tregti dhe punët i shkonin mirë. Aty punoi deri më 20 shtator 1911, pasi i erdhi një ftesë nga Shoqëria “Besa-Besë” për të marrë detyrën e editorit të gazetës “Dielli”, post i cili ishte vacant, pasi e kishte lëshuar Eftim Natse, para të cilit në atë post, kishte qenë Konica.
Shoqëria “Besa-Besë”, po kërkonte një editor të ri për gazetën e saj “Dielli”. Me propozimin e Kolë Rodhes dhe të Llambi Çikozit, ky post iu propozua pikërisht Kristo Floqit, i cili në atë kohë, i kishte rregulluar problemet financiare dhe fitimet po i shkonin mbarë. Edhe pse pagesa që iu propozua nuk ishte kushedi çfarë, 50 dollarë në muaj, ai e pranoi detyrën, për hir të çështjes kombëtare dhe bashkimit të kolonive shqiptare në SHBA-ës. Përmes gazetës, Floqi u bënte thirrje shqiptarëve që të bëheshin bashkë, sepse kështu do t’i shërbenin më mirë kombit dhe do të ndikonin në krijimin e shtetit shqiptar.
Mbresat e asaj dite, kur Kristo Floqi mori detyrën, na e përshkruan me nota mallëngjenjëse, gazeta “Dielli” e vjeshtës 1911: “Të dielën që shkoi, më 17 të Vjeshtës, u mbajt meshë në Kishën e Shën Gjergjit në Boston, prej të Përnd. At Naum Çere dhe At Damianit. Ishin mjaft shqiptarë prej Bostonit dhe fshatrave përreth. At Naumi, meshoi fort bukur me me zën’ e tij, të plotë e të begatshëm. Si tha Unigjillë, At Damiani, mbajti një fjalë të shkurtër, por të bukur, duke përkthyer Ungjillë e duke prurë fjalën mbi çështjen Kombëtare. Pas priftit, nënkryetari i Shoqërisë “Besa-Besë”, z. Vangjo Mille, u ngrit dhe me një fjalë të mire, rekomandoi drejtorin e ri, z. Kristaq Floqin, i cili u prit gëzimërisht, me një përpjekje duarsh të paprerë, nga ana e dëgjonjësve.
Pasandaj, z. Kristo Floqi u ngrit, duke marrë në duar kurorën e shoqërisë “Besa-Besë”, si dhe dy kurorët e tjera të shoqërisë Arsimi dhe të Shqiptarëve të Cochituate-it, kaq të bukura të tria, mbajti një fjalë të gjatë, më tepër se një orë, ku çmoi vleftën e trimave djelmosha, të cilët njëri pas tjetrit, ranë dëshmorë për nderin dhe famën e Atdheut. Fjala e drejtorit qe kaq e bukur, e lartë dhe përrallore në ndjenjë e në fantazi, sa e mallëngjevi të tërë popullin dhe ngjethi zemrat, gjersa qanë me lot.
Pas z. Kristo Floqi, u ngrit i njohuri atdhetar z. Kristo Kirka, i cili foli me një nxehtësirë të madhe për therorët e Përlindjes, duke përvëluar zemrat e djegura. Një përpjekje duarsh e fortë, vërtetonte gëzimin që ndjenin dëgjonjësit. Më së fundi, me fjalë fort të hijshme e të pëlqyera, rekomandoi drejtorin tonë në popull, duke thënë se; nga burra si Kristaq Floqi, duhet të presë shumë kombi. Shqiptarët e Amerikës, duhet t’i ndihin pa kursim në udhën e re, në të cilën dëshiron të sjellë Shqiptarët dhe Kombin. Kësisoj, mesha u krye, duke lënë një përkujtim të pa harruar”.
Detyrën e editorit, ai nuk e bënte vetëm duke qëndruar në zyrë, por shkonte atje ku ishin shqiptarët, konak më konak; katund më katund e, qytezë më qytezë. Ai mbante konferenca dhe inkurajonte shqiptarët për patriotizëm. Qëllimi i konferencave, ishte bashkimi i të gjitha kolonive shqiptare, me qëllim që shqiptarët e Amerikës, të kishin një zë të bashkuar për Kombin e tyre. Në atë kohë në Amerikë, ekzistonin disa shoqëri shqiptare si: Më e madhja ishte Shoqëria “Besa-Besë”-n, më pas vinte “Arsimi” e Korçarëve, “Dallëndyshe” e Ne York-ut, Shoqëria Kombëtare e orcesterit, Shoqëria “Malli i Mëmëdheut” dhe Përlindja e Jamestoënit, Shoqëria Lidhja, Shoqëria “Gjergj Kastrioti Skënderbeu”, Shoqëria “Hylli Afërdita”, Shoqëria “Bashkimi”, Shoqëria “Mirëbërëse”, Shoqëria “Përparimi” dhe Komiteti i z. Faik Konitza “Flamuri i Krujës”.
Në konferencat që zhvillonte nëpër kolonitë shqiptare, Kristo Floqi, shtronte idenë e një programi të përbashkët të shoqërive të bashkuara dhe dhënien fund të grindjeve e lokalizmave krahinore. Ai argumentonte se vetëm të bashkuar, do të arrinin që të forconin frymën kombëtare në SHBA-ës. Floqi, arriti që për tre muaj, t’i binte kryq e tërthor kolonive shqiptare dhe realizonte më shumë se 100 konferenca. Kur e pa se fara e bashkimit ishte hedhur, dhe se disa nga shoqëritë ishin të bindura se ishte koha për bashkim, dërgoi thirrjen për një takim të përbashkët.
Në mirëkuptim me shoqëritë, u la që takimi i parë të bëhej me 11 dhjetor 1911 në Boston. Atë ditë, me qindra shqiptarë mbërritën në Boston dhe është pikërisht kjo ditë, që çeli një epokë të re për Lëvizjen Kombëtare shqiptare në SHBA. Në kujtimet e tij, Kristo Floqi, shkruan sel “Dita historike 11 Dhjetorit 1911, shënoi një periudhë të re për shqiptarët e Amerikës. Atë ditë, arritën në Boston me qindra shqiptarë, si delegatë të shoqërive, por edhe individë. Salla e gjerë e hollit ‘Rathbonne’ u mbush plot, sa shumë veta u shtrënguan të qëndrojnë më këmbë dhe qindar të tjerë, mbetën jashtë”.
Në mbledhje, mori pjesë edhe Peshkop Noli. Ra në sy mungesa e “dekanit” të çështjes Kombëtare, Faik Konicës, i cili ishte padyshim figura më elitare e asaj kohe dhe një prej promotorëve të Lëvizjes Kombëtare. Artikujt e tij në “Dielli”, i kishin bërë për vete shqiptarët e Amerikës, ndaj përfaqësuesit e shoqërive të ndryshme që kishin ardhë në atë takim historik, po habiteshin që mungonte aty shtylla e bashkimit. Kureshtjen e delegatëve e shoi Kristo Floqi, i cili u tregoi atyre, letrën që kishte marrë nga Faik Konica dhe ua lexoi fjalë për fjalë. Çfarë shkruante Konica në atë letër? E sjellim të plotë:
I dashur z. Floqi
E mora letrën tuaj sot pasdreke dhe ju kthej përhirime për fjalët miqësie dhe nderimi që më thoni. Për fat të zi, jam fare i penguar të Dielën, se s’e dinja se kishit mbledhje dhe se do t’më ftoji dhe kështu u lidha gjetkë për pasnesër. Ato që më thoni për bashkimin, janë të pëlqyera dhe pa dyshim duhet të bëhet në gjetshim një formulë të drejtë, që ta mbarojmë pa prishur punët që kemi trajtuar gjer tani, me shumë mundime. Kemi komitetin tonë këtu (“Flamurin e Krujës”) dhe nuk shohim ndonjë arsye që ta prishim. Është e udhës të prishen punëra pa rregull e pa program, por jo punëra të ndërtuara me kujdes. Besoj këto t’i peshoni dhe të më jepni të drejtë”.
Mbetem Juaji me besë,
Faik Konitza d.v
Letra duket se la një shije mosbesimi tek të pranishmit. Vetë Kristo Floqi, shkruan se kjo letër, ishte një justifikim për të mos ardhur, pasi njoftimi për mbledhjen bashkuese, botohej në çdo numër të “Diellit” dhe Faikut i dërgohej gazeta. Mirëpo tashmë që ai nuk ishte më editor i “Diellit”, kur e pyesnin për gazetën, thoshte jo pa shpoti se, nuk e lexonte më “Diellin”, nga frika se mos harronte shqipen! Sipas interpretimit që i bën letrës, Kristo Floqi, dyshon se Konica, e dërgoi letrën dhe s’shkoi vetë në takim, nga që nuk ishte ai nisatori dhe s’e nuk donte të sakrifikonte Komitetin e tij “Flamuri i Krujës”, që sipas Floqit, kishte vetëm 10-12 anëtarë. Floqi e shkruan të zezë mbi të bardhë: “Konica nuk donte që ta merrja unë bajrakun e bashkimit. Si ky, ashtu dhe Noli, qitnin gjithnjë pengime. Këto i kishin kuptuar shqiptarët e Amerikës dhe unë veçanërisht ua diktonja herë pas here me anë të Diellit, organit tonë”.
Në fakt Fan Noli, i ktheu përgjigje Kristo Floqit, se ai dhe miku i tij Konica, nuk ishin kundër bashkimit, përkundrazi, kishin punuar gjatë për bashkimin, por ata kërkonin një punë të pëlqyer dhe serioze, jo qesharake. (“Dielli”, 18 janar 1912). Nga ana e tij, ish editori i “Diellit”, Refat Xh. Gurazezi, në ciklin e artikujve rreth historisë së “Vatrës”, të përmbledhur në librin “Historia e Federatës ‘Vatra”, e kundërshton Floqin, për të cilin shkruan: “Editori i fundit (sa “Dielli” ishte gazetë e shoq. “Besa-Besë”-n), e gjeti të shtruar tryezën e bisedimit, idenë dhe planin për bashkimin e gjithë shoqërive shqiptare të Amerikës, rreth një shoqërie të madhe kombëtare”.
FLOQI, KRYETAR I MBLEDHJES HISTORIKE
Në kujtimet e veta, Kristo Floqi pohon se për të respektuar Imzot Nolin, e propozoi atë për kryetar të mbledhjes, por Noli e refuzoi me argumentin se, i takonte Floqit ai post, sepse qe ai që nisiatori dhe organizatori. Propozimi i Nolit u hodh në votë dhe Kristo Floqi, u zgjodh kryetar, ndërsa Llambi Kreshpani, sekretar. Pas fjalimeve, Marko Adams, propozoi komisionin historik për themelimin e “Vatrës”, ku renditi katër emra: Fan Noli, Kristo Floqi, Faik Konica dhe Paskal Aleks. Sipas propozuesit, ky komision do të merrte përsipër organizimin e një Federate të madhe Pan-shqiptare, në marrëveshje me të gjitha shoqëritë.
Propozimi u gjet i pëlqyer. Barra i mbeti Komisionit, i cili në mbledhjen e pare, zgjodhi Fan S. Nolin si sekretar. U njoftua çdo shoqatë që të dërgonte në qendër emrin e delegatit të vet. Floqi kujton se rekordi i parë, që shpalli komisioni, ishte: Të katër të nënshkruarit, të zgjedhur prej Asamblesë, si Komision për të gjetur udhën e bashkimit të të gjitha shoqërive Shqiptare të SHBA-ës, u mblodhën dhe vendosën: 1- Të pyeten të gjitha shoqëritë e kolonitë e tjera, ku nuk ekzistojnë shoqëri, nëse u pëlqen një bashkim i përgjithshëm.
Si e dëshirojnë bashkimin, në formë qendrore, apo si një federatë? Me çfarë soj qëllimit e dëshirojnë, me qëllim politik, letrar, apo me qëllim propagandë popullore? Në rast se u pëlqen ky bashkim, kur mund të kenë zgjedhë delegatët e tyre, për të ardhur në Boston e, për të themeluar bashkimin. Njëkohësisht u njoftuan se Komisioni i të katërve, zgjodhi për sekretar rev. At Fan Nolin, me adresë; P.O Box 2445, Boston, Mass, me të cilin do të mbahej korrespondenca. Mbledhja e afërme, do të bëhej me 3 mars 1912. Poshtë njoftimit, ishin vendosur katër emrat, që kanë hyrë tashmë në histori: Faik Konitza, Kristo. Floqi, At Fan Noli, Paskal Aleksi.
Më pas, ai kujton se ishin zgjedhur edhe delegatët, përfaqësues fuqiplotë: Për Shoqërinë “Besa-Besë”-n Llambi Çikozi, për Shoqërinë “Mirëbërse”, At Naum Çerja, për Shoqërinë “Kombëtare” të orcesterit, Kostika Treska, i cili u zëvendësua prej Kosta Vasilit, për Shoqërinë “Përlindja” dhe “Malli i Mëmëdheut” të Jamestoën, Kostaq Kota, për Shoqërinë “Dallëndyshja” të Ne Yorkut dhe “Arësimi”, Kristo Kirka dhe për Komitetin “Flamuri i Krujës”, Kolë Tromara. Në mbledhjen e 24 marsit 1912, Floqi kujton se; u mor vendimi që të hartohej Kanunorja. Pas gjithë këtyre veprimeve, duhej një emër për të pagëzuar Federatën.
Floqi kujton:” Gjithsecili prej nesh, organizatorë e delegatë, propozoi nga një emër, kush “Plugu”, kush “Parmenda”, një tjetër “Kastrioti”, një tjetër “Skënderbeu”, dikush “Përlindja”, por asnjë prej tyre, nuk gjeti pëlqimin e të gjithëve. Më pas Fan Noli, hodhi mes pjesëmarrësve, emrin; “Vatra”. U pamë sy më sy më njëri-tjetrin; jo se emri ishte i keq, por sikur nuk na goditi mirë në vesh, por Fan Noli, me elokuencën e tij na dha disa sqarime e shpjegime të tjera sinjifikative e, kështu na bindi të gjithëve dhe e pranuam me brohori e duartrokitje”.
Konica në artikull të botuar në “Dielli”-n e 31 marsit 1922, e kundërshton këtë paraqitje të Floqit, kur shkruan: “Për emrin, formën federale, kanunoren, rregulloren, dhe shpirtin e parë të ‘VATRËS’, jam responsibël unë. Por e drejta është që ‘Vatra’, të cilën un’ e lashë çilimi shtatë muajsh, u rrit, u madhua, u bë një forcë nga Fan Noli dhe ‘Vatranët’ e Amerikës, më 1915-1919, dhe në atë zhvillim, unë s’kam patur asnjë pjesë”. Më pas, u hartua edhe Kanunorja, e cila u nënshkrua nga të gjithë.
28 PRILL, DITA HISTORIKE
Floqi kujton se, 28 prilli 1912, ishte një ditë historike. Ai shkruan: “Dita e 28 prillit 1912, ka qenë dita e fundit e bisedimeve për ‘VATRËN’ dhe kjo ditë mund të quhet “dita historike e krijimit të ‘Vatrës”, e cila kaq shumë i shërbeu Atdheut, në kohërat e rrezikshme që pasuan më vonë, shërbime me të vërtetë patriotike, që nuk mund të harrohen kurrë”. Kjo ditë, është e fiksuar në Rekordin XI, që përmban zgjedhjen e Pleqësisë së “Vatrës”. U zgjodhën si pleq; Fan Noli, Llambi Çikozi, dhe Kristo Kirka. Si organizatorë për formimin e degëve u zgjodhën Faik Konitza, dhe Kristo Floqi, si kontrollorë Paskal Aleksi, Elia Tromara dhe Kosta Vasili. Puan më e vështirë u takoi dy organizatorëve të cilët duhej të shkonin koloni më koloni dhe të formonin degët e Vatrës. Floqi, duket se nuk ka qenë i kënaqur nga përzgjedhja që bëri Faik Konica, i cili sipas tij, zgjodhi ato koloni ose shoqëri, ku prania numerike e shqiptarëve ishte e madhe, ndërsa fshatrat ia la atij, Kristo Floqit.
Ndoshta me subjektivizëm, ai ankohet edhe për rolin ndërmjetës të Nolit, i cili favorizoi Konicën. Floqi, kujton se Konica, zgjodhi krijimin e degëve në; Lynn, orcester, Manchester, Southbridge dhe të Central Falls. Fan Noli, si mik i Konicës, ofroi ndihmën e vet, dhe mori përsipër që të organizonte degët në Boston, Natichk dhe të Cochituatetit. Kristo Floqit i mbetën degët; Milford So, Framingham, Marlboro, Hudson, Taunton, Ne Bedford, Bideford Me, Saco Me, Leëiston, Sanford, Augusta, NH, Concoder N.H. Franklin, Penacook dhe disa të tjera më të vogla. Refat Gurazezi edhe në këtë pike, e kundërshton Floqin.
LARGIMI
Komisioni i përkohshëm i “Vatrës”, e bëri mbledhjen e parë, pas themelimit më 2 korrik 1912, në Simonds Hall dhe aty u mor vendimi, që të organizohej Kuvendi i Parë, të dielën e 14 korrikut 1912. Mbledhja vendosi që të merrnin pjesë në Kuvend edhe anëtarë, të cilët do të përcaktoheshin nga sekretarët e degëve, por ata do të ishin vetëm dëgjues. Po kjo mbledhje, i caktoi për detyrë Faik Konicës, që të përgatiste vulën e Federatës, Llambi Çikozi, kishte marrë përsipër që të porosiste kopsat me monogramet F. S. V., dhe Kristo Kirka, kishte marrë përsipër botimin e Kanunores, në gjuhën shqipe.
Kuvendi i parë u bë brenda ditës, edhe pse filloi në orën 1.00 të pas ditës. Aty u zgjodhën; Faik Konitza, sekretar i përgjithshëm dhe Editor i “Dielli”-t, Llambi Çikozi arkëtar i përgjithshëm, Kristo Kirka, Menager i “Dielli”-t, Kristo Floqi, Paskal Aleksi, Vangjel Gjika dhe Josif Pani, kontrollorë. Pa kaluar muaji, nisën mosmarrëveshjet mes zyrtarëve të “Vatrës”. Për të kthyer normalitetin, u hoqën tre kontrollorët, Kristo Floqi, Paskal Aleksi dhe Vasil Gjika. Më 11 gusht, në vend të tyre u zgjodhën, Fan Noli, Andrea Kristo dhe Koli Caknaqi. Kristo Floqi, u zemërua dhe shkoi në Ne York, ku nisi botimin e gazetës “Zëri i Popullit”.
FLOQI SHKRIMTAR, JURIST, POLITIKAN
Pas kthimit në atdhe, Kristo Floqi iu kushtua avokaturës, Letërsisë dhe politikës. Më 1919-ën ai drejtonte të përmuajshmen “Agimi” në Shkodër, ku kishte hapur dhe zyrën e vet avokatore. Më 19 shtator 1920, për pak muaj ai është Ministër i Arsimit në Kabinetin e Iliaz Vrionit. Në legjislaturën e parë, 21 prill 1921, ishte deputet në Parlament. Ushtroi edhe detyrën e gjyqtarit të Diktimit. Floqi u shqua edhe në fushën e krijimtarisë letrare dhe publicistike. Poezitë e tij ishin plot tharm dhe i këndonin atdheut, dëshmorëve, natyrës së bukur, evokonin trimërinë dhe traditat shqiptare. Madje në vitet 1920-’30-të, poezitë e tij, ishin në pjesë të teksteve të Këndimit.
Vëllimi i tij; “Shkëndija ose Antologji shkollore”, përmblidhte 105 vjersha, elegji, fabula. Elegjitë kushtuar Naim e Sami Frashërit, Themistokli Gërmenjit, Gani Butkës, Spiro Bellkamenit, Papa Kristo Negovanit, Ceno Sharrës, Meleq Frashërit, Mustafa Qullit, Çerçiz Topullit, Babë Dudë Karbunarës, Kolonelit hollandez, Tomson, etj., ishin ndër më të pëlqyerat dhe recitoheshin nëpër festa a përkujtime. Floqi ishte ndër dramaturgët e zëshëm të kohës së vet dhe radhitet në historinë e lëvrimit të dramës shqiptare, krahas Sami Frashërit, Mihal Gramenos, Nolit, Foqion Postolit, etj.
Drama më e pëlqyer e Floqit, ishte; “Fe e Kombësi”, që u shfaq nga shumë trupa teatrore në vitet ’30-të. Atij i përkasin edhe dramat “Pirro i Neoptolemit”, “Karl Topia”, “Skënderbeu n’Itali”, “Qypërllinjtë” etj. Ai ishte edhe një komedian jo pak i suksesshëm. Kristo Floqi, është dalluar edhe në fushën e studimeve. Ai ka botuar një sërë tekstesh, me karakter politik dhe juridik, historik e etnografik. Përmendim: “E drejta themelore”, “Elementë të Ekonomisë politike”, “Një predikim mbi patriotizëm dhe nacionalizëm”, “Kosovë-Serbi e Vjetër” – Studim etnografik, ku ai kundërshton me fakte, se Kosova nuk është Serbi e Vjetër. Memorie.al
