Bashkimi Evropian duket se është i prirur të pranojë tarifa «asimetrike» me Shtetet e Bashkuara, domethënë që eksportet e tij drejt SHBA-së të tatohen më shumë sesa mallrat amerikane që importohen në Evropë. Kjo është prirja që doli nga samiti i liderëve të BE-së të enjten, pavarësisht kundërshtimit nga Franca.
Në fakt, kjo përfaqëson një fitore politike për presidentin amerikan Donald Trump (edhe pse marrëveshja ende nuk është përfunduar dhe Komisioni Evropian po shqyrton aktualisht propozimin e fundit amerikan, që mbërriti pikërisht të enjten). Trump tashmë po kënaqet dhe e sheh gatishmërinë (ose dorëzimin) evropian si një miratim në heshtje për veprimet e tij, të cilat janë të njohura si të paparashikueshme dhe të pabesueshme.
«Afati i 9 korrikut nuk është vendimtar», tha dje ai (është afati pas të cilit, nëse nuk arrihet një marrëveshje, kishte kërcënuar se do të rriste tarifat për BE-në). «Mund të bëjmë çfarë të duam, mund ta shtyjmë. Mund ta shkurtojmë. Do të doja ta shkurtoja. Do të më pëlqente t’u dërgoja letra të gjithëve dhe të thosha: “Urime, do të paguani 25%”», shtoi ai. Më pas, nga Zyra Ovale, ai paralajmëroi BE-në: «Do të mësojë shpejt që të mos sillet keq me SHBA-në.»
Bashkimi Evropian për momentin duket mjaft i dorëzuar. Francesca Basso kujton se aktualisht SHBA po vendos tarifa "reciproke" prej 10% për shumicën e produkteve të BE-së, 25% për makinat dhe pjesët e makinave të prodhuara në BE, dhe 50% për çelikun dhe aluminin. Në fund të majit, Trump kërcënoi se do të vendosë tarifa prej 50% për të gjitha produktet “Made in EU” nëse nuk arrihet një marrëveshje përpara përfundimit të armëpushimit tregtar.
Për më tepër, SHBA po shqyrton mundësinë që të zgjerojë tarifat edhe në sektorë të tjerë strategjikë, si industria farmaceutike, gjysmëpërçuesit (semiconductors) dhe avionët. Këto sektorë, së bashku me ato të makinave, çelikut dhe aluminit, janë jashtëzakonisht të rëndësishëm për industrinë evropiane veçanërisht për Gjermaninë dhe Italinë.
Negociatat mes dy brigjeve të Atlantikut aktualisht janë të fokusuara në këto sektorë, në përcaktimin e një norme tatimore të pranueshme, në disa barriera jotarifore, në standarde specifike industriale dhe në çështje të blerjeve strategjike (si energjia dhe mbrojtja).
Burime nga BE theksojnë se marrëveshja e NATO-s për të rritur shpenzimet e mbrojtjes nga 2% në 5% të PBB-së (Prodhimit të Brendshëm Bruto) do të ketë ndikim pozitiv në negociatat në vazhdim me SHBA. Megjithatë, detajet mbahen konfidenciale, edhe pse Komisioni Evropian ka theksuar disa herë se rregullat për gjigandët e teknologjisë (si DSA dhe DMA) nuk janë të negociueshme, pavarësisht presionit të SHBA-ve.
Italia dhe Gjermania synojnë të mbyllin një marrëveshje me tarifa 10%, por do të ishin të gatshme të pranonin edhe 25% (“obtorto collo”, që do të thotë me detyrim ose pa dëshirë), sepse e shohin këtë si më të pranueshme sesa pasiguria aktuale tregtare.
Sa i përket tarifës 10%, “Meloni është e bindur se kjo do të ishte dëmi më i vogël; ajo ka thënë se shumë nga kompanitë tona mund ta përballojnë ndikimin, dhe ka në tavolinën e saj analiza që tregojnë se kostoja do të kalonte te tregu amerikan, jo te të ardhurat e kompanive italiane”, thotë Marco Galluzzo.
Megjithatë, pranimi i një kërkese të tillë sjell pasoja të shumta negative, siç e shpjegon Federico Fubini: para së gjithash, ekziston rreziku që kjo të bindë Trump se mund të marrë gjithçka që kërkon. Dhe kjo do ta nxiste atë të kërkojë edhe më shumë (gjë që presidentit amerikan i pëlqen ta bëjë, pavarësisht nga gjithçka tjetër).
Fubini shkruan:
Evropa mbetet e vetmja fuqi e madhe ekonomike që nuk ka ushtruar asnjë presion ndaj presidentit të Shteteve të Bashkuara. Për pasojë, presioni i këtij të fundit mbi Evropën vazhdon. Madje edhe gatishmëria e Trump-it për të dhënë më shumë kohë për negociatat por me "armën mbi tryezë", domethënë kërcënimin për vendosjen e tarifave të përgjithshme prej 50% nëse rezultati nuk i pëlqen – duket se ka të njëjtin qëllim: ta shtyjë Evropën që të pranojë si normale ato që vetëm disa muaj më parë konsideroheshin të papranueshme, përfshirë zhbërjen e pjesëve të ligjeve evropiane që janë të padëshiruara nga korporatat e mëdha që kanë financuar fushatën e tij dhe që do të financojnë edhe atë të republikanëve në zgjedhjet e mesmandatit në vitin 2026.
Ajo që Trump ka arritur deri tani nuk është pak. Angazhimi i vendeve evropiane për të shpenzuar 3.5% të PBB-së për mbrojtjen e tejkalon edhe nivelin prej 2.7% që, sipas Departamentit amerikan të Mbrojtjes, shpenzojnë vetë Shtetet e Bashkuara. Kjo nënkupton se industria evropiane e mbrojtjes nuk do të mund të përballojë një rritje kaq të madhe të porosive, dhe për pasojë, të ardhurat në Evropë për kompani amerikane të mbrojtjes si Lockheed Martin pritet të rriten.
Qeveritë më të ekspozuara ndaj agresivitetit të Moskës nga vendet baltike, Polonia, Rumania, Finlanda e deri te Danimarka kanë kundërshtuar në Bruksel çdo hakmarrje ndaj tarifave amerikane. Ata kanë frikë se një përplasje më e ashpër tregtare do ta shtynte Trump-in të tërhiqte garancitë e sigurisë për Evropën. Kështu, negociatat tregtare janë ndërthurur me ato ushtarake dhe, për rrjedhojë, agresiviteti i Trump-it është përhapur në fusha gjithnjë e më të gjera. Presidenti, në fakt, e kuptoi menjëherë se vendet kryesore eksportuese si Gjermania e Italia dhe grupe të mëdha si LVMH e Bernard Arnault kishin frikë nga masat ndëshkuese të Brukselit. Ata kishin parë përshkallëzimin e tarifave ndaj Kinës deri në 130% dhe tani shpresojnë që për Evropën të mbyllet me rritje vetëm deri në 10%.
Vetëm se me Trump-in asgjë nuk është aq e thjeshtë. Para së gjithash, sepse tarifat që tashmë janë në fuqi nuk janë të vogla: tarifa mesatare është rritur nga 2.2% në 10%; për çelikun dhe aluminin deri në 50%; për makinat në 25%. Për më tepër, Trump vazhdon të mbajë kërcënimin për tarifa prej 50% mbi gjithë eksportin evropian. Zgjatja e kohës për Trump-in do të thotë vetëm të përpiqet të fitojë edhe më shumë, pasi tashmë e ka vendosur Evropën nën presion të madh.
Qëllimi më i afërt tani është rregullimi i gjigandëve digjitalë. Akti për Tregun Digjital (Digital Markets Act) i vitit 2022 mbron startup-et evropiane nga abuzimet e korporatave të mëdha të Silicon Valley. Por gjatë negociatave, Shtetet e Bashkuara arritën të fusin një element dobësues: po diskutohet që vetë gjigandët digjitalë të kenë një rol bashkëvendimtar në mënyrën se si do të zbatohet ligji ndaj tyre, sipas gazetës Handelsblatt.
Për më tepër, Trump ka arritur që Gjermania, Franca dhe Italia në kuadër të G7-s të pranojnë përjashtimin e ndërmarrjeve amerikane nga Tatimi Minimal Global, i vendosur nga G20 gjatë presidencës së qeverisë së Mario Draghit në vitin 2021.
Trump ndalon bisedimet tregtare me Kanadan dhe e quan taksën ndaj gjigantëve teknologjikë “sulm të drejtpërdrejtë”
Dje, ndërkohë, Trump deklaroi në rrjetet sociale se dëshiron të pezullojë menjëherë bisedimet tregtare me Kanadan, e cila synon të vendosë një taksë mbi kompanitë teknologjike. Trump e quajti këtë “një sulm të drejtpërdrejtë dhe të hapur ndaj vendit tonë”.
Taksa do të aplikohet ndaj kompanive si Amazon, Google, Meta, Uber dhe Airbnb, me një përqindje prej 3% mbi të ardhurat që vijnë nga përdoruesit kanadezë.
“Në bazë të kësaj takse të padrejtë, ne ndërpresim TË GJITHA diskutimet mbi tregtinë me Kanadanë, me efekt të menjëhershëm. Do t’i njoftojmë Kanadasë tarifën që do të paguajë për të bërë biznes me Shtetet e Bashkuara të Amerikës brenda shtatë ditëve të ardhshme”, shkroi Trump në postimin e tij, duke shtuar se Kanadaja po “kopjonte qartazi Bashkimin Europian, i cili ka bërë të njëjtën gjë dhe aktualisht është në diskutime me ne”.
“Ekonomikisht kemi aq shumë fuqi ndaj Kanadasë. Preferojmë të mos e përdorim”, shkroi ai. “Nuk do të jetë mirë për Kanadanë. Kanë qenë budallenj ta bëjnë këtë.”
Strategjia e tarifave e Trump: një bast me rrezik të lartë
Gazetarja Giuliana Ferraino përmbledh atë që ka arritur deri më tani Trump me deklaratat e tij të bujshme dhe paralajmëron: Strategjia e tarifave e Trump përfaqëson një bast me rrezik të lartë për ekonominë amerikane. Kostoja ekonomike tashmë është e dukshme. Në afat të shkurtër, tarifat kanë krijuar pasiguri dhe luhatshmëri në tregje, përfshirë edhe bursat amerikane. Në afat të mesëm dhe të gjatë, ato mund të ngadalësojnë rritjen, të rrisin inflacionin strukturor dhe të ulin produktivitetin nëse këto tarifa shndërrohen në kosto të përhershme.
Edhe pse marrëveshjet e arritura mund t’i sjellin Trump-it përfitime elektorale dhe gjeopolitike, ende ka shumë pasiguri teknike dhe ligjore mbi zbatimin real të tyre. Pritet, për shembull, vendimi mbi ankesën që ka pezulluar (përkohësisht) vendimin e Gjykatës Ndërkombëtare të Tregtisë në Nju Jork, e cila i shpalli tarifat reciproke si të paligjshme.
Përplasja për ndihmat humanitare (me viktima) në Gaza
Shtetet e Bashkuara po ushtrojnë presion ndaj kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu që të rifillojë negociatat për një armëpushim në këmbim të lirimit të 49 pengjeve izraelite (20 ende të gjallë) të kapur nga Hamasi. Presidenti amerikan Trump ka deklaruar se “marrëveshja është afër” dhe se do të arrihet “brenda javës së ardhshme”. Por për momentin lufta vazhdon.
Ndërkohë, numri i palestinezëve të vrarë në Gaza ka kaluar 55 mijë. Gjithnjë e më shpesh, njerëzit po vriten rreth katër “qendrave të shpërndarjes së shpejtë” të ndihmave humanitare, të menaxhuara nga organizata amerikane Gaza Humanitarian Foundation. Të paktën 519 persona kanë vdekur gjatë javëve të fundit ndërsa përpiqeshin të merrnin ushqim. Vetëm dje në Rripin e Gazës u shënuan edhe 21 viktima, sipas autoriteteve shëndetësore lokale: nëntë u vranë gjatë bombardimit të një shkolle që strehonte familje të zhvendosura në lagjen Sheikh Radwan në qytetin e Gazës dhe tre persona u vranë (dhe dhjetëra të tjerë u plagosën) nga të shtënat izraelite ndërsa prisnin kamionët me ndihma në qendër të Gazës.
Jens Laerke nga OKB-ja i quajti këto qendra ndihmash “kurthe vdekjeje”. Davide Frattini raporton për përplasjen e deklaratave: dëshmitarë lokalë thonë se ushtarët izraelitë kanë qëlluar disa herë mbi palestinezët që po ecnin drejt depozitave të ndihmave. Zëdhënësit e ushtrisë pretendojnë se trupat “kanë qëlluar në ajër për paralajmërim, kur janë ndjerë të kërcënuar”.
Tani një hetim i gazetës izraelite Haaretz, i përmendur në përmbledhjen e sotme nga Gianluca Mercuri, ka mbledhur dëshmi të ushtarëve izraelitë që mbështesin versionin palestinez: ata denoncojnë se eprorët i kanë urdhëruar të qëllojnë me qëllim mbi civilët palestinezë të paarmatosur që prisnin ndihma humanitare. “Nga bisedat me oficerë dhe ushtarë ka dalë se komandantët u kanë dhënë urdhër trupave të qëllojnë mbi turmat për t’i zmbrapsur ose shpërndarë, edhe kur ishte e qartë se nuk përbënin kërcënim”, shkruan Haaretz.
«Të punosh me një popullatë civile kur mënyra jote e vetme e ndërveprimit është hapja e zjarrit është shumë problematike, për të mos thënë më shumë. Nuk është etikisht e pranueshme që njerëzit të detyrohen të arrijnë, ose të mos jenë në gjendje të arrijnë, një zonë humanitare nën zjarrin e tankëve, snajperëve dhe predhave të mortajës. Një brigadë luftarake nuk ka mjetet për të menaxhuar një popullatë civile në një zonë lufte. Të qëllosh me mortaja për të larguar njerëzit e uritur nuk është as profesionale dhe as njerëzore. E di që mes tyre ka agjentë të Hamasit, por ka edhe njerëz që thjesht duan të marrin ndihma. Si shtet, kemi përgjegjësinë të sigurojmë që kjo të ndodhë në mënyrë të sigurt», ka rrëfyer për gazetën izraelite një oficer izraelit që shërben për sigurinë në një qendër shpërndarjeje ndihmash.
Kritikat e Gjykatës së Lartë ndaj dekretit të sigurisë
Qeveria kishte miratuar dekretin e sigurisë si një masë kyçe që shprehte plotësisht politikën e saj për çështjet e rendit. «Qeveria ndërmerr një hap vendimtar për të forcuar mbrojtjen e qytetarëve, shtresave më të cenueshme dhe burrave e grave tona me uniformë», kishte shkruar në rrjetet sociale kryeministrja Giorgia Meloni. «Ligjshmëria dhe siguria janë themelet e lirisë. Dhe ne do të vazhdojmë t’i mbrojmë me vendosmëri».
Por tani, zyra e Massimarios (seksioni analizues) e Gjykatës së Lartë të Kasacionit, me një raport prej 129 faqesh, kritikon ashpër atë dekret, duke thënë se janë të gabuara si mënyra e miratimit ashtu edhe përmbajtja e tij thelbësore.
«Jam i habitur, kam urdhëruar Zyrën e Kabinetit të Ministrisë që të marrë raportin dhe të më informojë për statusin normal të publikimit të tij», komentoi ministri i Drejtësisë, Carlo Nordio.
Mendimi i Gjykatës së Lartë të Kasacionit nuk është i detyrueshëm, por është jashtëzakonisht autoritar dhe ngre dyshime serioze mbi masën e shtyrë fort nga qeveria Meloni, e cila u miratua me nxitim përmes rrugës së dekretit të urgjencës, pas muajsh debat parlamentar. Kritikat janë shumë të ashpra (dhe rikthejnë çështje që ishin ngritur më herët edhe nga opozita): «Është një masë që hap rrugën për shkeljen e mundshme të disa parimeve kushtetuese në fushën penale», shkruan Gjykata e Kasacionit.
Teksti ishte miratuar në lexim të parë në Dhomën e Deputetëve në shtator 2024 dhe ishte në pritje të shqyrtimit në Senat, por qeveria ndërhyri duke e shndërruar projektligjin në dekret ligjor, i cili hyri menjëherë në fuqi. Por sipas Gjykatës së Kasacionit: «Nuk pati asnjë fakt të ri që mund të përkufizohej si rast i jashtëzakonshëm i domosdoshmërisë dhe urgjencës» që të justifikonte dekretin.
Raporti gjithashtu thekson «mangësi të dukshme të arsyeshmërisë dhe shkelje të parimit të proporcionalitetit» në lidhje me dënimet e futura nga dekreti. Si në rastin e të ashtuquajturave «rrethana rënduese sipas vendndodhjes»: dekreti i sigurisë, në fakt, e ashpërson dënimin për disa krime nëse kryhen, për shembull, në stacionet hekurudhore ose në afërsi të tyre.
Gjithashtu, dekreti prezanton krimin e ri të «bllokimit rrugor» (me dënim nga gjashtë muaj deri në dy vjet). Për Gjykatën e Kasacionit, kjo u jep pasoja penale sjelljeve që shpesh janë protesta paqësore dhe akte të rezistencës pasive, duke ndikuar thellësisht në ushtrimin e të drejtës për të shprehur publikisht mospajtim.
Kritikat ndaj ligjeve italiane dhe reagimi i qeverisë:
Është kritikuar e ashtuquajtura “imunitet” për agjentët e shërbimeve sekrete, të cilëve u lejohet të mbështesin grupe terroriste ose revolucionare me pretekstin e “qëllimeve hetimore”. Ky është një pushtet që anashkalon çdo kontroll demokratik.
Gjithashtu është dënuar mundësia që gratë shtatzëna ose nënat me fëmijë të vegjël të burgosen: kjo konsiderohet një shkelje e rëndë e parimeve kushtetuese që mbrojnë nënën, fëmijën dhe humanitetin e dënimit.
Reagimi i shumicës parlamentare ndaj këtyre kritikave nuk ka qenë institucional: kanë akuzuar Gjykatën e Kasacionit për përfshirje në politikë dhe kanë deklaruar se do të vazhdojnë me planin e tyre./CorriereDellaSera
Komente
