Në Sharm el-Sheikh nuk do të jetë një pushim. Negociatorët, që nga sot, do të duhet të zgjidhin nyje që kanë mbetur të tilla gjatë 24 muajve të luftës, sepse “po”-të entuziaste me të cilat Izraeli dhe Hamasi kanë pritur “Planin e Paqes të Trump”, në rastin më të mirë janë “po, por”. Në disa raste janë “jo” të maskuara. Netanyahu dhe drejtuesit e Hamasit nga plani marrin dhe pranojnë vetëm pjesët që u interesojnë, duke ia lënë të tjerat negociatave të tërthorta që nisin sot në brigjet e Detit të Kuq. Nëse do të arrijnë një marrëveshje, bombat do të ndalen së rëni mbi Rripin e Gazës. Nëse dështojnë, Trump premton se “Hamasi do ta përjetojë ferrin”.
Lirimi i pengjeve dhe i të burgosurve
Për të kuptuar sa e vështirë është rruga që çon drejt përfundimit të masakrës së palestinezëve, mjafton të dëgjosh deklaratën e fundit të kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu. “Asnjë nga 21 nenet e Planit nuk do të zbatohet përpara se të plotësohet kushti i parë, domethënë që të gjithë pengjet, të gjallë e të vdekur, të kthehen në Izrael.”
Kjo nuk është ajo që Hamasi ka ndërmend të bëjë. Lëvizja islamiste, e vetëdijshme se 47 personat e rrëmbyer (prej të cilëve 20 konsiderohen ende gjallë, ndërsa të tjerët të vdekur) janë e vetmja kartë që ka në dorë, ka pranuar t’i lirojë të gjallët dhe t’i kthejë trupat e të tjerëve, të gjithë bashkë, por është e paimagjinueshme që ta bëjë këtë përpara se të diskutohet e gjithë marrëveshja dhe të marrë garanci nga Shtetet e Bashkuara dhe vendet e tjera arabe që janë pjesë e negociatës së paqes.
Modalitetet e tërheqjes
Nëse afati i lirimit të pengjeve është pika e parë në Sharm el-Sheikh, Hamasi ka thënë se, çfarëdo që të ndodhë, negociata do të ketë nevojë për më shumë se 72 orët e parashikuara nga plani për t’i liruar ata: duhet të rivendosin kontaktet me rojet e burgjeve dhe të organizojnë daljen nga strehat. Kjo lidhet me pikën e dytë, thelbësore, të negociatave: tërheqjen e ushtrisë izraelite (IDF) nga Rripi i Gazës. Militantët kërkojnë që të kthehet në Izrael; në rastin më të mirë janë të gatshëm të negociojnë qëndrimin e saj në zonën tampon kufitare.
Në të kundërt, Netanyahu pohon se pengjet do të lirohen “ndërsa IDF do të qëndrojë në thellësi të Rripit dhe do ta kontrollojë atë”. Plani Trump parashikon tërheqje të plotë kur të hyjë në veprim Forca Ndërkombëtare e Stabilizimit (me përjashtim të “perimetrit të sigurisë”), por në aneksin e tekstit ndodhet një hartë e tërheqjes në 3 faza: ajo tregon se gjatë lirimit të pengjeve IDF do të jetë vetëm pak më prapa se tani. E papranueshme për Hamasin.
Dorëzimi i armëve
Një tjetër pikë thelbësore, ende e papërcaktuar, është ajo e çarmatosjes. Militantët e Hamasit, që kryen pogromin e 7 tetorit, nuk duan të mbeten plotësisht pa armë. Demilitarizimi i plotë i Rripit të Gazës është një kusht themelor për Izraelin, por komandanti i Brigadave Kassam, Ezzedin al Haddad, nuk dëshiron të dorëzohet plotësisht. Në maksimum, ai është i gatshëm për një kompromis: të dorëzojë raketat, granatat dhe armët e rënda Egjiptit dhe Kombeve të Bashkuara, por jo pushkët automatike.
“I konsideron armë mbrojtëse, pretendon të drejtën për t’i mbajtur ato”, shpjegojnë militantët. Për më tepër, rekrutët e rinj – shumë të rinj në moshë, pak të trajnuar, por të motivuar nga dy vite shtëpish të shkatërruara dhe humbjesh të familjarëve e miqve – me vështirësi do të binden në masë për të dorëzuar AK-47-at e tyre.
Kush do të qeverisë Rripin?
Hamasi është dakord që administrata e Rripit t’i kalojë “një autoriteti palestinez të përbërë nga teknokratë të pavarur dhe i mbështetur nga vende arabe e islame”, por ka bërë të ditur se dëshiron të ketë fjalë në përcaktimin e qeverisë pas luftës. Kjo, për Izraelin, është e papranueshme.
Lëvizja islamiste po kërkon të sigurojë jo vetëm mbijetesën fizike, por edhe atë politike. Megjithatë, Moussa Abu Marzuk – një nga anëtarët më të vjetër të byrosë politike – ka përsëritur se Hamasi nuk do të pranojë kurrë që “dikush që nuk është palestinez, si Tony Blair, të kontrollojë palestinezët”.
Neni 9 i Planit përcakton megjithatë që ish-kryeministri britanik dhe Trump janë pjesë e “Këshillit të Paqes” (“Board of Peace”), i thirrur për të mbikëqyrur Komitetin e përkohshëm që do të kontrollojë Gazën deri në momentin kur do të marrë detyrën Autoriteti Kombëtar Palestinez – nëse dhe kur “të ketë përfunduar reformat e planifikuara”.
Shteti i Palestinës
Në sfond, qëndron një temë më e gjerë që ka të bëjë me njohjen e Shtetit të Palestinës. Në tekstin e planit të Trump, në nenin 19, thuhet se zhvillimi i ardhshëm i Gazës dhe reforma e Autoritetit Palestinez do të krijojnë kushtet “për një rrugë të besueshme drejt vetëvendosjes palestineze dhe shtetformimit, të cilin ne e njohim si aspiratë të popullit palestinez”.
Pavarësisht rezervave dhe paqartësisë së përkufizimit, është diçka që Netanyahu me vështirësi do ta pranojë. Jo rastësisht, pasi e përshëndeti publikisht propozimin e Trump gjatë konferencës për shtyp në Shtëpinë e Bardhë, kryeministri publikoi një videomesazh në hebraisht, ku siguroi opinionin publik izraelit se “një Shtet i Palestinës nuk do të ekzistojë kurrë”.
Garancitë për sigurinë dhe ndihmat humanitare
Një nga pikat e planit të Trump për Gazën fokusohet te siguria dhe ndihmat humanitare, por mbetet problematike. Ai propozon ndihma të mëdha për rindërtimin e infrastrukturës, shkollave dhe spitaleve në Gaza, e shkatërruar nga konflikti. Megjithatë, detajet mbi shpërndarjen dhe verifikimin janë të paqarta.
Izraeli ngul këmbë për një perimetër sigurie për të parandaluar që ndihmat të financojnë terrorizmin, ndërsa palestinezët kërkojnë autonomi në administrimin e tyre. Plani përfshin programe deradikalizimi, por nuk përcakton kush do t’i zbatojë dhe as si do të financohen. “Këshilli i Paqes” ndërkombëtar duhet të garantojë transparencën, por autoriteti i tij mbetet i paqartë.
Operacionet ushtarake ende në zhvillim e komplikojnë logjistikën, duke penguar hyrjen e ndihmave. Kjo disbalancë midis sigurisë izraelite dhe nevojave humanitare të Gazës rrezikon të krijojë mosbesim, duke minuar efektivitetin e planit dhe stabilizimin e rajonit./La Repubblica
Komente
