Pyes sepse kam parë me sytë e mi dhe e kam përjetuar këtë ‘masakër’ të shpirtit. Ndoshta shpesh herë ka ndodhur, por vetëm për një herë po them.
Të premten e kaluar, teksa përcollën për në parajsë Bardhyl London, poet i dy epokave, më përshkoi trupin mornica e dy a tre vdekjeve për të njëjtin human. Lajmin se ‘Bardhi shkoi…’, e kisha lexuar edhe dy kohë të tjera; njëra para ndonjë viti, e tjetra para pak kohe. Një nga miqtë e tij kishte dhënë lajmin e ngutshëm se ‘shkoi Bardhi’. Bardhi u detyrua që të gjente mënyrën në media e të thoshte; ‘Jo, jo…, këtu jam!’. E bëri një herë; tani nuk mund ta bëjë më, sigurisht. Kjo koha ‘tani’ është koha kur poeti bëri paqe me vdekjen… Por çfarë mësojmë është se ‘s’ke shans ta vësh kokën në jastëk për një grip, se ta shkruan në facebook ‘vdiq ai!’. Sidomos po të jesh poet.
Çfarë do të mund bëjnë sot, ditën e vdekjes, këta që lajmëruan vdekjen e Bardhit para një viti. Mendova se do të ishin fshehur, sa për të thënë ‘unë atëherë e dija ashtu, e tash kam bërë paqe’. Jo, ore, ç’ne?! Njëri prej atyre u shfaq përsëri në facebook, sikur po vinte nga një garë vrapimi me lajmin se ‘kush e kishte paralajmëruar vdekjen e Bardhit!… Urraaa, una e dhashë lajmin i pari!’. E shkroi prapë të njëjtin lajm se vdiq poeti. Pastaj gjeti foto të poetit duke ngrënë diçka sa ishte në jetë; dhe postoi prapë… Pastaj ndoqi ku ishin muret me lajmin dhe foton e poetit; dhe prapë në facebook…
Më duket se facebook- u është shpikur vetëm për të shpallur lavdinë e njerëzve të gjallë mbi të lavdinë e vërtetë të të vdekurit.
U dha lajmi i fundit, ai i vërteti, i trishtë:
… Pastaj nisën të shkruajnë poetët…, poetë pa fund. Dikush sillte yjet përtokë, dikush ujëvarat, dikush shtojzovallet, dikush vuajtjet, dikush ‘si na gatoi nëna’…, o zot, çfarë patetizmi rrodhi nëpër rreshta. Por ama veç një strofë e vetme u soll në gjithë atë shpikje të Mark Zukerbergut; dhe asnjë pjesë e krijimtarisë së poetit.
Bardhi u shfaq në qindra dimensione, veçse jo në dimensionin e tij real. Ndodh sa herë vdes një poet.
Shfaqet ashtu siç nuk është:
“Do kujtohet përherë me respekt, veçanërisht për vargjet frymëzuese”, shkroi poeti Ilir Meta; dmth ai që është president i Republikës. Si poet u shfaq në Korçë, duke recituar poetët e brezit të harruar. Ndërsa për Bardhin nuk shfaq as më të voglën lidhje e kujtesë. Londo nuk ka pasur asnjë strofë revolucionare dhe ‘frymëzuese’ në letërsinë e tij, siç thotë poeti Meta. Londo është poeti i ‘shpirtit të butë’; por ky e njeh si tjetërkushin. Kështu ndodh me rreshtin e gjatë të poetëve që mbushin facebook-un. Këta të shtetit nuk kanë faj që të dinë ça është poeti. Ata derdhin lot për London dhe betohen në mitin e Kadaresë, por asnjëherë nuk kanë lexuar gjë prej tyre.
Shfaqet kudo në foto:
Ditën e lajmit të dhimbshëm, jam i sigurt se shuuuumë poetë janë kthyer me vrik në shtëpitë e tyre, u kanë bërtitur fëmijëve ‘ku e kam kutinë e fotove’, dhe nëse nuk e kanë gjetur atë foton me Bardhin, kanë rropos shtëpinë. Përgjithësisht, poetët e kishin një foto me poetin që shkoi: O te ura, o me një gotë raki, o me një kafe, o në një mbledhje ministrie, o te stani, o me një klarinetë… Këta ishin me fat; këta nxjerrin foton e tyre ‘të shquar’ me rastin e vdekjes së poetit. (Bëhen vetë ‘të shquar’ prej vdekjes së tjetrit)
Poeti i vdekur shfaqet si i ndryshmi që ‘nuk ia diti kësaj jete’.
Kam lexuar një beteritet (a thuhet beteritet për ‘beter’?), në një nga kushtimet me hile për Bardhin. Ky poeti, i gjalli, që i kishte marrë me radhë zyrat e shtetit nga atëherë në të tashmen, shkruan: ‘Bardhi, poet i ndershëm…’. E hidhte fjalën se poeti kishte qenë edhe deputet, edhe autor librash, edhe në ministri…, por ‘i ndershëm’, nuk vodhi, nuk u korruptua, nuk shiti e bleu pisllëk. I dukej çudi këtij si pjesë e poetëve se Bardhi e piu një gotë raki edhe pa vjedhur.., se ‘si mundet ‘Londo me një bluzë, s’e çau kokën!’ për vilë. Poetët e projektojnë veten te poeti që vdiq!
… Po projektohet shoqëria vetë po kaq keq: nga një shoqëri e vjetër, në një shoqëri po kaq të vjetër. Këtu, ende dasma kushton më shumë se shtëpia; e jomë funerali. Turma dhe njeriu i turmës zotëron lotët dhe dënesat; madje edhe kur prishen ndërtim të paligjshëm, i zot merr fëmijën shtatë vjeç që t’i bëjë njerëzit të qajnë. Poetët dhe intelektualë të tjerë, bëjnë të njëjtën gjë: Çoka pa vlerë, fjalë pa kuptim, foto për vete, vjersha për turmat…
Elitat tona nuk e prijnë dot shoqërinë, veçse e nxisin të derdhë lot. As i japin dot soqërisë leksionin e thjeshtë se si të përballet me frikën e vdekjes dhe si të bëjë paqe me vdekjen; as si të përjetohet humbja, as si të kalohen ditët e dhimbjes…
S’ka pranim në ‘Perëndim’ pa dalë prej kësaj sjelljeje brutale; kjo duhet me e dijë mirë. Në Perëndim të parët për civilizim dolën poetët e filozofët.
“Mos rri te varri im të derdhësh lot/ Unë nuk jam aty. Unë nuk fle/ Unë jam një mijë erëra që fryjnë.”, shkruan poetja amerikane Mary Elizabeth Frye.
