Shqipëria i ka dhuruar fotoreporterit nga Bari, Luca Turi, një karrierë të gjatë të mbushur me scoop-e, hetime ekskluzive, rrëfime dhe imazhe që kanë bërë xhiron e botës, si ato të zbarkimit të anijes “Vlora” në Bari me ngarkesën e saj prej 20 mijë emigrantësh. Që nga vitet ’90 e deri më sot, ai ka dokumentuar historinë e vendit të shqiponjave pas rënies së komunizmit: skena të trazuara, revolta mes civilëve përtej Adriatikut, krizën e bankave dhe rrugëtimin e gjatë e të dhimbshëm drejt demokracisë.
“Që nga dita kur vura këmbë për herë të parë në Shqipëri, e kuptova menjëherë potencialin e madh të saj. Dhe nuk gabova. Sot jo vetëm që është bërë një destinacion turistik për italianët, por është zgjedhur edhe nga shumë bashkatdhetarë të mi pensionistë si vend ideal për të kaluar moshën e tretë”, tregon Turi.
Një lidhje e gjatë ajo mes Luca Turit, sot 80-vjeçar, dhe Shqipërisë, e cila në vitin 2018 i solli titullin e “Qytetarit Nderi” nga Bashkia e Durrësit dhe në vitin 2020 e bëri zyrtarisht shtetas shqiptar. Ai ka pasaportë të dyfishtë, kartë identiteti dhe makinë me targa shqiptare. “Në mbi tridhjetë vite udhëtime, mësova ta njoh dhe ta dua këtë vend, aq sa edhe unë, si pensionist, kam zgjedhur të jetoj këtu pjesën më të madhe të kohës. I detyrohem shumë këtij vendi, kemi ecur përpara bashkë dhe sot mund të them se është vendi im i zemrës: i mrekullueshëm, i sigurt dhe mikpritës”.
Një vend krejtësisht ndryshe nga ai që pa për herë të parë mbi tridhjetë vjet më parë.
“Në vitin 1991, disa muaj para zbarkimit të “Vlora”-s, isha dërguar nga Associated Press në Durrës për t’i mësuar zanatin një fotografi shqiptar. Sapo mbërrita në qytet, mbeta i tronditur nga varfëria dhe dëshpërimi i njerëzve. Nuk kishte drita nëpër rrugë, rrugët ishin të shkatërruara, njerëzit lypnin. Më çuan në një apartament për të kaluar natën dhe nga lavamani dilnin buburrecat. Pa e menduar dy herë, vendosa të largohesha dhe atë mbrëmje mora anijen për t’u kthyer në Bari. Qëndrimi im në Shqipëri atë herë zgjati më pak se pesë orë, por mjaftuan për të kuptuar arsyet e asaj popullsie të varfër që ikte nga toka e vet. Pak më pas filloi eksodi i madh i shqiptarëve drejt Italisë, zbarkimet e pandërprera në brigjet e Puglias, dhe unë u ktheva për t’i dokumentuar për Rai zhvillimet në anën tjetër të Adriatikut. Sot, për ironi të fatit, shohim fenomenin e kundërt: shumë italianë që shkojnë në Shqipëri”.
Në kaq vite aktiviteti, arkivi i tij është i pafund. Po na rrëfen një episod të veçantë?
“Kriza e bankave ka qenë periudha më e vështirë për Shqipërinë. Kolapsi ekonomik-financiar i vitit 1997 solli protesta dhe revolta në gjithë vendin. Brenda pak ditësh Shqipëria u zhyt në kaos, depot e armëve u plaçkitën dhe në rrugë qarkullonin banda kriminale të armatosura. Unë ndodhesha në Shkodër, pranë kufirit me Malin e Zi, për të dokumentuar plaçkitjen e një banke nga një grup rebelësh, kur papritur një pjesë e godinës së sulmuar u shemb mbi ne gazetarët. Përfunduam në spital, në një situatë të vështirë sepse mungonte edhe dezinfektanti. Na qepën plagët me fije dhe qeveria italiane dërgoi një avion civil për të na marrë, sepse nuk lejohej hyrja e avionëve ushtarakë në një vend të huaj. Në sy më ka mbetur kujtimi i fëmijëve që luanin me armë e bomba. Në atë kohë ishte shumë e vështirë të kalonte kontrolli në kufi. Ndeshje me banda të armatosura kishte gjithandej dhe nëse qarkulloje natën, ishin gati të qëllonin. Nga Vlora deri në Durrës udhëtonim me dritat e makinës të fikura për të mos rënë në sy. Për të punuar, u bëmë miq me disa vendas që, kur duhej, na siguronin targa shqiptare për makinat tona. Në atë kohë asnjë fotoreporter nuk donte të vinte në Shqipëri, ishte shumë e rrezikshme”.
Duket sikur ka kaluar një shekull nga ajo kohë, megjithatë kanë kaluar pak më shumë se njëzet vjet.
“Në fakt, sot në rrugët e Tiranës sheh makina luksoze, dyqane me markat më të njohura ndërkombëtare, lokale të modës, hotele dhe resorte luksoze të mbushura me turistë dhe investitorë. Mjafton të mbështjell filmin mbrapsht, të kthehem pas në kohë për të dëgjuar përsëri ato britma dëshpëruese që thërrisnin “Italia, Italia”, të gatshëm të sfidonin vdekjen mbi një anije të vogël të detit vetëm e vetëm për të arritur në vendin fqinj”./Intervista dhënë për Corriere della Sera
Faqja e parë e Corriere Della Sera për fotografin Luca Turi
Komente
I uroj fotoreporteit Luka pleqeri te bardhe dhe jetofte sa me gjate per te verteten qe tregon , ajo kohe ka qene koha e kriminelit sali , ne 2013 ndryshoi gjithçka kjo eshte koha e Edi Rames qe berishistet duan ta perdhosin , por nuk e perdhos dot .Populli e di prandaj ia dha voten. Perpara Shqiperia 2030
Përgjigju