Ishte një sulm me një shkallë të jashtëzakonshme guximi dhe zgjuarsie – i paprecedentë, i gjerë dhe 18 muaj në përgatitje.
Më 1 qershor, më shumë se 100 dronë ukrainas goditën baza ajrore thellë brenda Rusisë, duke vënë në shënjestër bombarduesit me rreze të gjatë veprimi dhe të aftë për armë bërthamore.
Përmasat e operacionit të quajtur "Rrjeta e Merimangës" u bënë të qarta menjëherë sapo nisi, me shpërthime të raportuara në disa zona kohore në gjithë territorin rus – që nga veriu i largët në Murmansk mbi Rrethin Arktik, deri në rajonin e Amurit në lindje, më shumë se 8,000 km larg nga Ukraina.
Ministria Ruse e Mbrojtjes konfirmoi se sulmet kishin ndodhur në pesë rajone – Murmansk, Irkutsk, Ivanovo, Ryazan dhe Amur – por tha se avionë ishin dëmtuar vetëm në Murmansk dhe Irkutsk, ndërsa në zonat e tjera sulmet ishin zmbrapsur.
Në fotot e publikuara menjëherë pas sulmit, kreu i Shërbimit të Sigurisë së Ukrainës (SBU), Vasyl Maliuk, shihet teksa shikon një hartë satelitore të bazave ajrore, ku identifikohen qartë vendndodhjet e përmendura nga Rusia.
Operacioni
Maliuk deklaroi se dronët ishin futur fshehurazi në Rusi brenda kabinave prej druri të montuara mbi kamionë, të maskuar nën çati të lëvizshme me telekomandë.
Kamionët, sipas tij, ishin drejtuar në afërsi të bazave ajrore nga shoferë që duket se nuk ishin në dijeni për ngarkesën e tyre; aty më pas dronët lëshoheshin dhe dërgoheshin drejt objektivave.
Video që qarkullojnë online tregojnë dronë që dalin nga çatia e njërit prej automjeteve të përfshira. Një shofer kamioni i intervistuar nga agjencia ruse Ria Novosti tha se ai dhe shoferë të tjerë kishin tentuar të godisnin me gurë dronët që dilnin nga kamioni.
"Ata ishin në pjesën e pasme të kamionit dhe ne hodhëm gurë për t’i ndaluar të ngriheshin në ajër, për t’i mbajtur poshtë," tha ai.
Sipas raportimeve të paverifikuara nga kanali rus në Telegram “Baza” – i njohur për lidhjet me shërbimet e sigurisë – shoferët e kamionëve nga të cilët u ngritën dronët thanë histori të ngjashme: ishin kontaktuar nga “biznesmenë” për të dorëzuar kabina druri në vende të ndryshme në Rusi, dhe më pas morën udhëzime telefonike për vendparkimin. Aty panë të habitur dronët që nisnin fluturimin.
Në një postim triumfues në rrjetet sociale të dielën në mbrëmje, Presidenti i Ukrainës Volodymyr Zelensky – i cili sipas raportimeve ka mbikëqyrur personalisht operacionin – tha se në sulmin e guximshëm u përdorën 117 dronë dhe se “përgatitja kishte zgjatur një vit, gjashtë muaj dhe nëntë ditë”.
Ai shtoi se një nga objektivat ndodhej pranë një zyre të shërbimit sekret rus FSB.
Rusia deklaroi se ka ndaluar persona në lidhje me sulmin, por Zelensky tha se ata që ndihmuan në organizimin e operacionit “u tërhoqën nga territori rus... ata tani janë të sigurt”.
Në një postim të fshirë tashmë në Telegram, autoritetet lokale në qytetin Ust-Kut në rajonin Irkutsk thanë se po kërkonin një 37-vjeçar të lindur në Ukrainë në lidhje me sulmin ndaj bazës ushtarake ajrore Belaya.
Dronët
Pamjet e publikuara nga SBU tregojnë dhjetëra dronë të vegjël të zinj, të vendosur në mënyrë të rregullt në kabina druri brenda një magazine, që sipas blogerëve ushtarakë rusë ndodhej në Chelyabinsk.
Dr. Steve Wright, një ekspert britanik për dronët, tha për BBC se mjetet e përdorura ishin dronë të thjeshtë të tipit kuadrokopter që bartnin ngarkesa të rënda.
Ai shtoi se ajo që e bënte këtë sulm “jashtëzakonisht të veçantë” ishte aftësia për t’i kontrabanduar dronët në Rusi dhe më pas për t’i komanduar nga distanca – që sipas tij ishte bërë me lidhje satelitore apo internet. Zelensky deklaroi se secili nga 117 dronët kishte pilotin e vet.
Dr. Wright sugjeroi gjithashtu se dronët ndoshta janë fluturuar me ndihmën e GPS-it, por edhe kanë mundur të kapërcejnë ndërhyrjet lokale të sinjalit nga sistemet ruse duke u komanduar në mënyrë manuale.
Kievi nuk ka zbuluar detaje mbi origjinën e dronëve, por që nga nisja e luftës, Ukraina ka arritur të prodhojë në mënyrë efikase dronët e saj – dhe është e mundur që këta të jenë prodhuar në vend.
Objektivat
“Rusia ka pësuar humbje të prekshme dhe me të drejtë,” tha Zelensky në mesazhin e tij të mbrëmjes.
Sipas autoriteteve ukrainase, janë goditur 41 bombardues strategjikë dhe “të paktën” 13 janë shkatërruar. Moska nuk ka konfirmuar humbje konkrete, përveçse ka thënë se disa avionë janë dëmtuar.
Video të verifikuara nga BBC tregojnë avionë të dëmtuar në bazat ajrore Olenegorsk në Murmansk dhe Belaya në Irkutsk.
Bombarduesit strategjikë që besohet të jenë goditur përfshijnë Tu-95, Tu-22 dhe Tu-160. Riparimi i tyre do të jetë i vështirë dhe, për shkak se nuk janë më në prodhim, zëvendësimi i tyre është i pamundur.
Imazhe satelitore me radar të publikuara nga Capella Space tregojnë të paktën katër bombardues rusë të shkatërruar ose rëndë të dëmtuar në bazën ajrore Belaya. Këto përputhen me pamjet nga dronët ukrainas që tregojnë sulme mbi një Tu-95.
“Sipas ligjeve dhe zakoneve të luftës, kemi goditur objektiva absolutisht legjitime – baza ushtarake ajrore dhe avionë që bombardojnë qytetet tona të qeta,” deklaroi kreu i SBU Vasyl Maliuk.
Bombarduesit Tu-95 thuhet se kanë kryer një sulm të madh me raketa Kh-101 ndaj Ukrainës vetëm javën e kaluar. Çdo avion mund të mbajë tetë raketa lundrimi të drejtuara dhe çdo raketë ka një ngarkesë shpërthyese prej 400 kg.
Gjithashtu, raportohet se janë vënë në shënjestër edhe avionët spiunë A-50. Këto janë mjete tepër të vlefshme që rrisin aftësinë e Rusisë për të interceptuar raketat ukrainase dhe për të ndërmarrë sulme.
Nuk dihet saktësisht sa avionë A-50 ka Rusia – por në shkurt 2024, shefi i inteligjencës ushtarake ukrainase Kyrylo Budanov tha se numri ishte tetë, ndaj çdo humbje ose dëmtim do të ishte një goditje serioze për Moskën.
Në një postim në rrjetet sociale, SBU tha se operacioni “Rrjeta e Merimangës” i kushtoi Rusisë 7 miliardë dollarë (5.2 miliardë paund).
Mediet shtetërore ruse qëndruan të heshtura për sulmet, ndërsa programet kryesore televizive të së dielës mbrëma cituan vetëm deklaratat e autoriteteve rajonale. Të hënën në mëngjes, lajmi ishte zhdukur nga buletinet.
Në internet dhe përtej, ukrainasit festuan, me dikë që e quajti operacionin “titanik”.
“Sigurisht, jo gjithçka mund të zbulohet për momentin,” shkroi Zelensky në Telegram, “por këto janë veprime ukrainase që pa dyshim do të hyjnë në librat e historisë.”/BBC
Komente
Duket qe nuk eshte pune e bere nga Ukraina sepse nuk ka mjetet per ta ber kete por mos harroni qe dardha e ka bishtin mbrapa dhe kjo nuk do te kaloje pa pasoja te renda per Ukrainen dhe per ata qe iishin organizatooret
Përgjigju