NË VEND TË PROLOGUT…
Këmbanat thirrën hareshëm simfoninë e gëzimit të madh, të shtunën në fronëzimin e Kryepiskopit të ri të Tiranës, Durrësit dhe Gjithë Shqipërsië, Fortlumturisë tij, Joan. Simfonia triumfuese pushtoi jo vetëm qiellin dhe hapësirat e grigjës shqiptare, por edhe skaje të tjera të dheut. Tashmë ethet e Shoelit ishin sfiduar sërish. Paradoks i madh historie! Zoti sërish e mbajti premtimin, si dikur për kombin e lashtë dhe të parin që përqafoi kryqin, krishterimin. “Nga Jerusalemi e përqark deri në Iliri, kam shpallur plotësisht Ungjillin e Krishtit, siç thotë Pavli i Kombeve (Rom.15:19). Shën Pavli, apostull i parë që do të vinte të shkelte tokën tonë me këmbën e tij dhe goja e tij të fliste fjalët e ungjillit për paraardhësit tanë, fiset e Ilirisë, që Ptolemeu (168 para Krishtit) i quante Alban, të përhapte krishterimin siç e thotë ai në Shkrimin e Shenjtë.
Të ndërtonte si arkitekt themelues i krishterimit, kishën apostolike të ilirisë, shekulli I, viti 58 pas Krishtit. Siç pohon dhe dokumenton: “Sipas hirit të Perëndisë që më është dhënë, si arkitekt I ditur, unë kam hedhur themelin dhe një tjetër ndërton mbo të, por secili të ketë kujdes sesi ndërton mbi të, sepse askush nuk mund të hedhë themel tjetër, përveç atij që është hedhur I cili është Jisu Krishti” (1 Kor. 3:10-11). Të dorëzonte barinjtë siç thotë tradita, siç dorëzoi shën Pavli, apostull, episkop Marinin, një nga 70-të dishepujt e Krishtit, gjatë udhëtimit të tij për në Iliri, në stacionin Romak, Klaudiana, Peqin i sotëm (Vep. Ap. 17:1). Të vendoste, siç besohet në traditën e Krishterë, peshkopin e parë të Durrësit, shën Qesarin, ku kishte një komunitet të përbërë nga disa familje të krishtera, që formomin kishën apostolike në këtë qytet, pohuar nga Farlati në veprën e tij “Illyricum Sacrum”, që ndodhet si dokument në kishën e vjetër të Jerusalemit. Themeli i Kishës Apostolike ne Iliri, që vendosi apostull Pavli, mbeti i palëkundur, sepse u themelua mbi shkëmbin që është Krishti, ashtu si vetë Ai e tha: “Dhe dyert e ferrit nuk do ta mundin atë”. (Mt. 16:18).
Historia përsëritet si dikur në Illirinë e hershme. Do të vinte si enë e zgjedhur e Perëndisë, si thotë Patriarku I Patriarkanës Ekumenikë të Stambollit, Bartolomeu I: “Kryepiskopi Anastas që erdhi si dhuratë që Zoti i bëri njerëzimit”. Himnet kryq-ngjallësore shpërndanë kudo dritën e ngjalljes, të jetës. Kryebariu do lutej me shpresë për shqiptarët dhe do të thërriste psalmin “O Zot, o Zot, shtjer syrin prej qiellit, dhe shiko dhe vizito dhe rregullo këtë vresht të cilën e ka mbjellur dora jote e djathë”.
KUSH DO TË SHKOJË PËR MUA? – JA KU JAM, O ZOT, MË DËRGO MUA…
Fjalët e profetit Isaia “Kush do të shkojë për mua”? (Isaia 6:8a), që Kryepiskopi kërkonte barinj në një kishë gërmadhë gjetën menjëherë përgjigje: “Ja ku jam, o Zot, më dërgo mua”, (Isaia:6:8b), nga një djalosh i ri i etur për dashurinë e Krishtit, i zjarrtë për rrugën e Kryqit, i shumëvuajtur në adhurimin e tij. 20 vjet me radhë lutja e tij, dëgjesë në fshehtësi, në kishë të nëndheshme. Një zjarr hyjnor, si dikur nxënësit e Krishtit, e kishin pushtuar si ethe të një bekimi që kërkonte dhe thirrte Perëndinë papushim derisa ta dëgjontë lutjen e tij për popullin që dergjej në errësinë e mëkatit dhe në prangat e varojve të vdekjes, që siç thotë Shkrimi i Shenjtë “na kishin pushtuar”.
Në vitet ’70, në errësirën e ateizmit, ai shfletonte faqet e ndritshme të Ungjillit. Dëgjonte dhe nguliste në zemër fjalët e përjetshme të Shkrimit të Shenjtë “Perëndia e deshi aq botën, sa dha Birin e tij të vetëmlindurin, që, kushdo që beson në të, të mos humbasë, por të ketë jetë të përjetshme”, Jn.3:16 dhe “Mos kini frikë… ejani pas meje, …unë jam me ju gjithë ditët, deri në mbarim të botës”.
“Drita ndriçon në errësirë, dhe errësira nuk e mundi dot” (Jn. 1:5). Joani i ri merrte pjesë me përulësi në Misteret e Kishës, ku kungohej me Trupin dhe Gjakun e Shenjtë të Krishtit. Edhe pse errësira përshtjellonte jetën ai nuk shihte fundin pa kuptim të jetës, varrosje, të paudhësisë së terrorit të kuq, por përtej errësirës shihte dritën që do të përjetonte të ardhmen, jetën, duke marrë pjesë në Kryqin si shpëtim, si Ngjallje, sepse forcohej nga premtimi hyjnor ''Unë jam drita e botës; kush më ndjek nuk do të ecë në errësirë, por do të ketë dritën e jetës''. (Jn.8:12).
Përjetimi i thellë, i guximshëm, devocion i patreguar për besim, mëkuar nga nuni i tij, euriditi Petro Zheji, motrat Cico, Theofan Papa, do të bëjë që prifti hero, atë Kozma Qirjo, të pagëzoje të riun Joan që në vitet e shkollës së mesme. Mësimet që predikonte, kleriku Kozma Qirjo, organizuar në fshehtësi, ishin si përjetim i Kishës që rritej e forcohej në katakombe gjatë persekutimeve të egra të paganëve. Kjo bërthamë besimtarësh përngjasonte mbledhjet që Jisui bënte me rrethin e ngushtë me dishepujt e tij. Përjetim që Joanin i ri do ta mbushë me optimizëm dhe guxim duke shpresuar në Zotin që inkurajon “Mos ki frikë, o grigjë e vogël” (Lk.12:32).
Në patosin e rrugës, Joani i ri do të ndjejë, edhe pse në SHBA, që një takim me Kryebariun që kishte ardhur në Shqipëri, të lumurin Anastas, do t’i ngjallte atij më shumë shpresë, më shumë vendosmëri, për t’i shërbyer më fort Kryqit që tashmë e kishte përqafuar dhe e mbartte.
Me shumë dashuri, Kryepiskopi Anastas, do ta pranojë kërkesën e tij, do ta plotësojë dëshirën e tij të zjarrtë, të madhe që e kishte pushtuar për t’i shërbyer rrugës së Kryqit, Krishtit vetë. Më në fund, Joani, do të mbarte Kryqin Ngjallësor të jetës, se ai “është jetë dhe ngjallje”. Në shkurt të v.1994 dorëzohet dhjakon, 4 dhjetor po të atij viti dorëzohet prift dhe jep mësim në Akademinë Theologjike, duke shërbyer me devotshmëri me njohuritë e marra nga studimet të shkëlqyera për Theologji në Amerikë dhe duke zbatuar porosinë ungjillore “…duke i mësuar të zbatojnë të gjitha gjërat që unë (Zoti) ju kam urdhëruar”. (Mth.28:20a)
Edhe pse e diela e Zotit tashmë përjetohej në zemrat e besimtarëve, kisha ende s’kishte barinj, s’kishte episkopë për ta udhëhequr grigjën, për ta mësuar me të vërtetat e Perëndisë. Kjo nevojë urgjente do ta obligonte shpirtërisht atë Joanin që në v.1995 të shkojë sërish në Amerikë për studime të mëtejshme në Universitetin Holy Cross Greek Orthodox School of Theology në Boston, USA, për t’u rritur si bari i denjë me përkushtimin e tij ndaj Krishtit dhe grigjës. Patosi i tij i madh hyjnor do të bënte që atë Joani të rreshtohej në listën kombëtare të Dekanit “The National Dean’s list” ku shënoheshin emrat e studentëve më të shkëlqyer, më të përzgjedhur nga të gjithë universtitetet e SHBA-së, për rezultate të larta në vitin akademik ’95-’96.
Veneracioni i thellë për Zotin, për lutje e studim e lartëson atë në gradën e Arkimadritit. Përkushtimi i pandërprerë, hyjnizim i mëtejshëm i jetës së tij, kushtuar rrugës, grigjës, Jisuit, do ta bëjë atë Joanin, të vlerësohet si kanditat i shkencave në Holy Cross, Boston. Ngazëllimi i dijeve për Perëndinë do ta bëjë atë Joanin të përcjellë tek të rinjtë urtësinë hyjnore, dije dhe shkencë, duke ushqyer tek ata dashurinë për të ndjekur rrugën e Krishtit, si studentët Nikolla Hyka, Andon Merdani, Asti Bakallbashi, të cilët sot janë udhëheqës grigje, Mitropolitë të dioqezave imzot Nikolla, Mitropolit i Apollonisë dhe Fierit, imzot Andoni, Mitropolit i Elbasanit, Shpatit dhe Librazhdit, dhe imzot Astit, Mitropolit i Beratit, Vlorës, dhe Kaninës dhe shumë të tjerë që sot shërbejnë si klerikë të përgatitur dhe katekistë në të gjithë Shqipërinë.
ATY KU ISHTE SHPALLUR VDEKJA, IKONA E NGJALLJES – SHPRESË
Zoti e thirri tashmë bariun e tij për të ngjallur shpresë, aty ku ajo kishte humbur.
Brenda në shpirtin e tij kumbonte thellë kërkesa ungjillore e Zotit “Të korrat janë të mëdha, por punëtorë ka pak, lutjuni Zotit të të korrave të dërgojë punëtorë në të korrat e veta” (Lk. 10:2). I bindur nevojave të Kishës, dhemshurisë për grigjën, atë Joani, v.1998, pas 44 vitesh heshtjeje vdekjeje të Kishës, do të ngrejë Kryqin e bariut, si Mitropolitit i Korçës, “që t’i japë krahë shpirtit, t’i marrë njerëzit dhe t’ia japë Perëndisë”, (shën Grigor Theologu).
Emri Joan, nxënës i dashur i Zotit, që ai do të marrë në pagëzim, në atë errësirë të egër të komunizmit, do ta hirësojë Joanin bir i dashur, i parëlindur i Kryepiskopit Anastas.
… U largove biri im i dashur, jashtë shtetit gjatë viteve të përsekutimit, edhe pse kishe marrë diplomën e Universitetit të Tiranës, duke mos përfillur rreziqet që kishte një ngjarje e madhe në atë periudhë. U largove jashtë shtetit, veçse për t’u përgatitur më mirë theologjikisht për misionin tënd të bariut të Kishës. U ktheve. U hirotonise dhe me vetmohim po merr pjesë gjatë viteve të fundit në udhën e mundimshme apostolike të Kishës së Shqipërisë.
“Eja i dashur, Joan, hyr tani në gëzimin e Zotit tënd, që me fuqinë e Shpirtit të Tërëshenjtë, me uratat dhe urimet të Tërëshenjtërisë së Tij të Hirshme, Patriarkut Ekumenik, Bartolomeu I, të vëllezërve tanë të zgjedhur e të shtrenjtë, Hirësisë së Tij Mitropolitit të Pergjit, z. Evangjelos, Hirësisë së Tij, Mitropolitit të Filadefias, Meliton, eja në lutjet e priftërinjve dhe popullit të zgjedhur të Shqipërisë, Brenda në hieroren e shenjtë, për të marrë hirin e Shpirtit të Tërëshenjtë, për rrugën tënde të re, e cila nuk është prehje në ndonjë fron, por është pranim me gjithë shpirt i Kryqit, rrugë sipas vullnetit të Perëndisë, deri në fund”.
… “përpiqu, i dashur, Joan, në këtë mënyrë të jetosh thirrjen dhe misionin tënd episkopal, duke i shërbyer Kishës, të cilën Zoti “e fitoi me gjakun e Tij” (Vep. Ap. 20:7).
“Kush të dojë të vijë pas meje, le të mohojë veten e tij, edhe le të ngrerë kryqin e tij, edhe le të vijë pas meje. Sepse ai që të dojë të shpëtojë jetën e tij, do ta humbasë atë; edhe ai që të humbasë jetën e tij për shkakun tim, do ta gjejë atë. Sepse ç’dobi ka njeriu, në fitoftë tërë botën, e të dëmtojë shpirtin e tij? Apo ç’do të japë njeriu në këmbim të shpirtit të tij?” Mt.16:24-26
Fort i Hirshmi Joan gjeti dritën, shpëtimin, ngjalljen duke ngritur kryqin dhe duke mohuar veten.
Fjala profetike e Kryepiskopit Anastas, u realizua. 27 vjet punë, përkushtim, devicion për Krishtin, grigjën, Kishën, ringritën dhe lulëzuan Mitropolinë e Shenjtë dhe të Perëndishpëtuar e Korçës, në drejtimin e Mitropolitit Joan. 32 klerikë vendas, të arsimuar teologjikisht shërbejnë me përkushtim dhe dashuri popullit të Perëndisë. 7 mësues të Edukimit të Krishterë punojnë me devotshmëri me grupe fëmijësh dhe të rinj për të ngjizur besimin, në udhën e Perëndisë, sipas porosisë “Ligjin tënd, o Zot, mësojmë brez pas brezi”. Për më se 25 vjet kopshti “Frymë Dashurie”, në qytetin e Korçës, Pogradecit, përcjell dijen, frymën e humanzimit njerëzor të fëmijët e vegjël, si vazhdueshmëri e jetës dhe komunitetit orthodhoks. 90 nxënës në Kolegji “Platon”, institucion arsimor, ndër më të mirët në Korçë, studiojnë për formim intelektual me dije të thella arsimore shkencore. Përgatitja e qytetarëve të denjë, prioritet për përfaqësimin e vlerave më të mira humane, shpirtërore. Në çdo fshat, kisha të ndërtuara nga themelet dhe të tjera të rikonstruktuara dhe të rindërtuara. Shërbesa e Dashurisë, mencë që ushqen të varfrit për ditët e javës për më shumë se 25 vjet, funksionon duke përmbushur detyrimin ungjillor, porosinë e Krishtit “…Sepse pata uri dhe më dhatë për të ngrënë, pata etje dhe më dhatë për të pirë; isha i huaj dhe më pritët isha i zhveshur dhe më veshët, isha i sëmurë dhe ju më vizitonit", (Matteu 25: 35-36a). Iniciativë e mbështetur në ndjenjat humane dhe contribute që besimtarët e Korçës ofrojnë për këtë mensë, si solidaritet për të mbajtur dhe ndihmuar njëri-tjetrin. “…isha i sëmurë dhe ju më vizitonit”, porositi Krishti. Klinika Diagnostikuese Ungjillëzimi, për më shumë se 25 vjet kontribuon me humanizëm të madh për jetën. Falas ilaçe për të gjithë pa dallim besimi. Shërbime diagnostikimi. Laborator. Falë besimit te Kisha Orthodhokse, dashamirës ofrojnë ndihma dhe medikamente të ndryshme mjekësore.
Çdo ditë të javës funksionojnë shtatë kisha në shërbim të grigjës së Krishtit, të ndërtuara pothuajse nga themelet. Rikthimi në identitet i Katedrales historike të Burimit Jetëdhënës, projekt i fundit në realizim.
Ky realitet mrekullon sot çdo visitor vendas dhe të huaj që vjen në Korçë, tashmë shndërruar në një destinacion pelegrinazhi dhe atraksioni spiritual. Pashka, Krishtlindja, Uji i Bekuar, Fjetja e Hyjlindëses (Shën Maria) dhe mjaft festa të tjera kishtare sot kanë marrë karakter mbarëpopullor, duke e bërë Korçën qytetin e festave orthodhokse.
Apoteoza e Zotit, thirrja në Altar, do ta lartësojë në rrugën e Kryqit, jo vetëm në Hirin e Perëndisë, por do ta lartësojë integritetin e tij si Theolog, Filozof, Akademik, Historian, Personalitet publik, Përkthyes, Botues, Poliglot, zotërues i shumë gjuhëve, latinisht, anglisht, frëngjisht, italisht, greqisht, hebraisht etj.
Mësues i së vërtetës së Perëndisë, fort i hirshmi Joani, synon që të gjitha dijet tjua përcjellë grigjës, të gjithëve. … “Personi që e do Zotin e vlerëson njohurinë për Zotin më shumë se çdo gjë të krijuar nga Zoti dhe e ndjek këtë njohuri me zjarr dhe pa pushim" (Shën Maksim Konfesori).
Në 1994 e në vazhdim, boton në Gazetën “Ngjallja”, Njohuri për besimin tonë Orthodhoks, Shenjtorët Iliro –Shqiptar.
Në 1995 boton tekstin e parë të Dogmatikës së Kishës Orthodhokse.
Në 1996, boton librin bazë të doktrinës së krishterë “Mbi Shpirtin e Shenjtë”, të shën Vasilit të Madh.
1997- 2002 sjell në gjuhën shqipe katër vëllimeve të Besimi Orthodhoks: Doktrina, Adhurimi, Historia e Kishës, Spiritualiteti.
Në vitin 2000, themelon revistën periodike më të rëndësishme “Tempulli”. Kryetar, kontribues kryesor i saj, “vazhdues i gjurmëve të barinjve shpirtërorë, vizionarë, ndërthurje e bukur, e natyrshme, e njeriut të mendimit dhe veprimit”, është etiketuar, vlerësuar puna e tij shkencore nga intelektualë dhe personalitete të botës së shkencës dhe kulturës.
Në vitin 2003, boton në gjuhën shqipe një tjetër thesar për Kishën librin “Shën Siluan Athoniti”.
Përkushtimi i tij i palodhur pasuron literaturën e krishterë dhe jo vetëm me mësime dhe predikime të fjalës së Zotit, por edhe me qindra artikuj shkencorë për gjuhën, hostorinë, artin, filozofinë etj.
Ndjekja me veneracion e udhës së Krishtit, imitimi i jetës së shenjtorëve, përkushtimi në urtësi, deri në martirizim, do të bëjë të vlerësohet për punën dhe përkushtimin e tij.
“Për kontribut të shquar në kultivimin e tolerancës dhe mirëkuptimit fetar. Shkencëtar, botues, përkthyes i librave teologjikë në gjuhën shqipe. Ndihmues në emancipimin dhe vëllazërimin qytetar për Qarkun e Korçës dhe më gjerë”, korrik 2003, “Qytetar Nderi i Qarkut Korçë”.
“Për merita të shquara për ringjalljen e besimit si dhe për veprat e shumta në fushën humane dhe sociale”, akorduar nga Këshilli bashkiak i qytetit të Korçës, në gusht 2008, “Qytetar Nderi”.
…. “Personalitet i shquar i botës shpirtërore dhe fetare, humanist i madh, përkthyes, themelues i revistës periodike “Tempulli”, duke dhënë ndihmesa të shquara në fushën e kulturës, arkeologjisë, filozofisë, teologjisë, historisë, albanologjisë etj.; bashkëpuntor i ngushtë dhe mik i Universitetit “Fan S. Noli”, me rastin e 20-vjetorit të fronëzimit të tij si Mitropolit i Korçës”, korrik 2018, Universiteti “Fan S. Noli” Korçë, “Doctor Honoris Causa”.
“Si një vlerë me përmasa kombëtare dhe ndërkombëtare, si shembulli më model i promovimit të paqes, harmonisë dhe bashkëjetesës fetare. Respekt dhe mirënjohje pafund për tërë kontributin e tij të shquar në shërbim të komunitetit dhe njerëzve në nevojë”, maj 2019, Bashkia Tiranë, Çertifikatë Mirënjohje.
KAPITULL I RI, MUNDIME KRYQI, KOHË POSTMODERNE
Këmbanat e së dielës ftuan hareshëm grigjën të psalë “Perëndia është Zoti dhe u shfaq ndër ne, i bekuar është ai që vjen në emrin e Zotit”.
E diela e dytë e Kreshmës së Madhe, udhëtimit drejt Pashkës, kujtim i shën Grigor Pallamait, udhërrrëfyesit të rrugës drejt Kryqit dhe Pashkës, asketit të madh të shek. 14, Kryepiskopit të Selanikut, solli si përjetim hyjnizues vazhd për Kishën Orthodhokse dhe Shqipërinë, lajmin e madh historik të zgjedhjes së Kryepiskopit ri Joanit.
Më 16 mars 2025, në përputhje me Traditën e Shenjtë dhe Statutin e Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, mbahet në Qendrën Sinodike, Tiranë, mbledhja e Sinodit të Shenjtë të Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, për zgjedhjen e Kryepiskopit të ri. Pas lutjes, anëtarët e Sinodit të Shenjtë, nën kryesinë e Mbikëqyrësit të Fronit Kryepiskopal, Fort të Hirshmit Mitropolitit të Korçës, Joan, me vota kanonike në mënyrë unanime zgjodhën njëzëri pasuesin e të ndjerit Kryepiskopit Anastas.
Fort i Hirshmi Joan, Mitropoliti i Korçës, u zgjodh Kryepiskop i Tiranës, Durrësit dhe Gjithë Shqipërisë dhe Primat i Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë.
Sinodi i Shenjtë njoftoi zyrtarisht para besimtarëve të ndodhur Katedralen e mbushur plot dhe në oborrin e saj rezultatin e zgjedhjes të nënshkruar nga të gjithë Kryepriftërinjtë e Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë: Mitropolitët e Korçës, Gjirokastrës, Apolonisë, Elbasanit, Beratit, Amantias dhe Episkopi i Krujës. Lajm ky që u prit në një atmosferë gëzimi dhe lavdërimi ndaj Zotit, I shoqëruar më thirrjen “Aksios” (I Denjë) dhe duartorikitje të forta për Primatin e ri të Kishës së Shqipërisë. Kryepiskopi i ri, Imzot Joani lexoi Mesazhin e Madh dhe e nënshkroi atë në Tryezën e Shenjtë, duke konfirmuar zyrtarisht pranimin e detyrës së lartë.
E diela pasuese, e treta javë e Kreshmës së Madhe, që përkon me kujtimin e Kryqit, do ta gjente Kryepikop Joanin, në Korcë, në grigjën e tij që I shërbeu me përulësi për 27 vite dhe që e deshi, siç pohoi ai, aq shumë. Kryq që ai e mbarti me shumë dashuri që në rini, e përjetoi për shumë vite në dioqezën e Korçës, që vazhdja tashmë e rrugës së Kryqit do ta ngarkonte atë më një peshë edhe më të rëndë, më të vështirë, por edhe aq të shenjtë, aq fisnike, si Kryebari, si Primat i Kishës së Shqipërisë.
29 mars 2025, Katedralja “Ngjallja e Krishtit”, në Kryeqytet, simbol ngjadhënjimi, ngjalljeje i Krishterimit shqiptar, përjeton si rrallë herë simfoninë më të bukur, hyjnizuese të pritjes së Primatit të Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, Fortlumturisë së Tij, Joan, me ngazëllimin hyjnor plot nderim populli shpresëtar i Perëndisë himnon psalmin “Prej Zotit u bë kjo, dhe është e çutitshme në sytë tanë” dhe “Sa të mëdha janë veprat e tua, o Zot, të gjitha i ke bërë me urtësi”.
Përfaqësues nga e gjithë bota, si rrallë ndonjëherë, gjendet në Katedralen “Ngjallja e Krishtit”. Presidenti i Republikës së Shqipërisë, Shkëlqesia e Tij, z. Bajram Begaj, Kryetarja e Kuvendit, znj. Elisa Spiropali, Zëvendëskryeministrja dhe Ministrja e Infrastrukturës dhe e Energjisë, znj. Belinda Balluku, Ministri për Evropën dhe Punët e Jashtme, z. Igli Hasani.
Ministri i Mbrojtjes i Greqisë, z. Nikos Dendias, Ministrja e Arsimit të Greqisë, znj. Sofia Zacharaki.
Kryepiskopi z. Flavio Pace, I Selisë së Shenjtë të Vatukanit.
Mitropolitët: Emanuel i Kalqedonës dhe Serapioni i Paramithisë, Filiatëve dhe Gjiromerit, Patriarkana Ekumenike, Serafimi i Zimbabvesë dhe Angolës, Patriarkana e Aleksandrisë, Ignati Al-Houshi i Francës, Evropës Perëndimore dhe Jugore, Patriarkana e Antiokisë, Nektari i Anfidonit, Patriarkana e Jerusalemit, Nestori i Korsunit dhe Evropës Perëndimore, Patriarkana e Rusisë, Theodhosi i Rashkës-Prizrenit dhe Arsenio i Nishit, Patriarkana e Serbisë, Nifoni i Tërgovishtit, Patriarkana e Rumanisë, Serafimi i Nevrokopit dhe Grigori i Vracës, Patriarkana e Bullgarisë, Gerasimos Sarasenicze i Zugdidit dhe Çaisit, Patriarkana e Gjeorgjisë, Peshkopi Kristofor i Karpasias, Kisha e Qipros, Justini i Krenës së Re, Athanasi i Sisanit dhe Siatistës, Nektari i Korfuzit, Kaliniku i Kosturit, Kisha e Greqisë, Peshkopi Pavllo (Tokajuk), Kisha e Polonisë, Kryepeshkopi Gjergji i Mihalovcës dhe Kosicës, Kisha e Çekisë dhe Sllovakisë, Josifi i Tetovës dhe Gostivarit dhe Jakovi i Shtipit, Kisha e Maqedonisë së Veriut, Nikodhimi i Bostonit, Kisha Orthodhokse e Amerikës – OCA. Priftmurgu Irine, Patriarkana e Jerusalemit, arkimandritët Irine dhe Andrea, Patriarkanat e Moskës dhe të Serbisë.
Hyrja e Kryepiskopit të ri në Katedrale nis ceremoninë madhështore. Episkopi i Krujës, hirësi Anastasi, hap ceremoninë, përcjell qarkoren e Sinodit të Shenjtë të shpalljes së Kryepiskopit të ri.
SINODI I SHENJTË I KISHËS ORTHODHOKSE AUTOQEFALE TË SHQIPËRISË
Drejtuar klerit të devotshëm dhe popullit shpresëtarë të Kryepiskopatës së Hirshme të Tiranës.
Fort të respektuar klerikë dhe të gjithë ju, të krishterë të bekuar të Kryepiskopatës së Hirshme të Tiranës, hiri i Perëndisë dhe Zotit të Gjithëpushtetshëm qoftë me ju!
Zoti ynë Jisu Krishti, nga dashuria e tij e pakufishme për njerëzit, u bë njeri për shpëtimin tonë dhe themeloi Kishën e Shenjtë me qëllim që brenda saj të gjithë besimtarëve të gjejnë shpëtim, përmes mësimit, shenjtërimit dhe udhëheqjes së tyre nga Apostujt e Shenjtë dhe pasuesit e tyre baritor që e drejtuan atë. Këta, Ai i caktoi gjithashtu si vazhdues të veprës së Tij shpëtimtare, sipas fjalëve të tij: “Sikurse Ati më dërgoi mua, ashtu edhe unë ju dërgoj ju” (Jn. 20:21). “Kush ju dëgjon ju, më dëgjon mua e kush nuk ju pranon ju, nuk më pranon as mua. Kush nuk më pranon mua, nuk pranon as atë që më ka dërguar” (Luka 10:16). “Kush ju pranon ju, më pranon mua dhe kush më pranon mua, pranon atë që më ka dërguar” (Mattheu 10:40).
Sipas mësimit të Kishës sonë, Biri dhe Fjala e mishëruar e Perëndisë, zotëron tri aksioma të shenjta: aksiomën kryepriftërore, profetike dhe mbretërore. Këtë aksiomë të trefishtë Ai ia përcolli Nxënësve dhe Apostujve të Tij të Shenjtë dhe, më tej, ky hir u transmetua përmes Shpirtit të Shenjtë nëpërmjet Misterit të Priftërisë tek pasardhësit e tyre, domethënë tek Episkopët e Kishës së Tij. Për këtë arsye, Kisha nuk mund të kuptohet pa ta. “Pa këta, Kisha nuk mund të quhet Kishë,” ka shkruar Ati Apostolik, Ignat Hyjmbajtësi. As besimtari nuk shpëtohet, nëse qëndron jashtë Kishës; por as nuk përfiton, nëse qëndron brenda saj, pa Shërbyesit (Ikonomët) e Mistereve Hyjnore, domethënë pa Barinjtë dhe Mësuesit e saj.
Ndër ta, në krye qëndron Episkopi, ai që gjendet “në vendin dhe në formën e Krishtit”, të cilit i është besuar detyra më e lartë. Kësisoj, bëhet e qartë rëndësia tejet e madhe e detyrës episkopale në Kishën Orthodhokse dhe domosdoshmëria qenësore e saj.
Prandaj, Sinodi i Shenjtë i Hierarkisë së Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, me kujdesin dhe dashurinë e saj për grigjën e Kryepiskopatës së Hirshme të Tiranës, u mblodh në Qendrën Sinodike, në Tiranë, më 16 mars të vitit shpëtimtar 2025, pas Liturgjisë Hyjnore dhe, me vota kanonike, zgjodhi unanimisht dhe vendosi në detyrën e Kryepiskopit të Tiranës, Durrësit dhe të gjithë Shqipërisë, Mitropolitin e Korçës, Imzot Joanin, një hierark i sprovuar dhe i zellshëm, punëtor i denjë i Ungjillit, predikues i Fjalës Hyjnore dhe bartës i një përvoje të pasur kishtare, i denjë për të përmbushur detyrën e madhe dhe të lartë të shërbesës kryepiskopale. Po atë ditë, u krye edhe shpallja solemne e Mesazhit të Vogël dhe të Madh.
Kështu, pra, Fortlumturia e Tij, Kryepiskopi i Tiranës dhe i gjithë Shqipërisë, Imzot Joani, u shpall me anë të Hirit Hyjnor të Shpirtit të Tërëshenjtë dhe Misterkryes, bari shpirtëror i vërtetë, kanonik dhe i ligjshëm si dhe mbrojtës shpirtëror i Kryepiskopatës së Hirshme të Tiranës. I është dhënë e drejta të bekojë dhe të shenjtërojë si Kryeprift të gjithë të krishterët, si edhe të kryej të gjitha detyrat kryepiskopale që nga momenti i ngjitjes në Fronin e Shenjtë të Kryepiskopatës. Ai ka, gjithashtu, të drejtën për të gjykuar dhe shqyrtuar çdo çështje kishtare, sipas Kanoneve të Shenjta dhe Ligjeve.
Duke jua bërë sot të ditura këto me gëzim të madh, Sinodi i Shenjtë i Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë këshillon de urdhëron që të pranoni Fortlumturinë e Tij, Kryepiskopin e Tiranës dhe të gjithë Shqipërisë, Imzot Joanin, si Kryepiskopin tuaj kanonik dhe të ligjshëm, t’i bindeni dhe t’i nënshtroheni me dëshirë, sipas porosisë së Shkrimit të Shenjtë: “Bindjuni krerëve tuaj dhe nënshtrojuni atyre, pasi ata rrinë zgjuar për shpirtrat tuaj, meqenëse do të japin llogari para Perëndisë” (Heb. 13:17). Të gjithë klerikët le ta përmendin emrin e tij në çdo Liturgji Hyjnore, në çdo Shërbesë të Shenjtë dhe në çdo Lutje, sipas Rregullit të Kishës dhe të gjithë le t’i japim atij, si atit tonë shpirtëror, çdo nderim që i takon.
Hiri i Kryebariut dhe Shpëtimtarit tonë, Jisu Krisht dhe mëshira e tij e madhe qoftë me të gjithë ne!
Mitropoliti i Apolonisë dhe Fierit, hirësi Nikolla, përshëndeti i pari në emër të Sinodit të Shenjtë. Pasi përshkroi historinë e ndritshme të Krishterimit në Shqipëri dhe u ndal në shenjorët e saj, dhe në ngjarjen kryesore të shpalljes së Autoqefalisë në vitit 1922, pranuar dhe bekuar nga Patriarkana Ekumenike në vitin 1937, Hirësi Nikolla u ndal edhe në figurat si Fan Noli, Visarion Xhuvani, Agathangjel çamçce, Kristofor Kisi, Evlogj Korita etj, të cilët ishin dhe u bënë pjesë aktive e procesit të shpalljes së Autoqefalisë. Më poshtë u ndal në figurën e atë Kozma Qirjos, motrave Cico, e shumë të tjerëve zemra e të cilëve u bë fron i Krishtit, Perëndi, dhe burim lutjesh për ringjalljen e Kishës orthodhokse.
Duke folur për periudhën e diktaturës komuniste, kur populli i zgjedhur do të përjetonte robërinë e plumbtë dhe shkatërrimin total të kishës, Perëndia dëgjoi, tha ai, klithmën e bijve të tij, dhe dërgoi për ta Mosiun e ri, Kryepiskopin Anastas, i cili do ta udhëhiqte këtë popull për mëse 33 vjet, duke ngjallur shpresën e ngjalljes dhe gëzimin e Jeresalemit të epërm. “Kurrë më nuk doli në Izrael një profet si Moisiu”, ashtu sikurse kurrë nuk do të ketë të dytë si Anastasi i ngjalljes, u zgjodhët ta pasoni Ju, Fortlumturi, si një Jisu i Ri i Navisë. Shërbesa për të cilën ju zgjodhi Zoti është vërtetë e vështirë dhe sfiduese, por ne të gjithë kemi sigurinë se “Zoti do të jetë me ju, ashtu siç ishte me paraardhësin tuaj. Edhe Ai as nuk do t’ju lërë, as nuk do t’ju braktisë,. Jini të fortë dhe kini guxim”. Ne besojmë që kjo është zgjedhje, zgjidhje dhe vullnet i Zotit. Vetë Perëndia ju mirosi ju si një Jisu të Ri të Navisë, që të jeni një bashkëudhëtar me Moisiun Anastas. Ju, keni vërtetuar që e doni vendin tuaj, popullin e vuajtur shqiptar dhe besimtar, duke mos pranuar kërkesa tunduese për të shërbyer larg atdheut. Me të përfunduar studimet Theologjike në SHBA u kthyet menjëherë në Shqipëri për t’ia ofruar veten tuaj Kishës Orthodhokse, pranë Primatit të saj, të lumurit Anastas.
Që prej zanafillës së veprën së tij misionare, Ju, jo vetëm ishit i palërlinduar i tij, jo vetëm u burrëruat në tendën e tij, por ishit edhe një nga bashkëpunëtorët dhe mbështetësit e tij më të ngushtë.
Më pas hirësi Nikolla foli për kontributin e Fortlumturisë në fushën e shkrimeve, teksteve dogmatike, përkthimet, të doktrinës së Krishterë, dhe të jetës së një bariu të mirë, të denjë, të grigjës së tij për 27 vite më radhë në drejtimin e Mitropolisë së Shenjtë të Korçës. Me vota unanime në zgjedhjen tuaj Sinodi i Shenjtë i Kishës, tha hirësi Nikolla, shprehu unitetin e tij. Sot Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë me lutjesh dhe lavdërimesh drejtuar Perëndisë Triadik, ngazëllohet me ngjitjen tuaj në fronin e sak Kryepiskopal. Ju shkëlqyet në të gjitha shërbimet që Kisha ju besoi. Theksojmë drejtimin e Akademisë Theologjike, ku disa nga ne, anëtarët e Sinodit të shenjtë ju kujtojmë me shumë mirënjohje si dekanin dhe mësuesin tonë. Ju përfaqësuat Kishën tonë në misionet e shenjta brenda dhe jashtë vendit, në dialogun kombëtar dhe ndërkombëtar mes kishave. Ne jemi me ju Fortlumturi, se është gjë e mirë dhe e përlqyer që të banojnë vëllezërit së bashku. Me ngritjen e Kryqit tuaj si Primat i Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë të gjithë lutemi dhe ju urojmë: “ Zoti ju mbushtë plot me frymë urtësie, për të udhëhequr popullin e Perëndisë, prandaj lutemi bashkë me Davidin: “Jo neve, o Zot, jo neve, por emrit tënd jepi lavdi, për përdëllimin tënd dhe të vërtetën tënde”.
Prandaj të gjithë ne nga qielli dhe dheu sot dhe në vazhdim lutja jonë do të jetë: “Kujto, o Zot, Kryepiskopin tonë, Joan, të cilin falja kishave të tua të shentjam me paqe, të sigurt, të nderuar, të shëndetshëm, jetë të gjatë dhe shpjegues të drejtë të së vërtetës sate”.
Ikonom, atë Aleks Andoni, përshëndeti në emër të të gjithë klerikëve dhe besimtarëve të kryepiskopatës së shenjtë të Tiranës dhe Durrësit. “Le të jetë fronëzimi juaj një dritë e re, një burim hiri për çdo shpirt që kërkon Zotin, dhe një bekim i përjetshëm për Kishën. I gjithë rrugëtimi i Kryepiskopit tonë të ri, të sapozgjedhur, fortlumturi Joanit, që nga fillimi e deri më sot është një rrugëtim përkushtimi ndaj Krishtit dhe Kishës, një rrugëtim ku ka mbizotëruar dashuria, përulësia, mirënjohja ndaj gjithë besimtarëve orthodhoks. ... Shprehim besimin dhe shpresën se nën udhëheqjen e kryepiskopit të Ri, Kisha do të vazhdojë të rritet dhe forcohet duke ndjekur trashëgimninë e lënë nga Kryepiskopi i ndjerë Anastasi dhe duke u përshtatur me nevojat e Kishës sonë”.
Mitropoliti i Kalqedonës, z. Emanuel, përfaqësues i Tërëshenjtërisë së Tij, Patriarkut Ekumenik, z. Vartholome tha se jehona e gëzueshme e kambanave të kishave në mbarë Shqipërinë ka shpallur me hare zgjedhjen Tuaj, Fortlumturi, duke na thirrur të marrim pjesë në këtë kremtim të shenjtë të Fronëzimit. ... Sot, qëndrojmë në pragun e një kapitulli të ri të historisë së lashtë e të nderuar të Orthodhoksisë në këto troje, një histori e gdhendur me martirizim, besim të palëkundur dhe me forcën e pamohueshme të Ngjalljes nga hiri i persekutimit. ... Fortlumturia juaj, Kryepiskopi Joan, sot ju merrni mbi supe mantelin e shenjtë baritor të grigjës së Krishtit. Rrëfimi i jetës Suaj është thellësisht i ndërthurur me mozaikun e gjallë të Kishës, të cilën tashmë jeni thirrur të udhëhiqni; një histori e thurur me besim të fshehtë, me befasinë e hirit dhe me lulëzimin e mrekullueshëm të besimit.
... Vënia e duarve gjatë dorëzimit nuk është thjeshtë një akt solemn, por një lidhje e shenjtë, sakramentale dhe e drejtpërdrejtë me vetë Apostujt. Rrugëtimi Juaj unik, që nga fillimet e besimit të jetuar në fshehtësi, përmes formimit të përkushtuar teologjik jashtë vendit, deri te kthimi për t’i shërbyer Kishës së Ngjallur, ju ka përgatitur pikërisht për këtë orë të shenjtë.
Ndërsa merrni në mënyrë solemne këtë detyrë të shenjtë, ju bëheni mishërimi i vazhdimësisë së shërbesës apostolike, duke hapur njëherazi një kapitull të ri dhe duke përçuar etosin kenotik, shërbesën e përulësisë dhe të vetëzbrazjes, sipas shembullit të vetë Krishtit.
Kisha Mëmë e Kostandinopojës përcjell bekimet e saj për këtë fronëzim, duke e njohur njëkohësisht si përmbushjen kulmore të një përkushtimi të gjatë kishtar dhe si agimin e një etape të re të rritjes shpirtërore nën udhëheqjen tuaj. Shërbesa apostolike që mbartni ju lidh ngushtësisht me zinxhirin e pandërprerë të trashëgimisë së shenjtë dhe, njëkohësisht, ju shtyn përpara, drejt hapësirave të reja të dëshmisë dhe të shërbesës, në një botë gjithnjë e më të ndërlikuar. ...Fjalët profetike të Kryepiskopit të ndjerë Anastas mbeten më aktuale se kurrë: “Këndojini Zotit një këngë të re…”. Kjo “këngë e re” nuk lind nga braktisja e urtësisë së lashtë, por nga ripërtëritja e saj e frymëzuar në një dialog të ndershëm me përvojën njerëzore, në dritën e Shpirtit të Shenjtë.
... Zoti ju dhëntë, Fortlumturi, urtësi dhe forcë për shumë vite të bekuara në shërbesën tuaj kryebaritore, vite të mbushura me fryte dhe me praninë e Shpirtit të Shenjtë.
Duke përshëndetur këtë ngjarje të madhe historike, për Kishën Orthodhokse të Shqipërisë, Presidenti i Republikës së Shqipërisë, Shkëlqesia e tij, z. Bajram Begaj, tha se dita e sotme është një ditë historike për Autoqefalinë e Kishës Ortodokse Shqiptare dhe për gjithë shoqërinë shqiptare. Me fronëzimin tuaj sot si Kryepeshkop i Tiranës, Durrësit dhe gjithë Shqipërisë, Ju, Fortlumturi, radhiteni krahas Prelatëve, paraardhësve tuaj: Visarion Xhuvani, Kristofor Krisi, Pais Vodica, Damian Kokoneshi dhe Anastas Janullatosi. Secili prej tyre, me veçantinë dhe dhuntinë e tij ka luajtur një rol të çmuar në shpalljen dhe njohjen e Autoqefalisë së Kishës sonë Ortodokse. Fronëzimi i Fortlumturisë së Tij, Kryepeshkop Joan, shënon një kapitull të ri në jetën shpirtërore të vendit tonë, një kapitull që nis me shpresë, me besim dhe me përgjegjësi. ... Në këtë udhëtim të ri nuk mund të mos ndalem për të shprehur mirënjohjen time të thellë për Kryepeshkopin e mëparshëm Anastas, i cili për dekada me radhë shërbeu me urtësi dhe përkushtim, duke i dhënë Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë forcë, dritë dhe një trashëgimi shumë të vlefshme.
Roli i Kishës Orthodhokse në trojet tona, theksoi ndër të tjera Z. Begaj, ka qenë dhe mbetet udhërrëfyes për mbrojtjen e vlerave kombëtare. Kisha ka luajtur një rol të pazëvendësueshëm në formësimin e një shoqërie të drejtë, të dashur e të ndershme. Presidenti i Pepublikës u ndal në fjalën e tij edhe në rrugën që bëri të mundur që besimtarët orthodhoksë të kërkonin Autoqefalinë e tyre në Kongresin Historik të Beratit, shtator 1922, përpjekje që dhanë pakt në vitin 1937, kur dha Tomosi Patriarkal dhe Sinodial, që njohu zyrtarisht Autoqefalinë e Kishës së Shqipërisë. Pas 23 vite vitesh ateizëm shtetëror dhe pas 33 viteve veprimtari misionare historike të Kryepiskopit Anastas, më në fund në po përjetojmë me gëzim fronëzimin e Fortlumturisë suaj, të zgjedhur me vota unanime nga një Sinod me shumicë peshkopësh shqiptar. Fronëzimi juaj, Fortlumturi, citoi më tej Presidenti, përkon me një vit të veçantë ku i gjithë krishterimi kujton 1700-vjetorin e Koncilit të Parë Ekumenik të Nikeas, ku u formuluan nenet e para të Kredos Kristiane, u vendos parimi i sinadialitetit të Kishës Universale, si një parim demokratik, dhe mënyra e saktë e përllogaritjes së datës paskale, si dhe u sanksionua festimi i Pashkëve nga të gjithë krishterët e të gjithë botës në të njëjtën ditë.
... Nga kjo katedrale e shenjtë le të përcjellim sot një mesazh që tejkalon kufijtë e besimit dhe fton të gjithë qytetarët e vullnetit të mirë në ndërtimin e një shoqërie më të drejtë, më të përulur, më të bashkuar, më të vëllazëruar. ... Në këtë ditë të bekuar ju uroj që shërbesa juaj të jetë e qetë, e gjatë, e ndritur dhe frymëzuese! ... Qofshi një udhëheqës që ndërton ura, që nxit bashkëjetesën, që forcon besimin, që përhapni dashuri, paqje, shpresë dhe drejtësi mes njerëzve. ... Në këtë mision të madh ju nuk do të jeni vetëm. Kisha besimtarët dhe shqiptarët do të jenë gjithmonë me ju dhe shteti do të mbështesë gjithçka që shërben për të mirën e njerëzve, që forcon harmoninë dhe bashkëjetesën mes besimeve, që forcon mirëkuptimin dhe vlerat që na bashkojnë. Në fund, më lejoni të bashkohem edhe unë me lutjet dhe urimet e besimtarëve të Shqipërisë e më gjerë, që vitet tuaja në drejtimin e grigjës ortodokse shqiptare të jenë të shumta, të bekuara e të frytshme, në mbrojtje të të drejtave dhe interesit të Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë, si dhe të kombit shqiptar.
Ceremonia madhështore dhe historike, mbyllet me fjalën e Fortlumturisë së tij, imzot Joanit. Në fjalën e Fronëzimit, Fortlumturia e Tij, Kryepiskopi Joan, shprehu mirënjohjen e thellë ndaj Perëndisë dhe ndaj të gjithë atyre që kanë kontribuar në ringritjen dhe rrugëtimin e Kishës së Shqipërisë. I prekur, ai u shpreh: “Falenderojmë dhe nderojmë martirët e Ilirisë, të cilët përhapën dritën e besimit në trojet ku jetojmë, me gjakun dhe jetën e tyre; etërit dhe shenjtorët që ruajtën dritën e besimit ndër shekuj; si dhe dëshmorët e rinj, të cilët, në kohët më të vështira për Kishën dhe vendin tonë, dhanë jetën për të mbrojtur besimin, identitetin kombëtar dhe gjuhën e tyre”.
Kryepiskopi i ri përmendi në mënyrë të veçantë paraardhësit e tij, duke theksuar kontributin e veçantë të Theofan Nolit dhe të Kryepiskopit Anastas, për të cilin u shpreh: “Ai nuk u mjaftua vetëm në rindërtimin e mureve dhe të infrastrukturës fizike të Kishës, por përpjekja e tij thelbësore ishte të ndërtonte një Kishë ku Zoti të adhurohej ‘në shpirt dhe në të vërtetë’.”
Fortlumturia e Tij, Kryepiskopi Joan, shpalosi shtatë shtylla themelore të misionit të tij të ri: ruajtjen e Traditës së Shenjtë, forcimin e unitetit brenda Kishës, ruajtjen e ekuilibrit midis “Ungjillit të Mbretërisë” dhe “Ungjillit Social”, mbrojtjen e vlerave të martesës dhe të familjes, ruajtjen dhe forcimin e bashkëjetesës fetare në Shqipëri, inkurajimin e të rinjve për të dashur atdheun e tyre dhe për të mos e braktisur atë, si dhe kultivimin e marrëdhënieve me të gjitha Kishat dhe bashkësitë e tjera fetare. “Personalisht do të përpiqem me gjithë fuqinë time t’i shërbej grigjës që më është besuar nga Perëndia, duke pasur gjithmonë parasysh fjalët e Zotit se ‘Biri i njeriut nuk erdhi për t’u shërbyer, por për të shërbyer’,” përfundoi Fortlumturia e Tij.
Kreu i Kishës Katolike, Papa Françesku, përmes një letre uron Kryepeshkopin e ri të Kishës Ortodokse Autoqefale Shqiptare. Në mesazhin e tij, Papa Françesku shpreh shpresat e tij për angazhimin e rinovuar për thellimin e marrëdhënieve midis Kishës Katolike dhe Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë. Papa Françesku në letrën e tij dërguar Kryepeshkopit Joan shprehu përshëndetjet e tij vëllazërore në dashurinë e Krishtit. “Duke shprehur afërsinë time shpirtërore. Ju siguroj për lutjet e mia që Perëndia Atë, burimi i çdo të mire, do t’ju japë dhuratat e bollshme të Frymës së Shenjtë, ndërsa ju drejtoni ata që ju janë besuar në kujdesin tuaj”. Ai kujtoi paraardhësin e Kryepeshkopit Joan, Fortlumturinë e Tij Anastas, zelli apostolik i të cilit “la një trashëgimi të thellë dhe të qëndrueshme në Shqipëri”. “Anastas u dallua me përkushtimin e tij për bashkëjetesën paqësore të burrave dhe grave që u përkasin kishave dhe traditave të ndryshme fetare dhe ai kontribuoi ndjeshëm në përmirësimin e marrëdhënieve midis kishave tona”, shkruan Papa.
Papa Françesku vazhdoi duke ftuar Kryepeshkopin Joan që të vazhdojë të nxisë dialogun si një mënyrë për të kapërcyer ndarjet dhe për të kërkuar bashkim të plotë midis të krishterëve. “Në këto kohë të vështira të shënuara nga lufta dhe dhuna është gjithnjë e më urgjente që të krishterët të japin dëshmi të besueshme për unitetin, në mënyrë që bota të mund të përqafojë plotësisht mesazhin e ungjillit të solidaritetit vëllazëror dhe paqes”. Papa vuri në dukje se të krishterët mbajnë përgjegjësi për t’i treguar botës “bashkimin e vërtetë, mjerisht jo ende i plotë, që tashmë na bashkon”. “Shpresa ime e përzemërt që nën drejtimin tuaj atëror, marrëdhëniet midis Kishës së Shqipërisë dhe Kishës Katolike do të zhvillohen më tej, duke kërkuar forma të reja bashkëpunimi të frytshëm në shpalljen e Ungjillit, në shërbim të atyre që kanë më shumë nevojë dhe duke ripërtërirë angazhimin tonë për zgjidhjen e çështjeve që ende na ndajnë përmes dialogut të bamirësisë dhe së vërtetës”. Në përfundim, Papa Françesku e siguroi Kryepeshkopin Joan për lutjet e tij për shërbesën e tij dhe i dha atij “një përqafim vëllazëror në Krishtin Zotin tonë”.
Në drekën e shtruar zyrtare përshendetën të gjithë përfaqësuesit e Partiarkanave Orthodhokse, Kishave Simotra, të cilën e uruan dhe i dorëzuan dhurata simbolike të Krishterimit, Kryepiskopit të ri, Joan.
Fronëzimi i Kryepiskopit Joan ngjarje e madhe historike. Kombëtare. Patriotike. Kishtare. Hyjnore. Ngjarje që do të konturohet në panteonin e ndritur të historisë së kombit tonë, si vazhdë e ungjillëzimit të kombit, si një lavdi dhe krenari e tij, përkujtim i një historie që në gjenezë si i pari komb që përqafoi krishtërimin, që i dha historisë së njerëzimin 7 papë të gjenezës së tij, heroin e Krishterimit, atletin, pararendësin e Historisë që e quajti papati, heroin tonë kombëtar, Gjergj Kastriot Skënderbeun, mbrotjës civilizimit Europian nga hordhitë osmane. Komb i lauruar që nxori nga gjiri i tij simbolin e nënës dhe të dashurisë, të shentjën nënë Terëzë.
Vite të shumta, punë, kryq, ringjallje, martirizim, shenjtërim. Për shumë vjet, o Kryezot!
*Shkrimi i botuar në gazetën Print Panorama
Komente
