Presidenti Trump duket se e sheh buxhetin federal si një “derrkuc kursimi” personal.
Paralajmërimi i tij i fundit se disa punonjës të pezulluar mund të mos marrin pagën e prapambetur pas mbylljes së qeverisë tregon qartë se ai e konsideron paranë publike si një fond personal që mund ta shpërndajë sipas dëshirës.
Trump tregohet bujar vetëm me ata që i shërbejnë interesave të tij politike — nga subvencionet për fermerët e dëmtuar nga tarifat doganore, deri te ndihmat për miqtë populistë jashtë vendit, si presidenti argjentinas Javier Milei.
Por kur bëhet fjalë për programe që i urren, apo për kërkesa nga shtete të drejtuara nga demokratët, ai mbyll rubinetin. Viktimat e uraganit në Porto Riko, Kalifornia që ka shpërfillur këshillat e tij për pyjet, apo “qytetet e shenjta” që kundërshtojnë dëbimet, janë përballur me kërcënime për heqje fondesh.
Armë politike në luftën për buxhetin
Që nga mbyllja e qeverisë javën e kaluar, Trump ka rritur përdorimin e fondeve federale si armë kundër kundërshtarëve politikë.
Ai ka kërcënuar me pushime nga puna për punonjësit e agjencive që “nuk përputhen me vlerat e presidentit”. Të martën, ai tha se mund të vendosë vetë kush do të marrë pagat e prapambetura, duke paralajmëruar se “disa njerëz nuk meritojnë të paguhen.”
Megjithatë, ai siguroi se ushtarakët nuk do të preken: “Do t’u japim çdo qindarkë,” deklaroi gjatë një ceremonie për 250-vjetorin e Marinës Amerikane.
Në të njëjtën linjë ndëshkuese, administrata kërcënoi të bllokojë 18 miliardë dollarë fonde për Nju Jorkun — për projektin e metrosë “Second Avenue” dhe tunelin e ri hekurudhor nën lumin Hudson — si dhe 8 miliardë dollarë për projekte klimatike në 16 shtete, pothuajse të gjitha me guvernatorë demokratë.
Sfidimi i Kushtetutës
Shtëpia e Bardhë e justifikon këtë qasje me pretendimin se synon “agjencitë që janë humbje për taksapaguesit”. Por kjo përbën, sipas analistëve, një keqkuptim të qëllimshëm të Kushtetutës.
Në fakt, Kongresi dhe jo presidenti ka “fuqinë e portofolit” — pra të drejtën për të përcaktuar shpenzimin e fondeve publike.
Gjykatat e kanë ndaluar më parë administratën të ngrijë grantet federale, duke theksuar se Trump “ka tentuar t’ia rrëmbejë Kongresit fuqinë e buxhetit.”
Tarifat doganore si burim i paligjshëm
Administrata ka propozuar që të ardhurat nga tarifat doganore të përdoren për programe ndihme ushqimore për 7 milionë gra dhe fëmijë gjatë mbylljes së qeverisë.
Ekspertët theksojnë se problemi nuk është mungesa e parave, por fakti që Kongresi nuk ka dhënë leje për t’i shpenzuar ato.
Deri tani, kërcënimet për pushime nga puna nuk janë realizuar, dhe disa zyrtarë të lartë të Shtëpisë së Bardhë pranojnë se vendimi mund të kthehet në bumerang politik.
Një model i njohur në stilin Trump
Stili i tij i qeverisjes ndjek logjikën e biznesit: çdo situatë shihet si garë për fitore.
Ai kërkon vazhdimisht leva presioni ndaj kundërshtarëve, qoftë brenda kabinetit, qoftë me liderë të huaj.
Gjatë takimit me kryeministrin kanadez Mark Carney, ai nuk ngurroi të përsëriste me humor deklaratat se “Kanadaja duhet të bëhet shteti i 51-të i SHBA-ve.”
Edhe impeachment-i i parë i tij u shkaktua nga përpjekja për të përdorur armët e financuara nga Kongresi si presion ndaj Ukrainës për hetime kundër Joe Bidenit.
Një praktikë e vjetër, por me përmasa të reja
Trump nuk është presidenti i parë që përdor fondet federale si levë politike.
Franklin Roosevelt e përdori ndihmën federale për të nxitur shtetet të zbatonin politikat e tij gjatë “New Deal”-it, ndërsa Obama dhe Bush u akuzuan për presione të ngjashme në fushën e arsimit.
Por analistët theksojnë se praktikat e Trump janë më të hapurat dhe më të paturpshmet deri tani.
Historianët kujtojnë se edhe Richard Nixon, pas rizgjedhjes më 1972, tentoi të bllokonte programe të miratuara nga Kongresi, gjë që çoi në miratimin e ligjit që ndaloi “impoundment”-in — praktikën e mosshpenzimit të fondeve të miratuara.
Përfundim
Trump ka humbur disa beteja në gjykata dhe Kongresi ka arritur të rikthejë fonde të caktuara, si 7 miliardë dollarët për arsimin.
Megjithatë, ekspertët paralajmërojnë se një president që e sheh jetën si lojë fitoreje nuk ka gjasa të ndalojë së përdoruri paratë e taksapaguesve për qëllime politike./ CNN
Komente
