LONDËR – Marramendje, dhimbje koke, rraskapitje, të përziera, ankth, ndryshime shqisore, humbje memorie: këto janë disa nga simptomat që i atribuohen sindromës Havana, sëmundja misterioze që është shfaqur tek diplomatët dhe agjentët amerikanë në mbarë botën.
Investigimi i Insider, 60 Minutes dhe Der Spiegel zbulon se sëmundja shkaktohet nga valët energjetike të përdorura nga GRU, shërbimi sekret ushtarak rus. Po ju sjellim një histori e shkurtër e armës sekrete të supozuar të Vladimir Putin kundër Perëndimit.
Çfarë ndërhyn Kuba?
Quhet sindroma “Havana” sepse rastet e para u raportuan në kryeqytetin kuban. Në vitin 2016, filloi të qarkullonte lajmi se diplomatët amerikanë të vendosur në ishullin e Karaibeve vuanin nga sëmundje të pazakonta dhe të pashpjegueshme. Në fazën fillestare, 26 qytetarë amerikanë që shërbenin në Kubë u prekën nga sindroma, e cila zhvillohet papritur: Viktima fillon të dëgjojë zhurma të çuditshme sikur të vinin nga një drejtim i caktuar, disa e përshkruajnë atë si një dridhje, të tjerët si gumëzhimë. E dëgjoni teksa I jepni makinës edhe me xhama të ulur. Fenomeni, i cili zgjati nga 20 sekonda deri në 30 minuta, ka ndodhur gjithmonë kur diplomatët ndodheshin në shtëpi ose në hotel. Dhjetëra zyrtarë në ambasadën kanadeze në Kubë kanë raportuar gjithashtu simptoma të ngjashme. Emri zyrtar që i është caktuar kësaj ‘sindrome’ nga inteligjenca amerikane është "incidente anormale shëndetësore".
Rastet e tjera
Në vitin 2018, diplomatët amerikanë të vendosur në Kinë, përfshirë shumë agjentë të CIA-s, përjetuan simptoma të ngjashme. Pak më parë, një incident i ngjashëm u raportua nga një zyrtar i ambasadës amerikane në Uzbekistan, ish-republika sovjetike në Azinë Qendrore. Në vitin 2019, një zyrtar i Shtëpisë së Bardhë u ankua për simptoma të papritura ndërsa ecte me qenin e tij në periferi të Uashingtonit. Në vitin 2020, një incident ndodhi në një lëndinë ngjitur me Shtëpinë e Bardhë. Raste të tjera janë raportuar në Berlin, Australi, Kolumbi. Një nga rastet më të këqija u raportua në Vjenë, që është dhe shtëpia e Agjencisë Ndërkombëtare Atomike, ku më shumë se njëzet diplomatë dhe zyrtarë amerikanë vuajtën simptoma të lidhura me këtë sindromë. Në përgjithësi, më shumë se një mijë raste janë raportuar në mbarë botën. Synonin gjithmonë diplomatë, agjentë apo zyrtarë perëndimorë.
Akuzat
Gjatë presidencës së tij, Donald Trump akuzoi hapur Kubën si përgjegjëse, duke reduktuar në minimum stafin e ambasadës amerikane në Havana. Akuza u refuzua me vendosmëri nga qeveria kubane, e cila vetë kreu studime për këtë çështje pa dhënë shpjegime. Akuza të tjera drejtuan gishtin nga Rusia, e cila nga ana e saj mohoi çdo përgjegjësi. Studimet e mëvonshme mjekësore në Amerikë zbuluan dëmtime të trurit tek viktimat të krahasueshme me ato të ekspozuara ndaj valës së goditjes së një shpërthimi, por pa qenë në gjendje të përcaktojnë shkaqet e sakta. Një hipotezë është se këto janë valë elektromagnetike me frekuencë të lartë ose forma të tjera të energjisë së radiofrekuencës. Studime të tjera ia atribuojnë fenomenin toksinave, pesticideve, çrregullimeve psikosomatike ose psikogjene.
Precedentët
Edhe në të kaluarën Rusia ka zhvilluar dhe përdorur armë që shkaktojnë dëmtime të trurit, si në rastin e "sinjalet e Moskës", transmetimi i mikrovalëve kundër Ambasadës amerikane në Moskë midis 1953 dhe 1976 gjatë Luftës së Ftohtë. Dihet ekzistenca e një njësie speciale të GRU-së, shërbimi ushtarak rus i spiunazhit, i cili përdor substanca speciale për sulme klandestine jashtë, siç janë operacionet për helmimin e dy ish-spiunëve disidentë rusë në Angli me polonium radioaktiv dhe gaz nervor në vitin 2006. dhe 2018.
Studimi
Në vitin 2022, një studim i Agjencisë Qendrore të Inteligjencës (agjencia Amerikane e spiunazhit) nuk gjeti asnjë provë për përfshirjen e fuqive armiqësore në 976 nga 1000 rastet e ekzaminuara të sindromës së Havanës. Në të njëjtin vit, një raport i Departamentit të Shtetit të SHBA-së e përcaktoi si "të pamundur" që simptomat e raportuara të ishin rezultat i një sulmi nga një vend i huaj. Por dyshimet vazhdojnë dhe sipas disave, qeveria amerikane do të kishte preferuar të minimizonte çështjen në mënyrë që të mos frikësonte stafin e saj diplomatik jashtë vendit, të paktën derisa të zbuloheshin provat përfundimtare. Siç mund të ndodhte tani me hetimin e Insajderit.
