Shqipëria, e vendosur mes Malit të Zi dhe Greqisë në Gadishullin Ballkanik, po përjeton momentin e saj më të mirë, shkruan Alice Taylor për gazetën e njohur britanike ”The Times”,
”Një vend që ishte i mbyllur për botën pak më shumë se 30 vjet më parë, ajo ka lulëzuar dhe po mirëpret një numër në rritje vizitorësh, gati tre milionë në 2019, të etur për të eksploruar kulturën dhe traditat e saj unike. Vajta në Shqipëri për një fundjavë të gjatë, në vitin 2017 dhe nuk u largova më kurrë.
Kam udhëtuar shumë në të gjithë vendin që atëherë dhe e kam gjetur ndryshe nga askush vend tjetër në Evropë. Çmimet janë shumë më të ulëta se ato në shumicën e pikave turistike tradicionale evropiane, gjë që e ka bërë atë tërheqëse për vizitorët. Ju mund t’ia dilni me 20 paund në ditë ose më pak, përfshirë kampingun ose një bujtinë, ushqim të mrekullueshëm shqiptar dhe madje edhe një gotë verë. Ushqimi, pijet dhe transporti janë të paktën gjysma e çmimit që janë në BM, ndërsa hyrja në zonat arkeologjike është ose falas ose e barabartë me një ose dy paund.
Kryeqyteti, Tirana, ideale për pushime në qytet, është një përzierje magjepsëse ndërtesash të stilit italian të epokës fashiste, të lyera me nuanca të ndezura të verdhë dhe rozë, apartamente të epokës komuniste të mbuluara me murale dhe burra që pinë kafe dhe luajnë domino në rrugë. Por, bukuria e vërtetë e Shqipërisë gjendet jashtë qyteteve, ku vargmalet e mëdha shtrihen nga veriu në jug si një shpinë e thepisur, me lumenj të kaltër që gjarpërojnë nëpër kanionet e tyre të paanë.
Por, cilat janë gjërat kryesore që mund të bëni në Shqipëri?
1. Kuptojeni historinë e Shqipërisë në Tiranë
Shanset janë që të filloni në Tiranë, ku do t’ju duhen disa ditë për ta eksploruar. Është një qytet kompakt. Shumica e vendeve për të vizituar janë të arritshme më këmbë dhe Tirana Free Tour do t’jua tregojë falas. Mos humbisni Shtëpinë e Gjetheve dhe muzetë Bunk’art 1 dhe 2, të cilët të gjitha ofrojnë një vështrim tronditës të sundimit të ish-diktatorit Enver Hoxha.
Vendet e tjera që duhen parë janë Muzeu Historik Kombëtar, Kalaja e Tiranës, teleferiku ”Dajti Ekspres” dhe Kopshti Zoologjik i Tiranës. Ndaloni për të parë shtëpinë e Sali Shijakut, me brendësinë e saj tradicionale, veprat e artit nga dyshemeja deri në tavan dhe një oborr me kalldrëm të përsosur për të pirë kafe.
2. Blini dhurata në Bjeshkët e Nemuna
Një udhëtim në fshatin e thellë të Thethit në Bjeshkët e Nemuna, të njohura edhe si Alpet Shqiptare, është i domosdoshëm, siç është një udhëtim me traget nëpër liqenin e Komanit për në bujtina të gurta, të arritshme vetëm nëpërmjet lundrimit. Këtu mund të ecni ose thjesht të relaksoheni duke shijuar kuzhinën e freskët shqiptare si mish i pjekur në kos, fasule me speca apo peshk i freskët i shërbyer me sallata të stinës. Në fshatrat e Lezhës dhe të Shkodrës, ka mundësi për të vizituar prodhuesit e verërave, poçarët dhe atelietë.
3. Ecni nëpër historinë e Ballkanit
Vizitoni Butrintin, në bregun perëndimor të Shqipërisë, një vend i trashëgimisë botërore të UNESCO-s, ku mund të ecni nëpër mijëra vjet të historisë së Ballkanit përmes amfiteatrove dhe kalave antike; ose Apoloninë, e cila daton në shekullin VI para Krishtit, Divjakën është gjithashtu një vend që duhet parë, me shtigje biçikletash, laguna dhe plazhe, pelikanë dhe flamingo. Hani në restorantin Ali Kalit, ku një kamarier shërben mbi kalë peshk.
4. Shihni qytetet e trashëgimisë botërore të Beratit dhe Gjirokastrës
Qytetet e Beratit dhe Gjirokastrës në zonën e trashëgimisë botërore të UNESCO-s në Shqipërinë e Jugut, janë të paharrueshme për arkitekturën, kështjellat dhe pazaret e tyre osmane. Në Berat, vizitoni muzeun ”Solomon” duke gjurmuar historinë e hebrenjve të Shqipërisë; në Gjirokastër, Shtëpia historike e Skëndulëve dhe Muzeu Etnografik ofrojnë një pasqyrë unike për veçoritë kulturore të Shqipërisë.
5. Ecni në parqet kombëtare – por kujdes nga arinjtë
Të shkosh në ndonjë prej parqeve kombëtare të Shqipërisë – Llogara apo Valbonë janë dy shembuj të shkëlqyer – është gjithmonë një aventurë; thjesht kini kujdes nga rrëqebulli, arinjtë dhe ujqërit. Këtu mund të ecni, të ngisni biçikletën, ka kano, kampe dhe madje edhe hedhje me parashutë.
6. Relaksohuni në Rivierën Shqiptare
Riviera shqiptare në detin Jon shtrihet nga qyteti i Vlorës deri në Sarandë dhe është një përzierje fshatrash të vendosura në dalje shkëmbore dhe plazhe që shtrihen për kilometra të tëra. Mes rrugëve gjarpëruese dhe ullishteve ka mundësi për të vizituar festivale muzikore ose për të parë qytete të lashta fantazmë si Tragjasi.
7. Shkoni në një bujtinë tradicionale
Bujtinat gjenden në të gjithë vendin. Këto shtëpi mikpritëse tradicionale të drejtuara nga familjet janë një mënyrë e shkëlqyer për t’u futur thellë në vend, ku shërbehen ushqime lokale, përfshirë gliko shalqiri dhe djathë dhie. Më të mirat gjenden në Tropojë dhe në Voskopojë.
8. Vizitoni një ish-gulag komunist
Ish-gulagu komunist i Spaçit pranë Repsit është një përvojë qartësuese që ofron njëfarë konteksti për të kaluarën komplekse të Shqipërisë. Në majën e një mali janë rrënojat e ish-burgut, përfshirë blloqet e qelive, dhomat e marrjes në pyetje, qelitë e izolimit dhe ndërtesat administrative. Vizitorët mund të shikojnë poshtë në luginën më poshtë ku u hodhën trupat e atyre që vdiqën për shkak të kequshqyerjes ose mosbindjes së urdhrave ose lart drejt minierave, ku njerëzit detyroheshin të punonin me orë të tëra në të ftohtin e madh, shpesh për dekada të tëra. Nuk është një përvojë e gëzueshme, por Spaçi është një kujtesë e rëndësishme e momenteve të vështira që ka kaluar Shqipëria.
9. Vizitoni një fabrikë veneciane maskash në Shkodër
Në Fabrikën e Artit të Maskave Veneciane në Shkodër, 50 lloje maskash artizanale veneciane që eksportohen në mbarë botën, prodhohen nga një staf prej qindra vetësh, që bëjnë mbi 30 000 maska çdo vit, me më shumë se 1 700 dizajne të ndryshme. Krahas fabrikës, do të gjeni një muze kushtuar fotografit italian Pietro Marubi, i cili kaloi pjesën më të madhe të jetës së tij në qytet. Shkodra është gjithashtu shtëpia e një kështjelle spektakolare 4 000-vjeçare, që ndodhet 130 metra mbi brigjet e liqenit të Shkodrës dhe është e rrethuar nga Alpet Shqiptare.
10. Shkoni në qendrën ”Fundjavë ndryshe”
Vizitoni qendrën jofitimprurëse ”Fundjavë ndryshe”, pak jashtë Tiranës, për një vakt. Do t’ju shërbehen pjata të tilla si ushqime deti të papërpunuara të marinuara me lëng limoni, makarona dhe rizoto me tartuf të rritur në vend dhe një përzgjedhje të gjerë mezesh shqiptare. Pjesa më e mirë është se paratë që shpenzoni kthehen drejtpërdrejt në komunitet, që ndihmon vendasit me strehim dhe mësime në anglisht.
11. Arti i manastireve
Manastiri i Ardenicës në qarkun e Fierit raportohet të jetë vendi ku u martua heroi shqiptar i shekullit XV, Gjergj Kastrioti, i njohur si Skënderbeu; shumë më vonë, ai u ripërdor si një klub nate për elitën komuniste. Klubi nuk është më, por pas dyerve të gdhendura të lisit të manastirit ortodoks të shekullit XII mund të shihni afreske të ndërlikuara me ngjyra ari, të pikturuara nga disa prej artistëve më të mirë të Shqipërisë, që datojnë nga vitet 1700 dhe 1800.
12. Ndiqni shtegun e lumit Vjosa
Gjurmoni lumin Vjosa mespërmes vendit, duke u ndalur në qytete dhe fshatra gjatë rrugës. Filloni në Përmet, i famshëm për ujërat termale dhe trëndafilat, dhe shkoni në Tepelenë, vendlindja e të madhit Ali Pasha, përpara se të vazhdoni në Vlorë, ku Adriatiku takohet me Jonin.
