Në një botë ku çdo sekondë online kthehet në fitim për dikë tjetër, shkëputja nga interneti është bërë më shumë se luks: është akt lirie, pothuajse revolucionar. Duket e çuditshme ta themi, por sot të fikësh telefonin është njësoj si të shkulësh barrikadën e Bastijës. Vetëm se këtë herë nuk ka topa dhe pushkë, por njoftime, reklama dhe algoritme që të ndjekin deri në shtrat.
Shekujt e kaluar kanë parë lëvizje të mëdha për liri. Grekët e lashtë shpikën demokracinë për të mos qenë skllevër të tiranëve. Revolucioni Francez solli parullën e famshme “Liri, Barazi, Vëllazëri” për të rrëzuar aristokracinë. Ne, njerëzit e shekullit XXI, duket se kemi mbetur me një mision më modest: të arrijmë të shohim një film pa ndërprerje reklame. Dhe kjo luftë, për habi, duket më e ashpër se ajo e Waterloo-së.
E pabesueshme, por kështu është. Çdo sekondë që kalojmë online është e përkthyer në monedhë, grafika dhe “insights” për dikë që nuk e njohim kurrë. Çdo klikim është një votë e pavullnetshme për të pasuruar kompani që as nuk mund ta shqiptojmë saktë emrin. Në kohën e Cezarit, perandori blinte besnikërinë e legjioneve me denarë. Sot, një korporatë blen vëmendjen tonë me video maceje dhe receta gatimi, por edhe me një furnizim të pafund memesh, shalësh dhe trupash të zhveshur që klikohen, shpërndahen dhe shumëfishohen në TikTok, Instagram dhe Facebook.
Kjo është arsyeja pse dalja offline merr ngjyrime heroike. Nuk është më një pushim, por një gjest disidence. Të shëtisësh pa marrë celularin është si të shpallësh pavarësinë personale. Është ekuivalenti modern i themelimit të një republike të vogël, ku mbreti i vetëm është mendja jote dhe e vetmja taksë është numri i hapave që arrin të bësh.
Dhe e dini çfarë? Historia do të na gjykojë. Një ditë, historianët do të shkruajnë: “Në shekullin e njëzet e një, njerëzit luftuan jo për bukë, as për tokë, por për të fikur Wi-Fi-n një orë pa ndjerë faj.” Dhe kushdo që ka provuar të fikë celularin për të ngrënë darkë pa ndërprerje e di se kjo është një betejë po aq e madhe sa ajo e Termopileve.
Në Shqipëri kjo histori merr edhe një kthesë të veçantë. Te ne, nuk janë vetëm kompanitë e mëdha që na gllabërojnë vëmendjen. Këtu propaganda kryesore është ajo politike. Në vend të reklamave për detergjentë, shfaqen videomesazhe me liderë që shesin premtime si të ishin fustane në “outlet” – ose për të “share” dhe telendisur kundërshtarin. Në çdo cep të rrjetit, qeveritarë dhe opozitarë konkurrojnë për sekondat tona me të njëjtën etje që korporatat globale konkurrojnë për klikime. Nëse në SHBA “like”-u shitet për reklamë, në Shqipëri “like”-u është armë për pushtet – për ta mbajtur apo për ta marrë atë. Çdo video, çdo postim, çdo status nuk është vetëm informacion: është një gur i hedhur në fushën e betejës.
Nuk është e rastësishme që liderët e sotëm matin fuqinë jo më me vota, por me ndjekës në Facebook. Ja disa shembuj që flasin vetë: Kryeministri i Greqisë, Kyriakos Mitsotakis, ka 411 mijë ndjekës; kancelari i Gjermanisë, Friedrich Merz, 121 mijë; ndërsa kryeministri i Maqedonisë së Veriut, Hristijan Mickoski, 151 mijë. Dhe në mes të tyre qëndron krenar Edi Rama i Shqipërisë me 1.6 milionë ndjekës – shumë më tepër se Greqia, Maqedonia e Veriut apo Gjermania. Nëse vazhdon kështu, Shqipëria do të bëhet vendi i parë në botë ku një kryeministër do të ketë më shumë ndjekës ne Facebook sesa banorë. Një arritje për Guinness, por një tragjikomedi për demokracinë.
Kush guxon të fikë telefonin në mes të kësaj fushate të pafundme virtuale, bën një akt që është më shumë se pushim – është refuzim i lojës. Është sikur të thuash: “Sot nuk më blen dot asnjë slogan.” Në këtë vend, ku çdo debat politik kthehet në maratonë lajmesh, thjesht të ecësh në bulevard pa dëgjuar zërin e ndonjë kryetari partie është një luks i barabartë me një arratisje drejt Alpeve.
Dhe ja ku vjen ironia më e madhe: politikanët shqiptarë, që shfaqen si trima në çdo ekran, do të trembeshin më shumë nga një popull që del offline sesa nga një protestë para Kryeministrisë. Sepse protesta u jep lajme, por heshtja dixhitale u heq audiencën. Dhe ç’është politika pa audiencë? Një fjalim i kotë para karrigeve bosh.
E pikërisht këtu nis edhe revolucioni i butonit “OFF”. Nuk ka nevojë për molotovë, as për gaz lotsjellës, as për barrikada. Një shtypje e vogël mbi ekranin e telefonit mjafton për t’i shpallur luftë propagandës, reklamës dhe manipulimit. Dhe ndoshta, një ditë, kur historia e këtij vendi të rishkruhet, do të thuhet se ndryshimi i madh nisi jo nga sheshi i protestave, por nga momenti i parë kur qytetarët filluan të fikin telefonin – dhe të ndezin mendjen.
Komente
