A mund të lejohet një person të votojë për fatin politik të Shqipërisë pa pasur asnjë dokument shqiptar? A është e drejtë që dikush të identifikohet vetëm me një pasaportë të huaj dhe të ndikojë në procesin zgjedhor të një shteti ku ndoshta nuk jeton prej dekadash? Këto pyetje kanë ndezur debatin publik dhe politik ndërsa vendi përgatitet për zgjedhjet e majit, ku diaspora do të votojë për herë të parë.
Procesi i regjistrimit ka nisur me ritme të shpejta. Deri tani, rreth 200 mijë shqiptarë të emigruar janë regjistruar për të votuar, një numër që mund të luajë një rol kyç në rezultatin zgjedhor. Por mijëra të tjerë rrezikojnë të mbeten jashtë procesit për shkak të mungesës së dokumenteve shqiptare. Për të adresuar këtë problem, qeveria ka miratuar një vendim që lejon votimin me pasaporta ose karta identiteti të skaduara, duke lehtësuar kështu pjesëmarrjen e emigrantëve që nuk kanë pasur mundësi të rinovojnë dokumentet e tyre.
Megjithatë, opozita kërkon një hap më tej: të lejohet votimi edhe për ata që nuk kanë fare dokumente shqiptare, por që posedojnë vetëm pasaporta apo karta identiteti të huaja. Kjo kërkesë ka shkaktuar polemika të forta dhe është pritur me skepticizëm nga shumë ekspertë dhe qytetarë.
Problemi kryesor i këtij propozimi është mungesa e një baze të qartë ligjore. Kushtetuta dhe ligjet zgjedhore të Shqipërisë përcaktojnë se vetëm shtetasit shqiptarë mund të marrin pjesë në zgjedhje. Nëse një person nuk ka asnjë dokument shqiptar të vlefshëm, si mund të provohet me saktësi shtetësia e tij? A ka ai ende të drejtën ligjore për të votuar ?
Përtej aspektit ligjor, lejimi i votimit me dokumente të huaja ngre edhe shqetësime të mëdha për integritetin e zgjedhjeve. Identifikimi i saktë i votuesve është një element themelor për një proces zgjedhor të ndershëm dhe të besueshëm. Nëse hapet dera për votim pa dokumente shqiptare, rreziku i manipulimeve dhe abuzimeve bëhet i madh. Nuk është e pamundur që një sistem i tillë të krijojë mundësi për mashtrime, përfshirë votimin e shumëfishtë apo përfshirjen e personave që nuk kanë të drejtë ligjore të votojnë. Si mundet të verifikohet saktësia e një dokumenti të huaj nëse eshtë fallso apo i vërtetë dhe mbi çfarë baze të dhënash do të krahasohet?
Një tjetër shqetësim është precedenti që mund të krijohet. Nëse sot lejohet votimi me dokumente të huaja, çfarë do të ndodhë në zgjedhjet e ardhshme? A do të kërkohet më pas që të votojnë edhe ata që nuk kanë asnjë dokument identifikimi, por që thjesht vetëdeklarohen si shqiptarë? Një hap i tillë do ta bënte të pamundur garantimin e një procesi zgjedhor të drejtë dhe të monitorueshëm.
Diaspora ka një rol të rëndësishëm dhe e drejta e saj për të votuar duhet të mbrohet. Por kjo duhet të bëhet në mënyrë të rregullt dhe transparente, duke u siguruar që çdo votë ka legjitimitet të plotë. Në vend që të krijohen hapësira për konfuzion dhe abuzime, shteti shqiptar duhet të fokusohet në lehtësimin e rinovimit të dokumenteve për emigrantët dhe përmirësimin e shërbimeve konsullore, në mënyrë që çdo qytetar të ketë mundësinë të identifikohet saktësisht përpara se të votojë.
Lejimi i votimit me dokumente të huaja nuk është thjesht një çështje teknike, por një çështje themelore e besueshmërisë së demokracisë shqiptare. Procesi zgjedhor duhet të mbetet i pastër dhe i mbrojtur nga çdo mundësi manipulimi. Ndaj, çdo ndryshim në rregullat e votimit duhet të bëhet me kujdes maksimal, duke garantuar që e drejta e votës të mos kthehet në një mekanizëm që cenon integritetin e zgjedhjeve.
Komente
