Turizmi në Shqipëri është bërë kryefjalë vitet e fundit, teksa ofron jo vetëm vende atraktive, por edhe kulinari dhe gastronomi të shumllojshme.
Por jo gjithnjë gjërat shkojnë siç duhet, pasi në shumë raste menaxhimi duhet të jetë edhe më i mirë. Media italiane e dedikuar kësaj fushe, “Gamberorosso”, i ka kushtuar vëmendje turizmit shqiptar dhe veçanërisht kuzhinës në restorante.
Vjen me një intervistë interesante nga “Mullixhiu” në Tiranë, nga shefi Bledar Kola, i vlerësuar edhe në Noma në Kopenhagen dhe me yje Michelin në Londër.
Shkrimi i plotë i “Gamberorosso” dhe intervista me Bledar Kolën:
“Që nga viti 2016, ai ka sjellë kuzhinë të shkëlqyer në Tiranë, pas një sërë përvojash të vlerësuara me yje Michelin në Londër dhe tre vitesh në Noma në Kopenhagen. Në restorantin e tij Mullixhiu, Bledar Kola ofron kuzhinë "ballkanike të evoluar", me një mulli në vend për bluarjen e drithërave dhe prodhimin e miellit të tij.
Ai gjithashtu ka një kioskë në qendër të qytetit dhe planifikon të hapë një restorant veror qershorin e ardhshëm në kopshtin prej 700 metrash katrorë të një ndërtese historike në Gjirokastër, një qytet historik pranë kufirit me Greqinë, i shpallur së fundmi Trashëgimi Botërore e UNESCO-s.
"Kisha edhe një fermë të vogël, por e mbylla për t'u përqendruar te restoranti", na tregon ai në telefon nga Tirana. "Ideja ishte të plotësonim nevojat e restorantit. Kishim dhi, derra dhe pula; riciklonim mbetjet e perimeve të restorantit duke ua dhënë derrave, duke i kthyer kështu mbetjet bimore në proteina shtazore. Por ishte shumë punë dhe, për të qenë i sinqertë, problemi ishte gjetja e stafit. Edhe në jug, ku do të hap, ka dikë që po trajnoj aktualisht, por parashikoj një shërbim shumë bazik: një bujtinë me katër dhoma dhe një kuzhinë skare në kopshtin prej 700 metrash katrorë - shumë e thjeshtë dhe bazike."
Kjo duket të jetë një nga pasojat e mbiturizmit: ka një nevojë të madhe për kuzhinierë, kamerierë dhe baristë, por nuk ka mjaftueshëm prej tyre në Shqipëri.
Është e vërtetë, është problemi më i madh që kemi tani. Shumica e atyre që bëjnë këto punë shkojnë jashtë vendit në kërkim të një jete më të mirë; është e vërtetë që bari është gjithmonë më i gjelbër në anën tjetër. Por është gjithashtu e vërtetë se ka më shumë mundësi dhe mundësi për të arritur diçka dhe për të përparuar jashtë.
-A kanë ndryshuar klientët?
-Këtë vit pashë më pak turizëm të pasur, gjë që nuk është gjëja më pozitive. Në vitin 2019, për shembull, kishte më pak turistë, por të pasur. Tani kemi shifra më të larta, por kjo nuk është gjithmonë pozitive.
-Në çfarë kuptimi?
-Njerëzit vijnë në restorante dhe kërkojnë ujë çezme dhe pjatat më të lira. Ata nuk shpenzojnë shumë për ushqim dhe verë. Gjithashtu shoh se si i qasen menusë së degustacionit; vitin e kaluar ishin më mendjehapur. Këtë vit, ata nuk janë adhurues të ushqimit; janë turistë. Dhe shoh në Tiranë se numrat janë të mëdhenj, por kryesisht janë të rinj që vijnë nga e gjithë bota në fundjavë për t'u dehur.
-A mendoni se ka ndonjë mënyrë për ta ndryshuar këtë trend?
-Aktualisht kemi këtë reputacion si një destinacion me çmime të përballueshme, por nuk jemi të lirë. Problemi ishte mënyra se si u reklamua Shqipëria; një numër i madh turistësh nuk funksionojnë në zona të caktuara. Mendoj se duhet të dalim nga ky turizëm masiv sepse nuk jemi një vend që prodhon makina ose orë dore, nuk eksportojmë asgjë. Turizmi është i rëndësishëm për ne, por turizmi masiv nuk është zgjidhja.
-Megjithatë, me këto shifra, bregdeti po betonohet duke ndërtuar hotele dhe restorante të reja për të përmbushur kërkesën.
-Nëse do të më kishit pyetur se çfarë të bëja, do të isha përqendruar në turizmin ekskluziv që në fillim. Jemi gati për turizëm; kemi qenë të mbyllur për kaq shumë vite dhe kur Shqipëria rihapi kufijtë e saj, na u desh të bërtisnim me zë të lartë se ekzistonim dhe se njerëzit duhet të vinin të na vizitonin. Ishte sigurisht një mënyrë e dëshpëruar për të reklamuar vendin, por kjo nuk është zgjidhja.
-Çfarë lloj Shqipëria do të dëshironit t’i tregonit një turisti që kërkon diçka autentike, qoftë edhe për sa i përket ushqimit, verës dhe natyrës?
-Do të theksoja diversitetin tonë të madh në ushqim; ne jemi një udhëkryq midis Lindjes dhe Perëndimit. Kultura jonë e ushqimit dhe verës është e pasur, një përzierje e dy botëve. Natyra është e mrekullueshme, por për të na dalluar nga vendet e tjera të Ballkanit, sigurisht që është natyra dhe plazhet, por është ushqimi që duhet të theksohet; Shqipëria duhet të bëhet një destinacion gastronomik.
-A mund të na jepni disa shembuj?
-A e njihni djathin Mishavin ose Mishavinë ? Vjen nga Shqipëria veriore, një Presidium i Sloë Food. Shtatë vjet më parë kushtonte 7 euro kilogrami, sot, duke pasur parasysh kërkesën dhe gjithçka që e rrethon, kushton 17 euro kilogrami. Ky është një problem i madh sepse kërkesa në rritje i rrit ndjeshëm çmimet. Nuk është e lehtë për pronarët e restoranteve të bëjnë biznes, çmimet janë rritur ndjeshëm. Dhia, produkti ynë kryesor, ka shkuar nga 8 euro në 14 euro, kështu që edhe ne duhet të rrisim çmimet, kjo është sfida më e madhe. Qiratë po rriten gjithashtu; nëse kur hapëm në vitin 2016 paguanim 160 euro, tani paguajmë 300 euro.
-Si do ta përshkruanit kuzhinën tuaj dhe qasjen tuaj ndaj traditës shqiptare?
-Kuzhinë autentike dhe e sofistikuar shqiptare, me përbërës sezonalë. Ndërsa besoj sinqerisht se kuzhina nuk ka kufij gjeopolitikë, do të isha shumë naiv ta përshkruaja thjesht si tradicionale shqiptare. Mënyra më e saktë për ta përshkruar është ndoshta kuzhina e sofistikuar ballkanike, sepse nuk është unike për Shqipërinë; ushqimi është pjesë e klimës dhe ne i përkasim zonës klimatike ballkanike.
-Çfarë prisni nga kjo verë?
-Nuk mendoj se do të kemi shifrat që presim, të paktën për sa më përket mua. Si shef kuzhine, nëse ke më pak njerëz, mund të përqendrohesh më mirë tek njerëzit, pastaj t'i shikosh të gjithë në sy. Të pëlqen të gatuash. Jam në kuzhinë gjithë ditën dhe takoj njerëz, flas me ta. Kur ke 70 persona në restorant, është më pak argëtuese në fund të ditës, por në fund të muajit, si sipërmarrës, e preferoj.
Në fund të fundit, gjithçka varet nga ajo që prisni. Nëse keni pritshmëri të larta, do të ndiheni të pakënaqur në fund të muajit. Nuk duhet ta krahasojmë këtë me stinët e tjera, por duhet të përqendrohemi te ushqimi dhe shërbimi, te cilësia, jo te sasia.
Nga shtatori deri në nëntor, për të qenë i sinqertë, kemi turistë që shpenzojnë më shumë. Kam edhe një kioskë të vogël me një kafene në qendër të Tiranës që është pak si pikë vëzhgimi, dhe as atje deri më tani nuk ka pasur shumë aktivitet.
-Pra, gjithë kjo entuziazëm për mbiturizëm nuk është parë në Tiranë, të paktën për momentin?
-Duhet theksuar se ne nuk punojmë me autobusë turistikë ose grupe të mëdha; ne u shërbejmë vetëm çifteve dhe tavolinave me nga tre ose katër persona. Megjithatë, besoj se lufta në Lindjen e Mesme do të ketë ndikim.
Fakti mbetet se turizmi masiv shkatërron natyrën dhe ekosistemet, dhe Shqipëria është një vend i vogël dhe i brishtë?
Vërtet, duhet të jemi shumë më të kujdesshëm se si e shesim dhe e tregtojmë vendin tonë.
(Foto të gatimeve: sipër, makarona të grira me domate të thata, kungulleshka dhe thëllëza. poshtë, byrek me dhi i bërë me vezë, mish dhie dhe kos, i gatuar brenda një kafke dhie). /Marre nga 'Gamberorosso'/
Komente
Ktu te dalin plehrat nga veshet kta thojne turizem exluziv,jeni ne metro ju.Uje cezme thote.pika kush ju ka dhene yjet e continentalit
Përgjigju