“Hiq gjakun nga venat dhe derdh pak ujë në vend të tij: atëherë po, nuk do të ketë më luftëra”. Në ditët kur Rusia lidhet me luftën, pa paqen, fraza e një shkrimtari rus që fliste për luftën (dhe paqen) mund të rikthehej vetëm sot: Leon Tolstoy. Në fuçinë e barutit të Ukrainës, në anën tjetër të tytës së armëve, Vladimir Putin njohu pavarësinë e republikave separatiste të Donbasit me një nënshkrim dhe një fjalim drejtuar kombit.
Këto janë fjalë që bëjnë lajm sot dhe që nesër do të bëjnë histori. Ato do të përfundojnë në manualet e pasardhësve që shoqërojnë kapitullin mbi krizën më të madhe midis Rusisë së Madhe dhe asaj të Vogël të regjistruar ndonjëherë që nga rënia e Murit të Berlinit.
Por çfarë tha Putin? Mes referencave historike pak a shumë të ndërtuara dhe ndryshkjeve të vjetra, ja analiza e deklaratave të presidentit rus. Dhe një tablo e zhvillimeve të mundshme që e presin Evropën Lindore
Çfarë ndodh tani?
Para së gjithash, duhet theksuar se marrëveshja e “ndihmës së ndërsjellë”, që daton në shekullin e njëzetë, e bërë midis Putinit dhe Donbasit, është shkaku i dy efekteve kryesore: njëri, në tërësi, i përmbajtur, tjetri vendimtar.
I pari nuk ka pothuajse asnjë ndikim praktik në vetvete, pasi njohja e Donjeckut dhe Luhanskut, të paktën për ligjin rus, është një njohje ‘de jure’ e një realiteti faktik që ekziston tash e tetë vjet. Efekti i dytë, është përkundrazi një prerje kirurgjikale: lëvizja e Putinit përfundimisht i jep fund rrugës së ndërmarrë me Marrëveshjet e Minskut dhe ndërmjetësimit ndërkombëtar që kishte si objekt territoret separatiste.
Por çfarë do të ndodhë tani? Putin tha se “ky vendim ishte pjekur për një kohë të gjatë”, përpara se t’u jepte urdhër trupave ruse të hynin në Donbas për të “siguruar paqen”. Kjo është pikërisht pasoja më praktike dhe e menjëhershme e fjalimit të Putinit: drita jeshile për praninë e trupave ruse në territoret e Luhanskut dhe Donjeckut për të “mbrojtur” rusët, rusisht-folësit dhe pro-rusët në rajon.
Ruso-ukrainasit ose ukrainaso-rusët
Duke e quajtur atë “pa sovranitet” sepse “një shërbëtor i vendeve perëndimore”, Putin thotë se Ukraina “ka refuzuar gjithmonë të njohë lidhjet historike me Rusinë” dhe se “për këtë arsye nuk është për t’u habitur nga kjo valë nazizmi dhe nacionalizmi. Kërcënimet e përhershme erdhën nga autoritetet ukrainase për energjinë. Ata vazhduan të na shantazhonin për furnizimet me energji dhe këto janë mjetet që ata përdorën në negociatat e tyre me Perëndimin”.
Këtu është një qark i parë i shkurtër i një historiani të rremë, i “rënduar” nga një tjetër frazë: “Ukraina u krijua nga Rusia”. Ukraina nuk ka refuzuar kurrë të njohë rrënjët e saj të përbashkëta me Federatën Ruse, por në të vërtetë ka pretenduar disa herë (me fuqi të ndryshme në varësi të kohës) rolin e saj si “djepi” i kulturës ruse, i lindur në atë të Kievit që në mesjetë dhe më pas u përhap në pjesën tjetër të Lindjes. Djepi ukrainas i kulturës ruse, dhe jo anasjelltas.
Një territor i copëtuar
Etnogjeneza e këtij populli ka dhënë një identitet kulturor, pas të cilit është mundur të kapet në momente fragmentimi më të mëdha. Edhe Ukraina e ka parë veten të ndarë midis fuqive “të huaja” gjatë shekujve: Polonia, Lituania, Perandoria Osmane, Perandoria Austro-Hungareze dhe, natyrisht, Perandoria Ruse. Kjo e fundit, megjithatë, përfaqëson kthesën autoritare të mishëruar nga carizmi, që shkaktoi ndarjen përfundimtare midis Rusisë së Madhe (Moska) dhe Rusisë së Vogël (Kiev).
Rënia e Romanovëve me Revolucionin Rus të vitit 1917 në njëfarë kuptimi “bashkoi” dy entitetet, në të cilat megjithatë ishte qartë një motër më e madhe – në të vërtetë, një nënë – dhe vajza e vogël e shtëpisë. Kultura e përbashkët, megjithatë, kurrë nuk është vënë në dyshim nga asnjëra palë.
Fjalimi i një Cari
Jo çuditërisht, në një tjetër pasazh të fjalimit të tij, Putin foli për “hapësirën shpirtërore” në lidhje me Ukrainën, e cila është “pjesë e historisë ruse”. Për kreun e Kremlinit ka “vetëm një komb rus” dhe pavarësia e Ukrainës është një nga arsyet pse “kjo ëndërr është shkatërruar”.
Një fjalim që gjurmon tema të dashura për carët dhe që herë pas here rishikon të njëjtat ndienja. Në këtë kuptim, krahasimi me tekstin e fjalimit të Nikollës II në Duma-n ruse në vitin 1914, mund të jetë sugjerues: “Ne, jo vetëm mbrojmë dinjitetin dhe nderin e vendit tonë, por luftojmë edhe për vëllezërit tanë sllavë, për besimtarët tanë dhe në këtë moment, shoh me kënaqësi edhe sa është arritur bashkimi i fortë, i pazgjidhshëm i sllavëve me Rusinë, ndaj jam i bindur se secili prej jush do te jetë në vendin tuaj për të më ndihmuar të kaloj testin dhe se të gjithë, duke filluar nga unë, do të bëjmë detyrën tonë. Zoti i Rusisë është i madh”.
Shumë Rusi
“Njerëzit që vijnë nga këto territore (lexo: ukrainasit), quhen rusë dhe ortodoksë. Që nga shekulli i 17, ata kanë qenë gjithmonë të bashkuar me Rusinë”.
Në këtë pikë ndoshta fshihet gënjeshtra historike më e theksuar. Sepse nëse nga njëra anë është e vërtetë se në shekullin e shtatëmbëdhjetë, ajo që është pjesë e Ukrainës së sotme i ishte aneksuar Rusisë, nga ana tjetër nuk kishte asnjë Rusi të vetme. Dhe, për më tepër, pjesë të tjera të Ukrainës u përkisnin shteteve të tjera.
Rreth fundit të shekullit të 15-të pati një valë masive imigrimi nga mërgimtarët dhe refugjatët ortodoksë, të referuar në përgjithësi si “kozakë” (fjalë që në turqisht do të thoshte “nomad” ose “i lirë”), të cilët u mblodhën në një grup të fiseve gjysmë nomade përgjatë lumenjve Don dhe Dnjepër, pikërisht në Ukrainë.
Së shpejti, ai cep i botës do të copëtohej dhe do të ndahej mes “çakejve” të shumtë. Pa i përmendur të gjithë, mjafton (duke filluar nga fundi i shekullit të 16-të): Dukati i Madh i Lituanisë, Muscovy (Perandoria e ardhshme Ruse), Khanati i Krimesë, Mbretëria e Hungarisë, Perandoria Habsburge, Perandoria Osmane, Polonia, Mbretëria e Galicias dhe Lodomiria, Bukovinë. Përveç një Rusie të vetme.
Rëndësia e së kaluarës
Për një gjë, megjithatë, Putini ka padyshim të drejtë: është e nevojshme të gërmojmë në të kaluarën dhe të “kthehemi te faktet” në mënyrë që të fillojmë një diskutim serioz dhe të arsyeshëm për çështjen e Ukrainës.
Një nga shtresat më sipërfaqësore të kësaj arkeologjie sociale, ka të bëjë me zemrën e shekullit të njëzetë. “Në prag të Luftës së Dytë Botërore, disa territore që i përkisnin Polonisë dhe vendeve të tjera, u morën dhe si kompensim, për disa arsye,i u dhanë nga Rusia Ukrainës. Dhe kështu lindi konflikti”.
Këtu, Putin i referohet ngjarjeve specifike, si aneksimi i Krimesë në Ukrainë në vitin 1954, i vendosur nga BRSS-ja e Hrushovit për të festuar “300 vjet miqësi midis Ukrainës dhe Rusisë” (që përkon me Paqen e Perejasllav). Krimea iu mor kështu Federatës Ruse. Pjesa tjetër, siç thuhet, është histori e njohur./ Gazeta "SI"
Lajmi kryesor:
Putin urdhëroi ushtrinë të avancojë, të gjithë me sytë nga Ukraina! Perëndimi ‘grusht’ kundër Rusisë: Shpalle luftë, tërhiq vendimin! Kievi: 10 mijë trupa tashmë në territorin tonë
J.GJ./ReportTv.al
