WASHINGTON – “Shpresoj që të mund të bëjmë diçka të bukur, aq të bukur sa të mos duan të kthehen. Pse të kthehen? Ai vend ka qenë një ferr.” Presidenti Donald Trump ka paraqitur një plan për Gazën, i cili përfshin zhvendosjen e palestinezëve në vende kaq “të bukura” sa që “nuk do të duan të kthehen”, ndërsa Shtetet e Bashkuara duhet të marrin kontrollin dhe pronësinë afatgjatë të Rripit të Gazës, për ta rindërtuar dhe për ta shndërruar në “Rivierën e Lindjes së Mesme”. Këtë e tha gjatë një konference me Benjamin Netanyahun, lideri i parë i huaj që viziton Shtëpinë e Bardhë në mandatin e tij të dytë.
“Je miku më i madh që Izraeli ka pasur ndonjëherë në Shtëpinë e Bardhë,” tha Netanyahu, duke kujtuar zhvendosjen e ambasadës amerikane në Jeruzalem, daljen nga marrëveshja bërthamore me Iranin, si dhe Marrëveshjet e Abrahamit – të gjitha të arritura gjatë mandatit të parë të Trump. “Ti thua gjëra që të tjerët refuzojnë t’i thonë, dhe të gjithë mbeten gojëhapur, por pastaj kruajnë kokën dhe thonë: kishte të drejtë.”
Plani i Trump mund të ndihmojë në përcaktimin e hartës së ardhshme të Lindjes së Mesme dhe të “ndryshojë historinë”, theksoi Netanyahu. Deklaratat e Trump erdhën si përgjigje ndaj pyetjeve të gazetarëve gjatë një konference shtypi të mbushur me ministra dhe zyrtarë të lartë. Nuk është e qartë se si Trump e imagjinon marrjen e kontrollit të Gazës. “E shoh si një pronësi afatgjatë, do të sillte stabilitet të madh në atë pjesë të Lindjes së Mesme, ndoshta në të gjithë rajonin,” tha presidenti amerikan, duke shtuar se rindërtimi do të sillte “një numër të pakufizuar vendesh pune dhe strehimi për njerëzit e zonës”, dhe atje do të vendoseshin “njerëz nga e gjithë bota”.
I pyetur për të ardhmen e palestinezëve, ai u përgjigj se edhe ata do të mund të jetonin atje: “Do ta bëjmë në mënyrën më të mirë të mundshme. Do të jetë e mrekullueshme për palestinezët, mbi të gjitha për palestinezët, për këtë po flasim.” I pyetur nëse trupat amerikane do të vendoseshin për të marrë kontrollin e Gazës, ai u përgjigj: “Do të bëjmë atë që është e nevojshme... Do ta marrim dhe do ta zhvillojmë.”
Qëllimi kryesor i vizitës ishte diskutimi i armëpushimit në Gaza dhe lirimi i të gjithë pengjeve izraelite. Shtëpia e Bardhë kishte deklaruar se nuk mund të lejohet më që Hamasi të qeverisë Gazën. Por dy liderët nuk janë domosdoshmërisht dakord për kohën e realizimit të këtij synimi. Megjithatë, Trump dhe Netanyahu ndajnë një ambicie të madhe: normalizimin e marrëdhënieve midis Izraelit dhe Arabisë Saudite, duke zgjeruar Marrëveshjet e Abrahamit (të arritura me Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Bahreinin). “Mendoj se do t’ia dalim,” tha Netanyahu. Riad kushtëzon normalizimin me krijimin e një shteti palestinez, por Trump sugjeroi se kjo mund të mos jetë një kusht i domosdoshëm: “Ata kërkojnë diçka, dhe e dini çfarë? Paqen.” Menjëherë më pas, Ministria e Jashtme saudite publikoi një deklaratë ku refuzonte “idenë e zhvendosjes së palestinezëve nga Gaza.”
Trump shmangu të thoshte nëse mbështet apo jo zgjidhjen me dy shtete. Ai e paraqiti zhvendosjen e palestinezëve në vende të tjera si një çështje humanitare. “Ka tridhjetë mijë bomba të pashpërthyera, ndërtesa që rrezikojnë të shemben në çdo moment, mungojnë shërbimet bazë, uji i pijshëm, gazi, vetëm Zoti e di çfarë sëmundjesh ka aty,” tha Steve Witkoff, i dërguari i SHBA-së për Lindjen e Mesme. Sipas tij, do të duhen të paktën 10-15 vjet për rindërtimin e Gazës, ndërsa këshilltari për sigurinë kombëtare, Mike Waltz, e cilësoi si të parealizueshëm afatin 5-vjeçar të parashikuar nga administrata Biden.
“Nuk mendoj se njerëzit duhet të kthehen. Nuk mund të jetosh në Gaza tani,” tha presidenti amerikan. Sipas tij, palestinezët “duan të kthehen vetëm sepse nuk kanë alternativa... Do të donin të largoheshin nga Gaza, nëse do të mundnin.” Ai sugjeroi se, nëse ndërtohen “strehime cilësore, një qytet i mrekullueshëm,” ndoshta nuk do të duan të kthehen. “Ndoshta të gjithë, 1.7 ose 1.8 milionë banorë, duhet të zhvendosen diku ku mund të kenë një jetë të mirë.”
Trump tha se beson që Jordania (mbreti Abdullah do të jetë në Uashington javën e ardhshme) dhe Egjipti do të pranojnë zhvendosjen e palestinezëve. “E di që ju kanë thënë se nuk do ta pranojnë, por unë ju them që po. Dhe mendoj se edhe vende të tjera do ta pranojnë.” Witkoff do të takohet nesër në Florida me kryeministrin e Katarit, ndërsa Netanyahu do të dërgojë një delegacion në Katar për të diskutuar “detajet teknike” të fazave të reja të armëpushimit. I dërguari i Trump tha se plani i propozuar nga administrata Biden “nuk ishte i mrekullueshëm” dhe se disa pika duhet të rishikohen.
Ndërkohë, Netanyahu siguroi angazhimin e Shtëpisë së Bardhë për të shtyrë Kongresin drejt miratimit të një pakete prej 8 miliardë dollarësh në ndihma ushtarake për Izraelin. Dy liderët diskutuan edhe për Iranin: Trump – i cili dje firmosi një urdhër ekzekutiv për të rikthyer “presionin maksimal” ndaj Teheranit, megjithëse pranoi se “e urren ta bëjë këtë” – tha qartë se dëshiron një marrëveshje bërthamore me Iranin. Megjithatë, besohet se Netanyahu i ka kërkuar garanci që, nëse diplomacia dështon, SHBA-ja do t’i ofrojë Izraelit armët për të goditur objektet bërthamore iraniane. Sipas Uashingtonit, shkencëtarët iranianë po eksplorojnë mënyra më të shpejta për zhvillimin e një arme bërthamore, nëse udhëheqësi suprem Ali Khamenei vendos të përshpejtojë procesin. Ndërkohë, Teherani i ka dërguar Trump-it sinjale për negociata.
Për Iranin, Trump paralajmëroi: “Kam lënë udhëzime, nëse më vrasin, ata do të asgjësohen.” I pyetur nëse pret të marrë Çmimin Nobel për Paqen, presidenti amerikan u përgjigj: “E meritoj, por nuk do ma japin kurrë.”/Corriere Della Sera
Komente
